Skip to main content

Full text of "Archive of MSX Computer Magazine (Dutch)"

See other formats 


februari 1996 


re MCCM 


MSX COMPUTER & CLUB MAGAZINE 


, 


@ nn ne, rg 
o_O 20 SC 
Pe ge / \ / / ER 


eee 


Moonblaster for Moonsound 
Eerste Graphics 9000 spel: 
Pacnac nin k E 


fMSX emulator for Windows 


ROM special 


en Uitslag enquête 


Files MegaROM Type | 


C:\FMSXWIN\MGEARZ.ROM [> 
dn | 
| Zen 


| fMSX for Windows 


ad 
8 
ee 
gj 


Pad 


- … 


KZ 
ge 
Pdf he 
LE 


Ks 

5 
5 

haf 


& 
es 
ML 
En 
2 
e= 


Zn | 


Ed 
AS 


is) 


ERE LEN 
Ae 


sed 

8 
ze 5 
ze 3 
were 
Kr 

Sk 


& f, 
ge 
Ik 
fe 


Z5 


CEN EE 


Pd 
ë 
Ke 


zt 


kc 
IE 
KE 

€ 
En 3 
À 
At 


ke 
2 


; 5, A 
EE: len 
3 


DP 
@: 


Rn 
ef 


de 


iff 


5 wurdt ij 
il 


MECCM redactioneel 


MCCM wordt gemaakt met een uit 
vrijwilligers bestaande redactie. 


Redactie: 

Frank H. Druijff (hoofdredacteur) 
Erik van Bilsen, Marc Hofland, 
Frits van der Kruk, Jan van der Meer, 
Marco Soijer, Arjän Steenbergen 


Vaste medewerkers: 

Stefan Boer, Bert Daemen, 
Adriaan van Doorn, Ruud Gosens, 
Ron Holst, Ben Kagenaar, 

John van Poelgeest, 

Anne de Raad, Michel Schouren, 
Wammes Witkop, Alex Wulms 


Medewerkers aan dit nummer: 
Michiel A, Francke, Fokke Post, 
Björn Lammers, Michel Meilink, 
Noud Gilissen, Stefan Szarafinski, 
Chang-Se Oh, Peter Meulendijks, 
Roald Andersen, ROM-redactie 


Redactionele ondersteuning: 
Techniek — Robbert Wethmar 
Cartoons. — Martine Bloem, 
Ronald Maher en Richard Stoffer 
Strip — Kristiaan Jousma 


Inzenden materiaal: 

Vermeld bij elke inzending op het 
rédactieadres duidelijk uw naam, 
adres en telefoonnummer. De re- 
dactie ontvangt graag, materiaal 
voor gebruik in het magazine of 
bij het-diskabonnement. Er wordt. 
vanuit gegaan dat ingestuurd ma- 
teriaal oorspronkelijk werk is van 
de inzender, tenzij de inzender 
duidelijk vermeldt, dat dit niet zo 
is. Ook wordt graag materiaal ter 
recetisie ontvangen. Vermeld 
duidelijk dat het om recensiema- 
teriaal gaat en geef aan waar en 
hoe de lezers het materiaal kun- 
nen verkrijgen. Zonder afspraak 
daarover vantevoren, gaat de re- 
dactie er vanuit, dat het ingezon- 
‘den materiaal niet hoeft te 
worden teruggestuurd of betaald. 
Zend teksten bij voorkeur op dis- 
kette in. 


Adressen: 
De redactie is te bereiken per post 
‘s-Gravendijkwal 5a 
3021: EA: Rötterdam 
òf-per fax 
(010) 476 88 76 
of via e-mail 
mecimn@database.nl 
òf per telefoon 
(010) 425 42 75 
of per BBS 
(0575) 56 38 83 (na 18.00 uur) LJ 


Redactioneel …81.…. 


Beste Lezer, 


Allereerst wil ik u het beste wensen voor een gelukkig en goed 
1996. Dat deze wens namens de gehele MCCM-redactie is, behoeft gelukkig nauwelijks betoog. Jamn- 
mer genoeg moet ik u direct hierna op het dak vallen met een ernstige zaak, Ik zal om te beginnen u 
mijn mail naar onze uitgever laten lezen. 


Van: Frank Druijff (FRANK) 

Aan: Wammes 

Datum: Maandag 18 december 1995 11.14 
Betreft: MCCM 


Ik heb de laatste tijd steeds minder kwalitatief goed materiaal. Als je eens 
kijkt naar de hoeveelheid recensies in MCCM 80 en die in MCCM 64 twee 
jaar geleden, kun je begrijpen dat er steeds meer redactioneel verzet moet 
worden. Ik stel dan ook voor met ingang van MCCM 81 de inhoud terug te 
brengen tot drie katerns dus 48 in plaats van 64 pagina’s. Een andere optie 
die mij persoonlijk nog meer aanspreekt is zes in plaats van acht maal per 
jaar te verschijnen. Beide opties betekenen een 25 procent afname. Aan de 
lezers wil ik meedelen dat MCM/MCCM al vele jaren geen abonnements- 
verhoging kende en dat wij met deze maatregel, die ook nu konden afwen- 
den. Bel mij op een moment, dat het jou schikt, over deze zaak. 

fhd 


Afschrift (CC):Robbert, Maurice 


U ziet het: er is de laatste tijd minder materiaal voorhanden. 
Hoeveel producten er twee jaar geleden in MCCM 64 werden besproken, weet ik niet precies — het 
hangt er vanaf hoe je telt — maar dat het er veel meer waren dan in onze vorige uitgave is pijnlijk dui- 
delijk. Door het wegvallen van dit productaanbod, slonk natuurlijk ook ons aantal pagina’s met recen- 
siemateriaal. Wij vingen dit op door meer achtergrondverhalen en cursussen. De pot raakt echter leeg 
en dan sta je als redactie voor de keus: minderen of kwaliteit inleveren. Onder dit laatste versta ik alles 
dat onze redactionele formule aantast. Ik noem enige voorbeelden om een en ander te illustreren. Plaat- 
jes groter tot veel groter opnemen dan zij gezien hun artistieke of actuele waarde verdienen. Alleen 
even een frame’ pje open trekken, da's snel vol. Listing die zo groot zijn dat je vrijwel zeker weet, dat 
geen hond ze intikt, toch opnemen. De listings niet van te voren voor publicatie geschikt maken en de 
kadergrootte laten bepalen door die ene lange regel: veel nutteloos grijs natuurlijk, maar wel lekker 
snel een pagina vol. Advertenties (bijna) gratis weggeven en paginagroot plaatsen. Retrorubriek begin- 
nen, waarin een of andere auteur volkomen nutteloos alsnog een spel dat tien jaar geleden uitkwam, 
gaat bespreken. Begrijp me goed: er kan best eens een terugblik zijn, maar dan wel als nostalgische op- 
risping en niet als noodzakelijke paginavulling. Tot in details bespreken wat andere bladen en diskma- 
gazines schrijven. Een samenvatting zodat u weet of dit voor u interessant is: oké, maar niet het ‘Jan 
schrijft dat Piet schrijft dat Klaas schrijft dat —artikel, 


Ik schreef aan Wammes dat mijn voorkeur, daarbij gesteund 
door mijn redactie, uitging naar zes maal per jaar verschijnen. Dit heeft voor de redactie twee belang- 
rijke voordelen boven een kleinere uitgave. Ten eerste hoeven wij onze redactionele formule niet aan te 
passen en ten tweede hebben wij meer tijd om MCCM drukklaar te maken. De Maiskoek is bijvoorbeeld 
— afgezien van de strip — vijf pagina’s. Als MCCM nu zestien pagina’s minder heeft, hoeveel kleiner 
moet de Maiskoek dan? Moet bijvoorbeeld de inhoudsopgave ineens op anderhalve pagina of blijft hij 
twee pagina’s? Vermoedelijk het laatste, maar daardoor is de overhead toegenomen. Zo bleek de optie 
van zes in plaats van acht maal per jaar ineens ook in het voordeel van de lezers. U krijgt met zes dik- 
ke nummers meer MSX nieuws thuis dan met acht dunne. Ik was dan ook zeer verheugd van Wam- 
mes te horen, dat hij na doorrekenen van de kosten, erin toestemde dat MCCM vanaf dit jaar maar zes 
maal per jaar verschijnt. De abonnementsprijzen blijven op jaarbasis gelijk, maar eerlijkheidshalve 
moet ik wel zeggen dat MCCM er per nummer duurder op wordt. Ik meen echter dat de MSX'ers deze 
eerlijke en als je goed nadenkt voor de lezer iets voordeliger aanpak zullen begrijpen en waarderen. 
Geen dunne nummers om u toch maar het beloofde aantal nummers te geven en zeker geen dubbel- 
nummers om u via die truc alsnog tekort te doen. Eerlijk vertellen hoe de zaak er voor staat en gemoti- 
veerd verder gaan. Dat daarin het aan de redactie toesturen van kwalitatief goed materiaal past, zal 
duidelijk zijn. 


Frank H. Druijff 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


MCCM administratief 


Het MSX Computer & Club Magazine, 
kortweg MCCM, is eind 1992 ontstaan 
uit een fusie 
Magazine en het MSX Club Magazine. 


ISSN 1380-0809 


Uiterste zorg werd besteed aan het ver. 
vaardigen van dif blad; desondanks zijn 
fouten niet geheel yit te sluiten 

De uitgever/redactie ís derhal 
aansprakelijk voor eventuele f 

in-enig deel van deze publicatie. 
Overname van artikelen of andere 
redactionele bijdragen is slechts 
toegestaan na schriftelijke toestemming 
van de uitgever, 


Uitgever 
Aktu Publications b.v: 
Postbus 2545 
1000 CM Amsterdam 
telefoon. (020) 624 26 36 
fax (020) 62401 89 


Redactieadres 

MCEM 

ts-Gravendijkwal 5a 

3021 EA. Rotterdam 
telefoon (010) 425 42 75 
fax (010) 476 88 76 


Acquisitie 
Gjalt Dijkstra (geen maiskorrels) 
telefoon _ (020) 624 99 69 


Produktie 
Zetwerk: 
Ruparo grafische computer service, 
Amsterdam 

Druk: 

Tijl Offset, Zwolle 

Verzending: 

Postbezorging KPN 


Abonnementen 
Een abonnement kan elk gewenst mo- 
ment ingaan of worden omgezet van 
een gewoon abonnement zonder disks 
naar een diskabonnement en wordt 
automatisch verlengd, tenzij zes weken. 
voor vervaldatum schriftelijk is opge- 
zegd. Een abonnement van zes num- 
mers kost f 60,-/ 1200 BF. Een 
diskabonnement bestaat uit zes maal 

í bijbehorende diskettes en 


van 13:00 tot 15:00 uur op telefoon- 
nummer (020) 639 00 50. 


Bestellingen / betalingen 


Zie hiervoor de pagina Lezersservice. 


Advertenties 
Voor de rubriek maiskorrels zie aldaar: 


A 


Cursus 


Noorder baken 6 
Jan gaat deze keer op de dobbeltoer. Hij wil met ge- 
bruikmaking van wat slimme programma's optimale 
strategieën vinden om zo min mogelijk rondjes te 


hoeven geven. Jan van der Meer 


Tekencursus 22 
Even licht Richard zijn hakken en gelijk krijgt zijn inval- 
ler twee kleurenpagina's tot zijn beschikking. Maar 
Peter Meulendijks maakt er iets moois van. 


Peter Meulendijks 
Command 2.40 32 
Er zijn meer zaken uit te leggen en daarmee te bewonderen. Fokke Post 
Cursus C 38 
Alex Wulms gaat verder met zijn cursus C. Spring op de trein en verras iedereen met uw 
kennis. Alex Wulms 
Basic technieken 44 


De listing die Stefan schreef bij deze aflevering kon eens in de originele vorm geplaatst wor- 
den omdat er weinig, lees geen, ruimtewinst was met onze gebruikelijke ingreep. Stefan Boer 


Screendump in kleur 54 
Ron Holst heeft zich er toe gezet screendumps te gaan maken met zijn Hewlett 

Packard 540C. Hij kan dat ook; zoonlief versnelt het nog in een mooi machinetaalprogram- 
ma en wij profiteren van hun werk. Als je tenminste een HP DeskJet hebt. Ron Holst 


Maiskoek 9 
De vernieuwde lay-out kwam de vorige keer niet hele- 
maal uit de verf. Bij ons kwam alles mooi uit de printer, 
maar een onvoorzien conversieprobleem van ANSI naar 
ASCII en omgekeerd liet gedachtenstreeepjes inkorten, 
guldentekens en koppen verdwijnen en tot overmaat 
van ramp doken andere opmaakcodes nu zichtbaar op. 
We proberen het deze keer weer eens. Redactie 


MSX380 21 
Eerst zien, dan geloven is voorlopig het motto rond 
deze nieuwe ontwikkeling uit Rusland. Maar wat velen al niet meer durfden dromen, lijkt 


nu waar te worden. Stephan Szarafinski 


Diskmagazines 25 
Er blijft voorraad bij Bert, die keurig voor zijn kerstvakantie al inleverde. Wij zijn tevreden, 


maar de te recenseren disks liggen te morren in de bak: ‘wij eisen aandacht’. Bert Daemen 
95’ MSX festival in Korea 31 
Via Internet bereikte ons een verslag over deze driedaagse beurs in Korea. Chang-Se Oh 
Uitslag ROM-enquête 34 


Hoewel de conclusies meer van toepassing zijn op de gemiddelde bezoeker van de beurs in 
Zandvoort dan op de gemiddelde MSX'er, bieden de resultaten van de door ROM georgani- 
seerde enquête zowel nieuwe inzichten als bevestiging van bestaande kennis. _ROM-redactie 


Match Maniac preview 43 
Het nieuwe spel voor het Sunrise Games Abonnement heet Match Maniac. De eerste plaatjes 
ziet u hier. 


Redactie 
Post 58 
Door plaatsgebrek maar één ingezonde bericht ditmaal en onze reactie daarop. Redactie 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


SoftCard 18 
Niet dat u nu gelijk dit item kunt aanschaffen, daarvoor 


is het te uniek. Toch wil de huidige eigenaar er bij een 


redelijk bod wel afstand van doen. Arjan Steenbergen 


Clipboard 20 
John zit nu weer zonder materiaal, maar voor deze keer 
voorzag Near Dark hem van een aardige, maar vooral 

goedkope disk. 


John van Poelgeest 


Japanse cd’s 50 
Niet voor MSX: het gaat om gewone muziek cd’s. Nu ja, gewoon zijn ze natuurlijk niet. Wij 
recenseerden de cd’s omdat het muziek is, die eerst bij MSX spellen stond. Arjan Steenbergen 


fMSX onder Windows 51 
Na de gratis beta's nu het echte product. Shareware, vandaar dat er groot een tekst in beeld 
komt tot u netjes heeft betaald en een versie zonder tekststoring krijgt. Michel ontkomt niet 


aan een vergelijking met MSX4PC, die vooralsnog zijn voorkeur verdient. Michel Meilink 
Guide through gameworld 53 
Onder de nieuwe naam Sargon weer een diskette vol met speltips. Marc Hofland 
Pacnac 59 


Dit eerste spel voor de Graphics 9000 videochip wordt hier niet alleen besproken, maar is 
zelfs compleet — met source voor de programmeurs — te vinden op het diskabonnement. 


Met dank aan Klaas Wassenaar, die de primeur heeft. Björn Lammers 


Diversen 


Backus Normal Form 15 
Ook onder de naam Backus Naur Form is deze notatie- 
vorm voor programmeertalen bekend. 


BBS-wereld 28 
Ruud gaat voort op de ingeslagen weg en het bevalt 
niet alleen ons. Deze keer geen echte cursus, al lijken 


sommige besprekingen er aardig op. Ruud Gosens 


MSX op Internet 42 


Op het WWW krijgen steeds meer MSX organisaties een website. Stefan Boer 


Art gallery 46 
Een bijzondere aflevering en we hebben er lang over gedacht deze aflevering de ROM gallery 
te noemen. Alle deelnemende plaatjes aan de wedstrijd tonen wij hier. Niet echt trouwens, 
want juist de prijswinnaars vindt u elders: op de omslag van MCCM. Roald Anderson 


Released at… 48 
Elders de uitslag van de enquête, hier de winnaars van de wedstrijd. ROM-redactie 


MSX4PC-tips 49 
Een soort Lezers helpen Lezers. Michiel had een probleem, loste het op en laat u meedelen in 
zijn kennis. Ook beschrijft hij hoe u uw MSX nu zelf kunt aanpassen. BEE 

Michiel A. Francke 


Mega guide 60 
Heel veel tips en zelfs een listing. De volledige oplossing van Pumpkin Adventure II bleek 
zelfs zo groot, dat die doormidden gehakt moest worden. Geen verhaal van Dennis dit keer, 
maar dat van Cytron, dat vorig MCCM bij het diskabonnement zat. Marc Hofland 


Art gallery op de cover 68 
Twee winnaars van de ROM wedstrijd: de eerste en de tweede prijs. Met de derde prijs op de 
voorkant, zijn goed de drie verschillende stijlen te zien. Richard Stoffer & Richard Cornelisse 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


95’ MSX festival in Korea 
Artgallery 

Backus Normal Form 
Basic technieken 
BBS-wereld 

Clipboard 


Colofon 


Command 2 a 

Cursus C 
Diskmagazines 

fMSX onder Window 
Guide through. gameworld 


Inhoud diskabonnement 
Japanse cd's 
Lezersservice 
Maiskoek _ 

AEn aan oe 


MSX4PC-tips 
MSX op Internet 
Noorder baken 
Pacnac 


Released. En e 


Screendump in kleur 


Uitslag ROM-enquête 
Voorwoord 


Advertenties 


Maiskorrels 
Aen (User Happening) 


MSX SX Gebruikersgroep 
Sunrise Games Abonnement 19 


5 


Geen dubbeltje op zijn kant 


Noorder baken 


We laten de bliepjes even voor wat ze 
zijn en stappen over naar het 
geruisloze, doch niet minder roerige 
gebied der getallen. Statistiek en 
kansspelen is het nieuwe credo. Ik 
hoop dat ik je in deze Noorder baken 
enthousiast maak om zelf eens 
simulatie—-programma’s te schrijven. 


Jan van de Meer 


Oh gruwel. Geloof het of niet, in 
deze Noorder baken werken Frank 
in cursief en ik min of meer samen. 
Enigszins lamgeslagen door diverse 
griepaanvallen had ik geen keus. 
Aan de andere kant is het nu kerst 
en is er een mooiere — zeer tijdelij- 
ke hoor — gelegenheid? Nummer- 
tjes en met name statistiek, daar 
draait het in deze Noorder baken 
om. Op de wat ongelukkige — en 
zeer waarschijnlijk niet zo bedoelde 
— geplaatste uitroep van Stefan 
Boer, als zou WBASS2 geen fatsoen- 
lijke assembler zijn, reageer ik wel 
in mijn volgende Noorder baken. Ik 
werp me deze keer op de dobbelste- 
nen, wat minder gemakkelijk is dan 
je zo zou denken. In deze Noorder 
baken een tweetal testprogramma’s 
in Basic. 


Simulatie 

Prachtig om te zien dat de theorie 
en de nagebootste realiteit elkaar ra- 
ken. Met wat ik je aan info geef, 
kun je echter nog veel meer, name- 
lijk zelf modelprogramma’s maken 
waarin je alle facetten van het spe- 
len met dobbelstenen kunt simule- 


B 
ren. ae a 


In spellen zoals Blackjack of Back- 
gammon is een computer de mens 
doorgaans de baas. De beide spel- 
len bevatten weliswaar een groot 
gelukselement, maar dit kan door 
een goed toegepaste kansbereke- 5 
ning — statistiek — zo goed als te- 
niet worden gedaan. Na verloop 
van tijd zul je bij dergelijke ‘kans- 


spelen’ dan ook onvermijdelijk de 
computer als je meerdere moeten er- 
kennen. Zo heb ik op mijn pc een 
backgammonspel staan, dat ik re- 
gelmatig de huid volscheld als ’t 
weer eens een in mijn ogen al te ge- 
lukkige gooi doet. Onterecht: een 
computer kan nu eenmaal sneller 

en — mits goed geprogrammeerd 
— beter redeneren en rekenen dan 
jij of ik. De grote kracht van dit 
soort spellen op de computer is dan 
ook vooral dat je er veel van kunt le- 
ren. Statistiek mag dan een exacte 
wetenschap zijn, toch heb je de no- 
dige dobbelstenen te werpen voor 
hij zijn gelijk krijgt. Frank helpt me 
een beetje waar het de pure wiskun- 
de aangaat en ik houd me bij het 
simpele telwerk en het empirische 
gedeelte. Empiri wat? Uh... Ik doe 
dus met de MSX wat zichtbare waar- 
nemingen om in de praktijk de theo- 
rie te toetsen. 


Gooien 

Als je met een dobbelsteen een worp 
doet, is de kans op een één of een 
ander getal tot en met zes gelijk. 
Om tot die conclusie te komen, hoef 
je geen rekenwonder te zijn. Jan 
heeft hierin gelijk, maar veel dobbelste- 
nen zijn niet eerlijk. De ogen zijn vaak 
uithollingen en daarmee heeft de zes de 
lichtste en de een de zwaarste kant en 
dus zal de zes iets vaker voor-komen 
dan de een. De kans op wat voor 
worp dan ook is 1/6. Gooi je 3600 
keer, dan zal elk ogenaantal 3600/6 
dus zo’n 600 maal moeten voorko- 
men. 


Controle 

Tik je de listing DOBSTAT1.BAS over 
en laat je die runnen, dan zie je dat 
deze stelling wel zo ongeveer klopt. 
Al moeten we wel zeggen dat we hier- 


Te 


r/5 
1 


Well 


6 MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


Op de diagonaal alle dubbelworpen met kans 1/36. 


Alle andere worpen zitten er tweemaal in; in het dia- 


gram is als voorbeeld de worp zes-twee genomen. 


mee dus aantonen dat de random gene- 
rator van de MSX redelijk werkt. Heel 
duidelijk zichtbaar is dat de hoe- 
veelheden, naarmate er vaker is ge- 
worpen, steeds dichter bij elkaar 
komen te liggen. De kans dat je met 
zes worpen elk aantal ogen zult 
werpen is — zoals je op je klompen 
kunt aanvoelen — zo goed als nihil. 
In theorie is die kans geloof ik 
(1/6)”6 wat neerkomt op circa 
1/50000. Klopt dat Frank? Nee. De 
eerste worp is altijd goed, dat de tweede 
geen roet in het eten gooit is 5 op 6, 
daar alleen het eerst gegooide aantal 
ogen fout is. De volgende hebben een 
kans van respektievelijk 4, 3, 2 en 1 op 
6. De kans dat je met zes worpen pre- 
cies 1,2,3,4, 5 en 6 in willekeurige 
volgorde gooit, is daarom 5 x 4x 3 x 2 
xlop 6x6x6x6x6dus 120 op 
7776 ofwel 5 op 324. Zoals u ziet een 
kleine kans, maar stukken groter dan 
Jan vermoedde. Jan berekende in feite de 
kans dat je precies 1, 2,3, 4, 5, 6 gooit; 
dat wil zeggen, niet alleen de ogen lig- 
gen van tevoren vast, maar ook de volg- 
orde waarin die gegooid worden! 


't Hof van Beijum 

Ik pak in deze Noorder baken het 
dobbelspelletje Mexico’ bij de 
kraag. Dit spelletje, dat je door- 
gaans in de kroeg speelt, kent de no- 
dige varianten zodat ik, waar het 

de spelregels aangaat, een keuze 
heb moeten maken. De regels die ik 
hier hanteer zijn zoals ze in mijn 
Groninger stamkroeg — ‘t Hof van 
Beijum — worden gebezigd. De cen- 
trale vraag hierbij zal zijn of de sta- 
tistiek en de MSX me kunnen 


_ Basic listing 


19 CLEAR 299 

29 INPUT “Geef getal:";GT 
39 CLS 

4D -A=-RND(-GT) 

57 FOR I=1TO 3609 

60: WEINT{(RND (1) *6+1) 

75 0 (W) =O (W) #1 

839 LOCATE 9.1 


97 PRINT “AANTAL WORPEN =’: I 

199. PRINT 

119 PRINT “AANTAL: 1-WORPEN =*; O{(1) 
120 PRINT “AANTAL 2-WORPEN ="3-0(2) 
130-PRINT “AANTAL 3-WORPEN =”: O(3) 
14d- PRINT ”AANTAL 4-WORPEN =”5 O(4) 
159. PRINT. “AANTAL 5-WORPEN =": O(5) 
167- PRINT: AANTAL 6-WORPEN =”; O(6) 
170 NEXT 1 : END 


DOBSTAT1.BAS 


helpen een goede strategie aan te 
leren. Zo vind ik zes-één door- 
gaans prima als eerste gooi — de 
spelregels krijg je zo. Is zes-—één 

echt een goede gooi? We zien het zo. 


Mexico in het kort 

Het gaat er bij Mexico om dat je ho- 
ger gooit dan je tegenstander(s) — 
als het je meezit noem je die overi- 
gens heel sportief medespelers. 
Elke speler heÒft twee gooistenen in 
een dobbelbeker en een telsteen. En 
een bierviltje van de zaak. Die laatste 
dobbelsteen is een soort scoreteller 
die bij elke verliesbeurt draait. Eerst 
gaat het van zes naar één omlaag en 
daarna weer omhoog — ter onder- 
scheid dat je omhoog draait, op een 
bierviltje geplaatst — tot het echte 
verlies. Dit is als je weer op zes 
komt. De verliezer is dus degene 
die als eerste tien maal heeft ge- 
draaid. Gebruikelijk is dat degene 
‘die erin zit’ dan een rondje geeft. 
Het gaat bij Mexico dus meer om 
niet verliezen dan om winnen. Vol- 
gens mij gaat het om een rondje. 


De puntentelling van Mexico is erg 
simpel. Gooi je twee verschillende 
ogen, dan is de hoogste het tiental 
en de laatste gewoon wat ‘ie is. 
Zes-drie staat dus voor drieënzes- 
tig. Een worp met twee gelijke geeft 
je een honderdtal. Dus twee-twee 
is tweehonderd. 


Àj jàj jàj jàj jaaaaaai 

De worp twee-één — Mexico — is 
het hoogste dat je kunt gooien. De 
verliezer moet dan twee keer draai- 
en met zijn telsteen. Elke Mexico 
telt, zodat je bij verlies de kans loopt 
om in één spel meer malen een dub- 
beldraai met je telsteen te moeten 


37 
RE 


maken! Wat te denken van het vol- 
gende griezelscenario: drie spelers 
gooien vast met een Mexico. Er is 
dus nog geen verliezer. Na het losgooi- 
en — de barrage om uit te maken, wie 
gaat draaien — zal de verliezer dan 
zes keer moeten draaien. Als het 
spel vast ligt, telt Mexico niet meer 
voor een dubbeldraai, maar blijft 
wel de hoogste worp. 


De beginnende speler — de uitda- 
ger of de verliezer van de vorige 
keer — mag tot drie maal gooien. 
Hij hoeft zijn stenen niet te laten 
zien en mag dus ‘blind’ werpen. 
Blind gooien betekent dat je de ste- 
nen ongezien, dus ook niet door je- 
zelf, onder de beker laat staan. 
Iedere speler die nog moet gooien 
mag blind gooien tot het aantal wor- 
pen lager of gelijk aan dat van de 
eerste speler. Degene die aan worp 
is mag vrijwillig draaien. Dit doe je 
als je denkt toch te verliezen en je 
liever geen Mexico('s)} meer om je 
oren krijgt. Hier kom ik zo op terug. 


In tabel 1 zie je wat de kansen voor 
elke worp zijn. Er zijn maar 21 mo- 
gelijke combinaties; we kunnen die 
best al even zelf op hun merites be- 
oordelen alvorens ze aan de compu- 
ter te geven. Wat en hoe je die data 
doorgeeft, laat ik aan jezelf over. Ik 
zal proberen aan te geven waar je re- 
kening mee moet houden. Stel, je 
speelt met zijn vieren. De eerste spe- 
ler gooide met twee keer werpen 
Mexico (2-1) en jij gooit eerst 3-1 — 
kan niet lager en is dus veel te wei- 
nig — en dan 4-2. Daar je niet vaker 
mag gooien dan de beginnende spe- 
ler, zit je nu voor een moeilijke keu- 
ze. Een gooi van 4-2 is niet hoog; 
dus wat doe je? 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


In dit geval zijn er nog twee spelers 
die elk nog twee keer mogen gooi- 
en. Dit betekent vier worpen die 
zich tegen je kunnen keren. Gooit 
een tegenspeler, dan heeft hij/zij 
per worp de kans op zes dubbel- 
worpen, tien hogere worpen en ook 
2/36 maal de kans op een Mexico. 
Tellen we op: (6+20+2)/36 = 28/36. 
Da's zo’n 78% kans per gooi en dik- 
ke mik dat jij verliest. De mogelijk- 
heid dat je nòg een of zelfs twee 
Mexico's tegenkrijgt is theoretisch 2 
x (2/36 + 34/36 x 2/36)= 280/1296 
bijna 22%. Je draait dus beter vrij- 
willig tweemaal. Het was in dit ge- 
val waarschijnlijk slimmer geweest 
die tweede gooi blind te laten. 


Ik vertelde al dat als ik zes-één gooi 
en er komen nog één of meerdere 
spelers na mij, ik deze worp laat 
staan. We gaan weer tellen om te 
bekijken of ik hier goed aan doe. 
Wederom 6/36 kans op een dubbel 
en 2/36 kans op Mexico. Daar ko- 
men dan de vier worpen 6-2 tot en 
met 6-5 bovenop als hoger. We tel- 
len weer: (6+2+8)/36 = 16/36 en 
dus 16 / 36 x 100 ofwel zo’n 44% 
kans dat je tegenstander wint. Voor- 
uitlopend meld ik dat Jan hier nog ‘ver- 
geet’ dat een volgende speler gelijk kan 
eindigen en dan in de barrage alsnog 
wint. Mooi laten staan, me dunkt. 


Wellicht rijst de vraag waarom de 
kans op een dubbel-twee kleiner is 
dan die op een drie-twee. Er is 

geen verschil tussen het gooien van 
twee stenen na elkaar of twee gelijk- 
tijdig vanuit een beker. De paradox 
is dan, dat als je zeg maar vier hebt 
gegooid, je bij de tweede worp daar 
net zoveel kans op hebt. Stel je gooit 
eerst een drie, dan is de kans op nog 
een drie even zo groot als die op 
welke andere combinatie dan ook. 
Dobbelstenen hebben geen geheugen of 
zin om hetzelfde of juist iets anders dan 
hun collega te doen. 


In woorden is deze paradox vrij ge- 
makkelijk te ontzenuwen. Als je de 
stenen los van elkaar ziet en je gooit 
maar vaak genoeg, dan moet elk 
aantal ogen even vaak voorkomen. 
Zou een dubbelworp net zo vaak 
voorkomen als een niet dubbel- 
worp, dan gaat dat niet op. De kans 
op drie-twee is 1/6 x 1/6 = 1/36. 
Twee-drie is hieraan gelijk, zodat 
de kans 1/36 + 1/36 = 2/36 wordt. 
Bij een dubbelworp heb je te maken 
met twee onafhankelijke ‘events’ — 
zeg maar gebeurtenissen — die onaf- 
hankelijk optreden. Dan treedt de 


/ 


19 CLEAR 299 : _Wr=3609 

14 DEEDBL A-Z :DW=3 

15 WE=INT(WI/36) 

29 INPUT “Geef getal: Et er 
39 CLS : WD=l 

AJ A=RND(-GT) 

59 FOR I=1TO WI 

69 LOCATE 0,1 

61 PRINT “Aantal. 

79 PRINT “Nog te werpen:! 


WE-I 


71 PRINT "Verwachte uitkomst:" 


30 WI=INE(RND(1) *6r1) 
9D W2=INT(RND(1) 641) 


197 IF Wi=DW AND W2=DW THEN GOTO 129 


119 GOTO 159 
LOCATE #,6 


INT “Aantal” :DW: ams) 


159 NEXT : LOCATE 5. 8 


169 SAVE’dobstat2.bas",A 


productregel in werking en is de 
kans op bijvoorbeeld twee-twee 
1/6*1/6=1/36. 


Controle 

We maken een model met de MSX 
in de vorm van het programma 
DOBSTAT2.BAS om dit aan de prak- 
tijk te toetsen. In DOBSTAT2.BAS 
wordt steeds met twee stenen ge- 
gooid. We gaan hierbij kijken of een 
dubbelworp inderdaad maar zes op 
de zesendertig voorkomt. Bij 3600 
dubbelworpen zou je dus volgens 
het kansvierkant zo’n honderd dub- 
bels van zeg maar drie-drie mogen 
verwachten. Laten we dit moeilijk 
te vatten evenement met dit pro- 
gramma eens aan de semi-praktijk 
toetsen. Nu wil ik me niet blasfe- 
misch uitlaten, maar GGH mijn 
programmaatje werkt! 


Met werken bedoel ik in dezen dat 
DOBSTAT2.BAS de theorie niet ver 
ontloopt. Het is jammer dat ik niet 
meer tijd /ruimte heb, met het aller- 
grootste genoegen had ik dan meer 
van dit soort programma’s gemaakt. 
Het staat je echter vrij om lekker 
aan mijn programma’s te klooien 

en zelf simulaties te maken. Reac- 
ties stel ik trouwens zeer op prijs. 


De productregel is van toepassing 
op twee, of meer gebeurtenissen die 
onafhankelijk van elkaar plaatsvin- 
den. Zo is de kans dat ik mijn kopij 
goed en op tijd inlever naar mijn 
mening 95%. Stel nu dat Frank 
vindt dat ik slechts in 40% aan voor- 
noemde eisen voldoe. De kans dat 
we het eens zijn, is 95 x 40 / 100 en 


8 


ED 


dat is dus zo’n 38 procent. Alleen als 
ons beider mening onafhankelijk is. Ik 
wil trouwens nog enig commentaar 
kwijt op vooral bovenstaande listing. 
Dit is echter van algemene aard en 
hoort dus niet in dit artikel thuis, ik 
kom er volgend MCCM op terug. 


Bas Kornalijnslijper 

Het zijn drukke tijden voor de MSX 
techneuten. Heel veel mensen laten 
hun computer opwaarderen. On- 
danks alle drukte vond Bas Korna- 
lijnslijper de tijd voor het maken 
van een top vijf en om iets over de 
MSX-Club West-Friesland te vertel- 
len. Ik laat Bas zelf aan het woord. 


MSX-Club West-Friesland 

Mede door de club heb ik zeer wei- 
nig tijd om zelf achter de MSX te 
gaan zitten. Bijna al mijn vrije tijd 
ben ik bezig om computers te repa- 
reren, nieuwe uitbreidingen te be- 
denken en kabels te maken. Ook 
werk ik mee aan ons clubblad. 


Bijna vijf jaar geleden is de club ont- 
staan en is enorm snel uitgegroeid 
tot een volwassen club. Op dit mo- 
ment tellen we zo’n tweehonderden- 
vijftig leden en heeft het clubblad 
een oplage van duizend stuks. Een 
ieder die geïnteresseerd is, kan het 
blad geheel kosteloos ontvangen. 


De clubactiviteiten zijn: 

+ het organiseren van clubdagen; 

+ het repareren en uitbreiden van 
MSX computers en de bijbehoren- 
de randapparatuur; 

+ het leveren van computers en ac- 
cessoires: specialiteit is kabels; 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


+ het uitbrengen van software, mo- 
menteel diverse spellen voor twee 
computers en de club heeft op dit 
moment een pd-assortiment van 
ruim vijfhonderd diskettes. 


Ik hoop zo genoeg info te hebben 
gegeven. In het clubblad staan na- 
tuurlijk ook de nodige activiteiten. 
Hier mijn top vijf: 


De top vijf van Bas 

1. Tassword MSX 2, hiermee wordt 
onder andere het clubblad gemaakt. 
2. Dynamic Publisher, voor de grafi- 
sche gedeelten van ons clubblad. 

3. MT-BASE, heel geschikt voor de le- 
den administratie. 

4. Fac-Soundtracker Pro 

5. Tetris-achtige spelen zoals Tetris, 
Trojka en Blokslag. 


Vriendelijke groeten, 
Bas Kornalijnslijper 
Rondeelstraat 25 
1628 KH Hoorn 
telefoon (0229) 27 06 18 


Een solide top vijf dacht ik zo. Bas 
is beslist niet de enige die Tasword 
prefereert boven het — en dat is nu 
eenmaal zo — onweerlegbaar bete- 
re TED. Een conclusie — wel heel 
voorzichtig — na alle tot nu toe ge- 
plaatste top vijf s zou kunnen zijn 
dat vooral programmeurs zich 
sterk maken voor TED. Logisch, 
want juist bij die groep komt de 
meerwaarde van TED als editor aan 
het licht. Ik persoonlijk begin wel 
enigszins daas te worden van wat 
er tegenwoordig aan tekstverwer- 
kers en editors op me af komt. De 
editor van Compass heb ik onlangs 
aan mijn rijtje kunnen toevoegen. 
De makers van Compass — de pro- 
grammeursgroep Compjoetania — 
komen overigens de volgende keer 
aan de beurt. DP blijft scoren en is 
misschien wel het populairste MSX 
programma ooit gemaakt. In Bas’ 
keuze voor MT-BASE kan ik me ook 
wel vinden. MT heeft altijd garant 
gestaan voor prima produkten. Jam- 
mer alleen dat MT-BASE — naast 
dat het niet meer rechtstreeks te 
koop is — zo zwak is waar het op 
sorteren aankomt. Verder spreekt 
de top vijf van Bas voor zich. Heb 
ik nu aan sluikreclame gedaan? 
Nee natuurlijk niet, nonsens. Het 
staat iedereen vrij — groep of indi- 
vidu — om mij een top vijf toe te 
sturen. 


Rubriek voor computernieuws in het 
algemeen en MSX-nieuws in het bijzonder 


(aïiskoek 


Bijdragen voor deze rubriek zenden naar de redactie Maiskoek, 
Schinnenbaan 311, 3077 SL Rotterdam. Fax (010) 4/68876 


Sunrise. 
reorganiseert 


De abonnees van Sunrise Maga- 
zine kregen eind december een 
brief over het minder soepel draai- 
en van Sunrise. Zoals bij zoveel 
organisaties het geval is, is alle 
organisatie en veel van het werk 
geconcentreerd bij een paar per- 
sonen. Bij Sunrise was dat zelfs 
voornamelijk één persoon: Stefan 
Boer. Toen die het steeds drukker 
ging krijgen met zijn studie trok 
hij aan de noodbel. Het duurde 
even voor zijn medewerkers in de 
gaten kregen dat het deze keer 
echt serieus was dat anderen ook 
hun steentje moesten bijdragen. 
Een vernieuwd team gaat vol 
goede moed 1996 in en meldt de 
volgende planning: SRM#18 fe- 
bruari/maart, SRM#19 mei/juni, 
SRM#20 augustus/september en 
SRM#21 november/december. 
Wij hopen dat SRM# deze plan- 
ning ook inderdaad waarmaakt en 
zijn in ieder geval blij dat de abon- 
nees weten waar zij aan toe zijn. U 


Venus 
nieuwe groep 


Jeroen Flipse en Brian Keetman 
berichtten ons dat zij samen met 
enige anderen de groep Venus 
hebben opgericht. Zij zijn al vrij 
ver gevorderd met hun muziek- 
demo Burning fire, die zij op Til- 
burg aan de man zullen (proberen 
te) brengen. Wij hopen van die 
demo natuurlijk zo snel mogelijk 
een exemplaar bij onze recensent 
John van Poelgeest te ontvangen. 


MCFN en 
Near Dark 


Er zijn nog al wat misverstanden 
over het bestaan van deze twee 
groepen. Daarom een korte uitleg. 
MCENis de afkorting voor MSX 
Club Friesland-Noord. Die begon 
als clubje van twee man, Gerrit 
Jellema en Klaas de Wind. Later 
kwamen daar nogal wat mensen 
bij totdat de groep uit zo'n tien 
personen bestond. Met z'n allen 
kwamen ze tot de conclusie dat 

de groep te groot geworden was. 
Een aantal personen heeft toen de 
fantasienaam Near Dark aangeno- 
men. Near Dark is echter gewoon 
een deel van MCFN Je kunt het 
vergelijken met Sunrise en UMAX 
Op beurzen zullen MCFNen Near 
Dark echter altijd achter dezelfde 
stand staan. m) 


Hotel met internet 


Het Haagse hotel Sofitel heeft 
voornamelijk gasten die er om 
zakelijke redenen verblijven. Het 
management vroeg de gasten of 
er naar hun mening nog iets 
schorte in de service. En ja, met 
grote meerderheid koos men voor 
Internet. De hotelgasten wilden 
graag vanaf de hotelkamer hun e- 
mail kunnen lezen en versturen. 
Sofitel levert nu die service: voor 
f 25, per dag kan men gebruik 
maken van een Haagse provider. 
Laptop vergeten? Ook geen 
probleem, want voor nogmaals 

f 25, levert het hotel ook een 
geschikte pc. Met deze nieuwe 
service is het ook mogelijk gewor- 
den om via Internet een kamer te 
boeken. a 


MCCM naar zes maal per jaar 


MCCM in nieuwe spelling 


De redactie van MCCM heeft besloten gelijk met het uitkomen van het 
nieuwe Groene Boekje de officiële spelling zoals die eind dit jaar ingaat, 
te gebruiken. Dat betekent in de praktijk niet zo erg veel, maar som- 
migen zullen misschien regelmatig met de ogen knipperen. Wij ge- 
bruiken vanaf dit MCCM bijvoorbeeld het woord product. Een goede 
keus naar ons idee omdat het vrij inconsequent is om een produkt te pro- 
duCeren. Jammer genoeg stelde de redactie wel al vele nieuwe inconse- 
quenties vast: een loCatie dient u te loKaliseren. om maar eens iets te 
noemen. Ook is er officieel geen voorkeur- en toegestane spelling meer, 
maar Yuca en Yucca mogen allebei! im) 


Bezoekers aantallen lopen terug 


Het lijkt een algemene trend te worden dat de computerbeurzen minder 
goed bezocht worden. Wij zien dat bij MSX, maar ook andere beurzen 
treft hetzelfde lot. Bij de beurs in Zandvoort '94 liep het bezoekersaantal 
licht terug. Dat kon toen nog worden toegeschreven aan het uitkomen 
van MCCM, die kwam bij de meesten op de dag van de beurs in de bus. 
Almelo weet de terugval aan slechte publiciteit en gelukkig bleek Til- 
burg vrijwel op het oude peil. Zandvoort '95 viel forser terug terwijl 
MCCM nu keurig op tijd voor de dag verscheen. Almelo flopte weer en 
ook Doetinchem verbleekte bij de dag twee aar daarvoor. Maar zoals 
gezegd ook andere niet-MSX beurzen kampen met teruglopende bezoek- 
ersaantallen. Alleen de HCC leek beter te draaien; er waren in 1994 een 
83000 bezoekers, vrijwel gelijk aan 1993, en nu met drie in plaats van 
twee dagen waren er weliswaar meer bezoekers, maar die drie dagen 
konden het aantal toch niet boven de 100000 tillen. Een kwart minder 


Niet leuk is het te horen dat MCCM dit jaar nog maar zes maal zal ver- 
schijnen. Aan de andere kant is het weer gunstig te horen dat men de re- 
dactionele formule niet heeft gewijzigd. Het magazine blijft de komende 
nummer met de dikte uitkomen die u er van gewend bent. De Maiskoek- 
redactie vindt dat helemaal prettig omdat naar alle waarschijnlijkheid 
ook de Maiskoek bij een andere omvang een pagina had moeten inlev- 
eren. en wij net na ons nieuwe jasje al weer over vermaken hadden 
moeten gaan nadenken. m) 


per dag en in dit opzicht doet MSX het dus nog niet zo slecht. ml) 


MSX User iets 
vertraagd 


Door omstandigheden — een vrij 
ernstige oogontsteking — van de 
Martin de Vries, die de lay-öut 
doet, zal de MSX User later dan 
gepland uitkomen. Enig geduld 
hebben dus. im) 


Einde Pigeonsoft 


De naam Pigeonsoft bestaat niet 
meer. Per 12 december 1995 is de 
naam veranderd in Sargon. Of 
een der leden een goed schaker is, 
weten wij niet, maar verwarrend 
is het wel, zo'n in de computer- 
wereld bestaande naam. Het team 
bestaat uit vijf leden met elk een 
eigen inbreng. Het nieuwe team 
denkt met de formatie betere pro- 
ducten op de markt te kunnen 
brengen, zoals zij zelf zeggen. 
Voor informatie kunt u bellen 
naar (0595) 44 13 69. | 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


MCCM administratie 
in Amsterdam ! 


Het staat duidelijk in de colofon 
en wij meldden het ook al meer- 
malen, maar nog steeds komen 
mensen zich aan- of afmelden bij 
de redactie. De redactie vindt het 
prettig om te weten waarom u 
wilt opzeggen of juist abonneren. 
Zij kan dan bij haar keuzen reken- 
ing met die informatie houden, 
maar administratief moet alles in 
Amsterdam geregeld worden. 
Ook al meldt u bijvoorbeeld de 
beindiging van uw abonnement 
per aangetekende post, betekent 
dat administratief niets. U had het 
bericht net zo goed naar uw broer 
of vriend kunnen sturen. Gebruikt 
u uw MSX niet meer? Laat hem 
dan niet ongebruikt in een kast 
staan, maar verkoop of geef hem 
aan een ander en laat die even- 
tueel uw abonnement ook overne- 
men. MSX'je blij en wij blij. Q 


9 


Magazines 


Mokum 13 


Dit magazine verrast ons met een 
nieuwe opzet: zesentwintig 
pagina's op A4. Het komt daar- 
mee aardig in de richting van 
MSX user en XSW Magazine. De 
vorm is enerzijds gelijk aan voor- 
noemde bladen met een twee- 
koloms-—opzet, maar verschilt ook. 
De artikelen beginnen in principe 
netjes op een nieuwe pagina en 
dat leest prettig. Dat daardoor 
witruimtes vallen is duidelijk, De 
kolombreedte vind ik echter vrij 
smal en de witruimtes aan de ran- 
den en tussen de kolommen fors 
aan de maat. Jammer ook dat er 
geen envelop afkon, de voorkant 
ziet er best aardig uit, maar wordt 
nu ontsiert door adreslabel en 
postzegels. De likkende tong was 
vermoedelijk vrij vet gezien de 
sporen aan de andere kant van het 
vel. Gerald zegt in zijn redaktio- 
neel (sic) dat de redactionele 
problemen de wereld uit zijn en 
dat vanaf nu Mokum regelmatig 
zal verschijnen. Sterker, het wordt 
om de achterstand in te lopen 
zelfs tijdelijk een maandblad. 


We beginnen na de inhoudsopga- 
ve met de bespreking van ROM 
#2 door Max, dan het tweede en 
laatste deel over Quintus, waarin 
Wouter voornamelijk de interla- 
ced functie bespreekt met bijna 
alleen maar tabelwerk en een 
klein programma. Daarna mag 
Alex in twee — als alle andere 
pagina's steeds rechtsonder ge- 
nummerd — pagina's wegdromen 
naar het jaar 2040. De computers 
blijken weinig innovatief te zijn, 
alleen sneller en ook daar lijkt de 
klad in gekomen te zijn, want de 
huidige trend bleek toch niet 
voort te zetten. Toch best grappig. 
ROM#3 krijgt net als #2 drie 
pagina's aandacht. Inderdaad drie 
pagina's, maar dat lukt wel als je 
recensies van recensies gaat re- 
censeren, Herman gaat in deel 3 
van Harddisk bevindingen in op 
het maken van een backup. Tom 
neemt de fakkel over met een ar- 
tikel over MSX-DOS2.40, hij is 
enthousiast, maar gaat vooralsnog 
niet echt diep op de mogelijkhe- 
den in. Alex komt nu met een 
klaagartikel over DP. Hij vindt 
het maar niks dat op MSXer nog 
steeds geen goed DTP programma 
is. “Waarom kan dat niet op 
MSX?', vraagt hij zich af. 


10 


Wel Alex: de MSX werkt op min- 
der dan 4 MHz en heeft 64 kB ge- 
heugen en meestal geen harddisk. 
Sommigen hebben hun MSX naar 
7 Mhz en 4 MB getild en hebben 
wel een harddisk. Die laatste zel- 
den meer dan 200 MB. Ik gebruik 
voor de lay-out van MCECM onder 
andere een pc op 90 MHz en heb 
meer dan vijftig megabyte aan 
RAM en in totaal meer dan drie 
gigabyte harddiskruimte. Ik zit als 
gevolg van deze beperkingen re- 
gelmatig minuten te wachten en 
moet steeds files verwijderen of 
inpakken omdat er weer eens te 
weinig schijfruimte is. De file van 
de achterkant van MCCM 80 was 
bijvoorbeeld 73918728 bytes 
groot. Alex, neem je huiswerk 
nog eens door en kom met beide 
benen op de grond. DP is een 
grandioos programma dat op 
MSX nauwelijks te verbeteren 
valt, Aladdin scoort soms beter, 
maar is niet de doorbraak gewor- 
den die sommigen hoopten. 


Wel positief is Alex vervolgens 
over MoonSound. Een paginaatje 
kan er af voor MCCM79, dat 
Max wat mager vond. Dan nog 
wat berichtjes en lidmaat- 
schapsmededelingen. Algemene 
indruk is dat het blad te uitge- 
breid recenseert, maar dat de bi- 
jdrage op persoonlijke titel het 
een apart karakter geven. 


EEN 


Print gebruiker 
augustus 1995 


Het orgaan van de PTCC de Per- 
sonal Thuis Computer Club dat in 
principe is bedoeld voor zowel pc 
als ook de Philips homecomput- 
ers P2000 en MSX. Er blijken in 
de praktijk veel pc en weinig an- 
dere artikelen in te staan. Naast 
boekbesprekingen min of meer al- 
gemeen interessante artikelen 
over dithering, geheugens en in- 
ternet. Dan een vrij fors MSX ar- 
tikel over MSX4PCvan de hand 
van een zekere Druijff. Het komt 
in grote lijnen overeen met het 
eerder gepubliceerde in MCCM 


Print gebruiker 
sep / okt 1995 


Het tweede deel van het verhaal 
over MSX4PC waarmee de lezers 
van dit periodiek ook weer hele- 
maal op de hoogte zijn. Ook de 


P2000 komt met het repareren 

van disks aan bod. Verder weer al- 
gemeen aandoende artikelen en 
voor de rest specifieke pc zaken 
zoals bespreking Windows 95 en 
Corel producten die in het kader 
van deze bespreking eigenlijk niet 
thuishoren. 


Print gebruiker 
november 1995 


In dit blad niets te vinden voor 
MSX of P2000 of het moet de 
bestelwijze voor MSX4PCzijn. 
Enkel pc-artikelen, al kan menig 
MSX'er natuurlijk best wat op- 
steken bij een cursus Qbasic. Wij 
latere verdere bespreking schieten 
en komen alleen terug op dit blad 
als er iets specifiek voor MSX in 
staat. 


Bits 5/95 


Van de MSX Gebruikersgroep on- 
tvingen wij naast de laatste Bits 
van het jaar ook een eindejaars-at- 
tentie waarvoor onze dank. De 
voorkant is simpel, maar attrac- 
tief. Na wat pagina's met diverse 
opstartzaken komt een artikel on- 
der de naam ‘Van het bestuur’. 
Hierin wordt tevreden terugge- 
blikt op het afgelopen jaar en de 
leden worden opgeroepen de con- 
tributie tijdig te betalen. Daarna 
de uitnodiging voor de jaarvergad- 
ering, waarin de tamelijk schok- 
kende mededeling dat voorgesteld 
wordt de vereniging van naam te 
laten veranderen en ook open te 
stellen voor pc'ers. Dit lijkt mij nu 
typisch iets om van het bestuur in 
het vorige artikel te horen en niet 
pas bij de agenda voor de jaarver- 
gadering. Vanzelfsprekend is 
voor zo'n ingreep wijziging van 
de statuten nodig. Dan wordt de 
agenda voor de vergadering gege- 
ven. De groep van Wim Wallaart 
wordt weer eens in het zonnetje 
gezet en Wim kan weer eens pre- 
cies zeggen wat hem nog ont- 
breekt. Bestuurslid Peter zegt 
vervolgens te mijmeren, maar in 
werkelijkheid voert hij argumen- 
ten aan om de voorgestelde 
nieuwe koers te kiezen. Daarna 
gaat het bestuur zelf nog even in 
op de voorgestelde statuten- 
wijzigingen. 


Cokky stelde vast dat de Tilburgse 
groep tien jaar bestaat. Een taart 
met tien kaarsjes leek haar leuk, 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


maar van het zuinige bestuur kan 
er slechts een kopje koffie of thee 
met een koekje vanaf. Monique 
schreef haar laatste rubriek omdat 
zij een baby verwacht. Toch kan 
zij het niet laten van deze laatste 
stuiptrekking ook nog een prijs- 
vraag te maken: zij is uitgerekend 
voor 3 maart 1996 en men kan 
gokken op geslacht en geboorte- 
datum. Bert Daemen recenseert 
vervolgens een aantal diskmagazi- 
nes. De laatste pagina's worden 
gevuld met wat advertenties en 
een uitgebreide lijst van alle bij 
Tilburg bekende MSX modellen. 
Er staan er 123 modellen ge- 
noemd, maar mijn eigen Sony 
HB-F700P staat er bijvoorbeeld 
niet bij! De HB-700P en de HB- 
F700D trouwens wel. Ook bij de 
lijst staat al, dat soms onduidelijk 
is, om welk model het gaat. De 
modelomschrijving is soms vaag. 


MAD 11-95 


In het voorwoord wordt tevreden 
geruggeblikt naar de afgelopen 
clubbijeenkomst. En het seizoen 
moet nog beginnen, dat belooft 
veel goeds. Regelmatig zien zij 
weer nieuwe gezichten op zo'n 
avond. Mensen die soms net, 
maar soms ook al lang, een MSX 
hadden en tot kort voor die avond 
zelfs nog nooit van MAD hadden 
gehoord. Altijd leuk om te lezen 
hoe inzet wordt beloond. Ook 
wordt even vooruit gekeken naar 
hun komende internationale 
MSX-beurs voor de regio. De ka- 
lender gaat nog steeds maar tot 
december 1995, 


XSW 6 


Dat tikt lekker gemakkelijk dat 
XSW, netjes op volorde op het 
toetsenbord tenminste. Op de 
cover de tekst ‘wij geloven nog 
steeds in sprookjes’. Na het Voor- 
woordje waarin Mari nog net 
even de beste wensen voor 1995 
en een miniterugblik op een 
geslaagd jaar doet, komt een ar- 
tikel van Marth over Wim Wal- 
laart. Goed werk natuurlijk dat 
beide heren doen, maar ik las er 
niets nieuws in. Maico recenseert 
MSX Contact 3 en daarna volgt 
een beschrijving van Akin, met 
veel donkere plaatjes. Maar ja, 
Akin, wat wil je nu? Het spel 


Slordige taal 


in het Algemeen Dagblad van 
enkele weken geleden vond ik 
een stukje over ontbinden in 
factoren. De verantwoordelijke 
redacteur wetenschapszaken 
is een prachtig exempel van 'ik 
hoorde zeggen dat er een klok 
klonk’ en pikte vervolgens iets 
op over een verdwenen klepel, 
maar dat was hem niet geheel 
duidelijk. Op zich is dat nog 
niet zo erg, maar als je er dan 
een stukje over schrijft, wel. 
Hij begint met een volkomen 
duidelijke zin, die echter baarlij- 
ke nonsens bevat. De zin: ‘Het 


‚grootste getal dat tot nu toe in 


factoren is ontbonden bestaat 
uit 162 cijfers en is het product 
van twee priemgetallen.’ Nu 
mijn beste, als we eens goed 
lezen wat hier wordt beweerd, 
is dit niet zo opmerkelijk. Ik 
kan je getallen die triljpenen 
malen groter zijn, geven en die 
vervolgens uit mijn hoofd in 
een fractie van een seconde 
ontbinden. Mijn intelligentie is 
dan wellicht wel opmerkelijk, 
maar heeft als toch nog nooit 
een wetenschapsredacteur 
aan het schrijven vermogen te 


| zetten. 


Ik geef een voorbeeld ter illu- 
stratie van mijn kunnen: 30.0 
met twee honderd nullen is het 


‚product van 10.0 met twee 


honderd nullen en 3. Ja, maar, 
hoor ik al zeggen, dat eerste 
getal is geen priemgetal, en 
hier wordt ontbinden in in 
priemfactoren bedoeld. Dat 
werd weliswaar niet gezegd in 
de gewraakte zin, maar ook 
die eis is er geen probleem. 
10...0 met twee honderd nul- 
len is natuurlijk het produkt 
van twee honderd tienen. Elke 
tien is op zijn beurt het product 
van twee en vijf zodat 10.0 
met twee honderd nullen in 
priemfactoren is te ontbinden 
met twee honderd tweeën en 
twee honderd vijven. Wij kun- 
nen wel vermoeden wat de ge- 
wraakte redacteur probeerde 
over te hevelen van een of an- 
dere trotse wetenschapper 
naar ons, maar die interface- 
functie lag niet in zijn capacitei- 
tengamma, om maar eens een 


‚populair woordje te gebruiken. 


Het had moeten zijn: het groot- 
ste product van twee relatief 
even grote priemgetallen dat 
ooit ontbonden is, bestaat uit 
162 cijfers. 


Bereikbaarheid MSX 
organisaties 


Ons bereiken regelmatig klachten van mensen die in 
contact willen komen met de een of andere persoon 
of organisatie in ons MSX wereldje. Vaak hebben zij 
al vele malen opgebeld, maar kregen nooit iemand 
aan de lijn. Niet zo vreemd voor mensen die de ge- 
zochte kennen en weten dat die werkt/studeert en het 
contact immer overdag op werktijden werd gezocht. 
Het omgekeerde komt ook voor. Een sysop is de gehe- 
le dag telefonisch te bereiken, maar 's avonds? Ja, dan 
staat zijn BBS op die lijn en krijgt u als niet-modem- 
mer alleen voor u onbruikbare piepjes te horen. Onze 
verzoeken gaan beide kanten op. Organisatie/produ- 
cent: geef altijd duidelijk aan hoe en vooral wanneer 
u te bereiken bent. Consument/klant probeer het juist 
overdag als het 's avonds niet lukt en omgekeerd. En 
probeer ook het weekend. Alleen houd wel rekening 
met de privéomstandigheden van de persoon die u 
belt en bel niet tussen tien uur 's avonds en tien uur 's 
ochtends en ook niet tijdens het kerstmaal, zoals mij 


Wiebe op Internet 
over de schreef 


Op de MSX-site van Wiebe Weikamp zagen wij tot 
onze schrik ineens complete gescande pagina's uit 
MCCM staan. In zijn artikel over MSX op Internet 
doet Stefan Boer daar heel enthousiast over, maar 
MCCM ziet dat toch heel anders. MCCM heeft aan 
alle kanten problemen om het magazine goed gevuld 
te krijgen en dan gaan anderen openlijk met zijn 
werk pronken. Wiebe is duidelijk in overtreding, in 
MCCM staat duidelijk zij het met kleine lettertjes 

op pagina 4 te lezen dat zulks niet is toegestaan. 
MCCM neemt dit heel hoog op, na recentelijk wat op- 
zeggingen van mensen die elders een grote mond 
hebben dat zij MSX zo belangrijk vinden, is dit mis- 
schien net de druppel die de emmer doet overlopen. 
Direct verwijderen, schriftelijk excuses aanbieden en 
nooit meer doen of dit zou wel eens gelijk de laatste 
MECCM kunnen zijn. In dat geval worden wel juridi- 
sche stappen jegens de overtreders genomen om de 
geleden schade te verhalen. d 


overkwam. 


m) 


Super MSX uit Rusland 


Onlangs bereikte ons het bericht 
over een nieuwe computer geba- 
seerd op drie cpu's. Z80, R-800 
en P-133. Het systeem heeft een 
gewone grafische kaart, waar 
80% van de software voor MSX 
2 en Turbo R op draait. MSX 
Dos is ingebouwd in een ROM 
evenals een SCSI controller voor 
de ingebouwde 1080 MB hard- 


disk. Volgens dit bericht zal 


Demonstratie 
ZIP-drive 


Op, onder andere, de MSX User 
Happening zal Hans Oranje zijn 
op MSX aangesloten Zip drive de- 
monstreren. Van de eerste gebrui- 
ker van de Zip-drive hoorde u al 
dat de drive aanvoelt als een hard- 
disk. Hans gaat echter de komen- 
de weken veel dieper in op de 
mogelijkheden van de drive en 
zal daar hopelijk al volgend 
MCCMeen artikel over hebben. U 


Racisme op 
Internet 


Op het computernetwerk Internet 
is het schering en inslag. Het Lan- 
delijk Buro Racismebestrijding 
onderzoekt wat er gedaan kan 
worden aan de racistische uitin- 
gen die door Nederlandse gebrui- 
kers op Internet worden gezet. 

Het gaat niet alleen om racisti- 
sche leuzen, ook maakt men zich 
schuldig aan (kinder)porno en 
schending van de auteursrechten. 
Men is het er over eens dat de pro- 
viders er niet voor aansprakelijk 
gesteld kunnen worden. em) 


Windows NT goed werken op 
dit systeem, nadat nog enige aan- 
passingen zijn gedaan. Het is 
geen PC en zal daarom niet in 
staat zijn met MS-Dos, Win- 
dows 3.11 of Windows 95 te 
werken. De machine kan alle 
MSX schermen emuleren, waar- 
bij nog enige schermen zijn toe- 
gevoegd: 640x480 met 16,7 
miljoen kleuren, 800x600 met 


16,7 miljoen, 1024x768 met 
32000 en 1280x1024 met 256 
kleuren. De prijs, schrik niet, zal 
uitkomen op ongeveer f. 6.250,-, 
maar u krijgt dan een MSX met 
16MB RAM, 1080MB harddisk 
en 2MB VRAM. Het apparaat 
zou van Russische makelij zijn. 
Van verdere ontwikkelingen hou- 
den wij u op de hoogte. m) 


Nieuw computerconcept 


In Amerika is men er bij het 
NIST — National Institute of 
Standards and Technology — 
voor het eerst in geslaagd een 
quantum-schakelaar te maken die 
onvoorstelbare potentie heeft. Af- 
gezien van de schakeltijd die 
enorm veel kleiner is dan de huidi- 
ge schakelaars heeft deze schake- 
laar de mogelijkheid om vele 
schakelaars tegelijkertijd te zijn. 
In het bereikte testresultaat mo- 
menteel nog maar twee overi- 
gens. Al in het begin van de 
vorige eeuw vond Thomas Young 
bij een optische proef dat een fo- 
ton zich op twee plaatsen tegelijk 
bevond. Later werd dit, door 
Young onbegrepen, verschijnsel 
in de theorie van de quantumme- 
chanica verklaard. Als ‘gewone! 
mensen kunnen we ons het idee 
als volgt een beetje voorstellen. 
Een atoom wordt — met een la- 
serstraal — aangeslagen. In deze 
aangeslagen toestand kan het ion 
in de ene dimensie open staan en 
ineen ander gesloten. In bitter 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


minologie nul èn een zijn, afhan- 
kelijk van de dimensie. Gebrui- 
ken we dit soort elementen om 
bijvoorbeeld een register in een 
computer te vormen, zal zo'n com- 
puter letterlijk multiprocessing 
zijn. Dus niet zoals nu vaak ge- 
beurt, dat een processor aan elke 
applicatie een klein stukje tijd 
geeft zodat het voor de gebruiker 
lijkt dat allerlei taken gelijktijdig 
worden afgehandeld. En ook niet 
dat een aantal processors gelijktij- 
dig werken aan andere taken en 
dan keurig netjes wachten als zij 
klaar zijn op de bevelen van de re- 
gelende processor Nee echt alles 
tegelijkertijd. Zie het als een soort 
dimensies; de uitkomsten van de 
processor zijn afhankelijk van de 
dimensie waarin de uitslagen be- 
keken worden. Het lijkt science 
fiction en dat zal het voorlopig 
wel blijven ook. Denk toch zeker 
aan tientallen jaren voordat u er 
voor naar de winkel kunt gaan. 


11 


Magazines 


komt er best positief uit, maar de 
beoordelaars vonden sporen van 
extra levels Er werd geconclu- 
deerd dat Akin feitelijk veel gro- 
ter had moeten zijn en dat Sunrise 
/ Cas om op tijd te komen, maar 
een onaf deel had weggelaten. Dit 
zal wel nooit zijn te achterhalen, 
tenzij de producent opbiecht. Het 
kunnen natuurlijk net zo goed ex- 
perimenteer velden zijn. Wel slor- 
dig dat de sporen niet zijn 
verwijderd. 


Telebasic is een diskmagazine uit 
Spanje waarin we het nieuws, dat 
uit Nederland komt, nog eens zij 
het vertraagd kunnen lezen. De 
schijf is wel eigen werk en geen 
kopie of erger kloon van… Ver- 
volgens worden MSX FUN Jour- 
nal 4-95, MCD-Magazine #23 en 
MCCM#78 besproken. Het blad 
MCCM# blijkt een regelrechte 
kopie van MCCM te zijn. Grap- 
pig is in de bespreking van onze 
cover in de nieuwe lay-out de 
zinsnede: 'Ik dacht dat ze dat (de 
nieuwe lay-out wordt bedoeld) zo 
min mogelijk op wilde laten val- 
len. Dat zal op deze manier niet 
meevallen. Wij dachten aan de in- 
houd toen we dat schreven en niet 
aan de omslag. 


Dan een bespreking van MGF 
Magazine #3. Het daarna bespro- 
ken product MSX-DOS 2.40 
blijkt zonder #op de markt te 
komen. Vervolgens komen ROM 
#3 en Disk #2 aan de orde. Dan 
een stukje redactioneel met iets 
over Wim Wallaart en het inbin- 
den van XSW. Vindt een abonnee 
de ringband lastig kan hij 
kosteloos zes kleine ringbandje 
laten vervangen dor een grote 
voor de gehele eerste jaargang. 
Vervolgens wordt een ruime 
pagina gewijd aan twee beursbe- 
zoeken: Eindhoven en Zandvoort. 
Dan gaat Niels nog eens een stuk 
dieper in op de verdwenen velden 
van Akin. Sunrise kon niet meer 
op tijd benaderd worden, (2) maar 
krijgt de kans te reageren. Wij 
zijn benieuwd en gaan niet zelf 
naar Sunrise, wij gunnen onze col- 
lega's deze 'scoop'. J-apArt heeft 
lay-out technisch frisse plaatjes. 
Dan MSX-Magazine DTC #2 en 
MCWF#15. Dan weer iets dat 
buiten het kader ‘men schrijft’ 
valt: D.L.C for MoonSound. Niet 
zover af als de makers hoopten, 
maar wel een must volgens Ray- 


12 


mond. In de volgende afdeling 
MSX I.C.M. #14/15 en Sunrise 
Magazine #17, de laatste wordt 
positief beoordeeld, een abonne- 
ment zelfs aangeraden, maar wel 
worden er kanttekeningen bij het 
verschijnen geplaatst. An uncle in 
Brazil wordt zo besproken dat er 
geen enkele verrassing meer over- 
blijft voor de koper. MCFN#8 
krijgt opvallend weinig ruimte 
evenals een goed product als 
Compass. 


We verwachten wel dat XSW Ma- 
gazine in de toekomst wat meer 
artikelen met ‘body’ zal gaan op- 
nemen. Zij konden het de eerste 
uitgaven ook, liever ten halve 
gekeerd dan ten hele gedwaald. 
Als je niet oppast ben je straks 
een bibliotheekgids aan het uit- 
geven in plaats van een MSX 
Magazine. Je moet weer boven 
die 40 % echte informatie uit kun- 


nen komen. 


EN 


MAD 2? 


Waarschijnlijk is dit de uitgave 
12-95. Er valt bitter weinig over 
te vertellen. Er staat een lijst met 
standhouders van de beurs 
afgelopen december in en een 
plattegrond van de zaal. De in- 
deling bleek later overigens niet 
met dit schema overeen te komen, 
maar dat was niet erg. In de regio 
komen bepaalde leden blijkbaar 
particulier met de trein, dat zie je 
bij ons in het westen toch niet. En 
weer geen bijeenkomstdata. Dat 
wordt al gokken in januari. 


MSX Contakt 4/95 


In zijn redactioneel heeft Gerd 
het meer over video dan MSX, 
maar goed MSX was daar al 
vroeg bij en dat vergeten ze daar 
in Duitsland niet. In Aktuelles 
lezen we dat in Duitsland de 
home computer wettelijk heeft 
afgedaan in de zin dat het geen ge- 
bruiksartikel van het modale 
gezin meer is, maar een pc is dat 
nu wel. Na een berichtje over een 
pe die speciaal gemaakt is om in 
de hoek te staan, komen we bij 
het GMBH +SVI-info deel. Lars 
begint daarin met een klein ver- 
haaltje over de onze emulator 
MSX4PC Hij moet zijn pc eerst 
juist instellen maar dat valt best 
mee, daarna de grote test: zou 
zijn MSX lievelingsprogramma er 
ook op lopen? Hij legt zich al bij 


voorbaat neer dat hij alleen het 
startscherm zal zien en is als een 
kind zo blij dat ook Dynamic Pub- 
lisher werkt. Zelfs de pc muis 
blijkt het MSX programma te kun- 
nen besturen. Een vijftal pagina's 
wordt over Dos volgeschreven. 
Een moedeloze redacteur schrijft 
vervolgens wat frustraties weg en 
wij krijgen de uitslag van de en- 
quête voorgeschoteld. Algemene 
indruk is dat alle mensen het wel 
goed vinden of meer willen. Een 
enkeling wil minder en slechts 
een paar dingen zoals listings wil 
men liever helemaal niet. Jammer 
genoeg gaat ook Contakt dan op 
de retro—tour. Een groot verhaal 
over Penguin adventure, flip- 
perkasten, diverse Break-outs en 
platvormspellen. In de loop van 
het artikel meent mijn aversie af. 
Dit is geen zinloos geleuter, maar 
een gedegen rondgang in de di- 
verse gamesvarianten. Met afwis- 
selend oud en nieuw materiaal, 
kortom zo is het wel goed. Het 
nieuwe WIOS krijgt drie pagina's 
aandacht en de handscanner nog 
twee. Dan zeven pagina's post; de 
Duitsers blijken veel te schrijven. 
Tot besluit nog wat video-achtig 
nieuws over digitaal fotograferen. 


MSX Klup 
Magazine 13/14 


Zoals altijd weer iets origineels. 
We kregen een min of meer ge- 
wone enveloppe in handen ge- 
drukt en daarin zaten vijf disk- 
ettes: Letra, Frog, D.M.C. 
megademo part 1, MKM 13/14 en 
Bouncy. Het leek wel een greepje 
uit de diskettebak van een 
willekeurige MSX'er. Wij bespre- 
ken hier echter inkt op dood hout 
en daarom komt de mening de 
volgende keer uit andere hoek. (3 


Oplossing puzzel 80 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


Beurzen 


is de dag dat MCD voor de derde 
maal een MSX User Happening 
zal houden. De plaats is als 
vanouds de Noorderkerk aan de 
Noordendijk in Dordrecht. Infor- 
matie (078) 6511156 (Hans Mei- 
jers). 


Zaterdag 30 maart 


zal de MSX gebruikersgroep Til- 
burg voor de 9e maal de grote in- 
ternationale MSX beurs houden. 
Opnieuw van 10.00 tot 17.00 in 
de Bremhorsthal, Oude Goirle- 
seweg 167, Tilburg. Info (013) 
456 06 68 of (013) 468 14 21, 


Deze beurs der beurzen mag geen 
MSXer missen.In het volgende 
MCCM dat nog voor deze beurs 
verschijnt leest u nog eventuele 
aanvullende gegevens. 


Zaterdag 20 april 


organiseert MSX-NBNO de eer- 
ste computerbeurs van Nistelrode. 
De dag wordt gehouden in zaal 
Van de Ven, Laar 12, Nistelrode. 
Tijden van 10.00 tot 17.00. Infor- 
matie (0412) 61 25 91 of (0412) 
64 03 58. 


zee? 


Ook in de laatste Print Gebruiker 
van de PTCC lazen wij nog 
steeds niets van de landelijke 
Open Dag. wij vrezen dan ook dat 
die geen doorgang meer zal vin- 
den. Komt alsnog nieuws binnen, 
leest u het hier. 


MSX Windows 
upgrade 


Al weer enige tijd geleden kwam 
een upgrade van MSX Windows 
van Kakisoft op de markt. Het ligt 
in de bedoeling daar volgend 
MCCM aandacht aan te besteden, 
maar genteresseerden kunnen 
natuurlijk al voor Tilburg contact 
opnemen met maker Peter Niel- 
sen. m) 


Home page 
Sargon 


Van het nieuw opgerichte Sargon 
kregen wij door dat zij ook een 
eigen home page op Internet heb- 
ben. Hij is te vinden op 
http://www.pi.net/=sky- 
hawk/msx/. Een en ander wordt 
verzorgd door Jan Wilmans, zeg 
maar hun Internet sysop. m) 


Bijeenkomsten 


Clubbijeenkomsten tot 
verschijnen MCCM 82 
Amsterdam: De Amsterdammer 


info: (020) 699 92 63/632 77 14 
data: 9/2, 8/3, 12/4, 10/5 


Doetichem: MAD 
info: (031) 466 26 03 
data: ** 


Dordrecht: MCD 
info: (078) 651 11 56 
data: 9/2, 23/2, 8/3, 22/3, 5/4, * 


Elsloo: V.C.L. 
info: (045) 572 59 95 
data: 4/2, 3/3, 31/3, 5/5 


Enschede: MCCE 
info: (053) 434 12 33 
data: ** 


Groningen: MSX CC Groningen 
info: (050) 571 14 64 
data: 1/2, 9/3, 13/4, 11/5 


Houten: HCCMSX gg 
info: (0343) 49 16 96 
data: 10/2, 9/3, 13/4 


Landgraaf: V.C.L. 
info: (045) 572 59 95 
data: 17/2, 9/3, 13/4 


Leeuwarden: MGF 
info: (058) 212 56 65 
data: 17/2, 13/4 * 


Nistelrode: MSX NBNO 
info: (041) 263 06 53 
data: 16/2, 15/3 


Tilburg: MSX gebruikersgroep 
info: (013) 456 06 68 
data: 27/2, 16/4 


*_ Geen latere data bekend 

* Laatste vermelding als geen 
nieuwe data volgen. 

Club-data 

De data in deze beurskalender ver- 

melden wij tot na het verschijnen 

van MCCM83. Dat isnu dus tot 

16/5/96. Hopelijk ten overvloede 

verzoeken wij de clubs op tijd de 

nieuwe data in te zenden. im) 


Aangeboden 


NMS 8250 / 512 kB / 2 dr. (def) 

+ kmon. 8533 + pr. NMS 1421 + 
rec. + FM-PAC + muis + modem 
+ 2 joysticks + barcodepen + soft- 
ware. (#90d + 20 boeken + 

bladen = abb. MCCM f 400, 
telefoon (072) 562 24 31 na 18 uur 


17 


14 


41 


LE 
13 


18 


14 


17 


Uitleg 
Bij deze puzzel het de bedoeling 
de cijfers 1, 2, 3,4, 5, 6,7, 8en 9 
in te vullen. De cijfers van elke rij 
moeten bij elkaar opgeteld het ge- 
tal zijn dat links van die rij staat. 
De cijfers van elke kolom moeten 
bij elkaar opgeteld het getal zijn 
dat boven die kolom staat. In een 
combinatie mag elk cijfer maar 
één keer voorkomen. Ook mag 
elke combinatie maar één keer in 
de puzzel voorkomen. Een 
toelichting: de som van twee 
vakjes is 13 en dat bleek 4 en 9 te 
zijn. Een andere optelling van 
twee vakjes die samen 13 zijn, 


mag nu niet 4, 9 of 9, 4 zijn. Bij 
die andere 13 moet gekozen wor- 
den uit 5, 8 (of 8, 5) en 6, 7 (of 7, 
6). Let hier goed op, wat soms is 
dit het enige houvast voor de 
keuze. 


Tips 
Om op het goede spoor gezet te 
worden wat tips: 


— zoek naar minimale tellingen: 
bij twee vakjes die samen 3 zijn, 
moet 1 en 2 ingevuld worden; drie 
vakjes die samen 7 zijn, moeten 
wel 1, 2 en 4 zijn. 


— zoek naar maximale tellingen: 
bij twee vakjes die samen 16 zijn 
moet 7 en 9 ingevuld worden. 
Vier 

vakjes die samen 30 zijn, moeten 
wel 6, 7, 8 en 9 zijn. 


Een beginnetje 

Kijk linksboven. De kolom met 
17 erboven moet 8 en 9 zijn, het 
rijtje met 9 ervoor moet dan wel 
de combinatie 8, 1 zijn. 1,8 en 9 
kunnen nu worden ingevuld. De 
kolom met 16 kan alleen met 1, 2, 
3, 4 en 6. Linksonder staat 14; dat 
kan niet met 1, 2, 3 of 4 dus moet 


Aangeboden 


MSX2: Sony HBG900P + 
HBI900P(videotiser) + muis f 
550, NMS 8220 f 100, NMS 
8250 geen keyb. f 160, MSX1: 
VG8020 f 60, mon ancona am- 
berkl. f 35,— VS0080 f 180,— 
NMS 1200 diskar. interf. f 125,— 
alles met kabels. 


MSX 8250 + mon + printer + 512 
kB + FM Pac + SCC + Kings val- 
ley en Usas en disks f 550, tele- 
foon 05940 4497 


MSX 2 VG 8235 + printer 
VWO0030 + muis + joystick + 
boeken + softw. incl. Dyn.publ. f 
400, Tel: (0341) 360 019 


NMS 8255 2+ 256k nw.drives + 
sn.diskr. 375,- 8250 175,- kl. 
mon 175,- muz-mod 150,- e.a. 
hardw. (08370) 11236 (Noël) 


Aangeboden 


NMS 8245 f 175, Muziek Mod- 
ule f 160, Keyboard f 140, 
samen f 250,printer 142 f 65, 
RGB monitor f 250, losse disk- 
drive f 125, Philips muis f 85, 
SCC f 60, plotterpen f 8, NMS 
8255 f 250, Sonu monitor 
KX20PSI 51cm f 550, Komami 
MSX 1&2 cartridges vanaf f 25, 
Hyldlide II f 45, telefoon (020) 
612 89 42. 


NMS 8250 + kl. mon + printer + 
512 kB + FM-PAK + Muz. mod- 
ule + SCC + muis + joystick + 
450 disks f 750, telefoon (0118) 
46 82 44 


Sanyo MSX2+ met 2 diskdr. / 
128 kB RAM / 220 volt / MSX 
Music / Kanji / JIS 1&2 f 375— 
telefoon 059837479 (Jorith) 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


Inzenden van 
Maiskorrels 


Het inzenden van onze kleine ad- 
vertenties door de tekst duidelijk 
leesbaar op te sturen naar 
MCCM, 's-Gravendijkwal 5a, 
3021 EA Rotterdam samen met 
vijf gulden voor een kleine (zo'n 
vier regels) of tien gulden voor 
grotere (maximaal tien regels) ad- 
vertentie. mn 


Gevraagd 


Gezocht: betaalbare programmeur 
en moonblaster componist tele- 
foon (0595) 572 651 


Ik zoek originele dozen en/of han- 
dleidingen van Japanse spellen, 
waarvan ik de cartridge wel heb. 
Wil je dit van bv Nemesis over- 
doen, bel me dan even op (0595) 
33 13 69 (Rieks) m) 


13 


MSX Club aflevering 4 


De Platlanders 


DU) door Kristiaan Jousma 


We brengen sinds een 7 
half jaar een blad uit en 
Koos en Mark willen al 

een spel maken… 


Je weet hoe Mark 

is, die wilniet altijd 
spellen blij ven 

recenseren… 


en Koos zou ook 
weleens wat meer 
met de muis willen 

doen… 


Oké, Arjan Ik zal 
er vanavond met 
] hun over praten. 
Sigaret? 


Dus j.. je hebt 
vanavond al iets 
te doen.…? 


MSX Computer & Club Magazine 
1 4 nummer 81 — februari 1996 


Standaardschrijfwijze voor syntaxes 


Backus Normal Form 


ledereen die weleens computerinstructies heeft overgenomen, weet 
hoe belangrijk het is de voorgeschreven schrijfwijze exact te 
hanteren. Zijn voorbeelden nog gewoon over te typen, moeilijker 


wordt het als een algemene schrijfwijze van bijvoorbeeld een Basic 
commando moet worden vermeld. De Backus Normal Form biedt een 
internationaal gebruikte methode om computerinstructies, voor welk 


systeem of welke taal dan ook, gestandaardiseerd te noteren. 


Marco Soijer 


Noorder baken, Basic technieken, 
Turbo R, Grafische objecten, BBS- 
wereld: veel van de vaste rubrieken 
en losse artikelen in MCCM geven 
de lezer voorbeelden van stukjes 
programma die in de computer 
kunnen worden ingevoerd. Zolang 
het om voorbeelden gaat, is er geen 
probleem. Maar artikelen met een 
cursus-achtig karakter willen meest- 
al de algemene vorm van een in- 
structie geven. Dan is er behoefte 
aan een begrijpelijke, maar vooral 
eenduidige notatie. 


Hoewel slechts een enkeling de 
naam Backus Normal Form (BNF) 
kent, is bijna iedereen er wel eens 
een regel in tegengekomen en ma- 
ken velen zelf gebruik van BNF. 
Doordat de regels meestal niet pre- 
cies bekend zijn, gaat dit echter nog 
al eens mis en verschijnen er allerlei 
schrijfwijzes die lijken op BNF, 
maar niet voldoen aan de precieze 
regels ervan. Omdat de gedachte 
achter BNF nu juist de standaardise- 
ring is, zodat zonder toelichting de 
notatie eenduidig vastligt, komen 
deze goedbedoelde pogingen de 
duidelijkheid meestal niet ten goe- 
de. Tijd om eens uit te leggen hoe 
het wel moet. 


Oorsprong 

Nieuwe programmeertalen zijn 
dun gezaaid tegenwoordig. Veel 
verder dan object georiënteerde of 
visuele varianten — hoe spectacu- 
lair ook — van bestaande talen als 
C of Pascal gaat het niet meer. Nee, 
dan de jaren zestig en zeventig. 


Niet alleen Basic, Pascal, B en C 
stammen uit die tijd, maar ook in- 
middels bijna vergeten talen als Ar- 
gol, Lisp en Fortran. En telkens als 
iemand een taal had bedacht die be- 
ter moest zijn dan alle andere, al 
was het dan maar voor een specifie- 
ke toepassing, moest de hele wereld 
op de hoogte worden gebracht van 
het correcte gebruik van de nieuwe- 
ling. Juist daarin ligt de oorsprong 
van BNF. Deze notatie is speciaal be- 
doeld voor het volledig definiëren 
van een programmeertaal. 

Alle elementen waaruit de taal is 
opgebouwd, zijn vast te leggen; ver- 
volgens kunnen alle commando's 
worden opgebouwd uit de afzon- 
derlijke elementen. 


Weliswaar hoeven de nu gebruikte 
talen niet meer gedefinieerd te wor- 
den, maar bij het vermelden van de 
algemene schrijfwijze van een be- 
paalde instructie komt BNF bij uit- 
stek van pas. Het definiëren van 
elementen wordt minder vaak nog 
toegepast, maar zal toch even aan 
bod komen. Gewoon voor de volle- 
digheid. 


Voorbeeld 

Juist omdat bijna iedereen BNF al 
wel eens heeft gezien, is een voor- 
beeld de simpelste manier om dui- 
delijk te maken waar het om gaat. 


DIR directorynaam [/W] 


Hier worden drie elementen infor- 
matie gegeven: De regel wordt be- 
gonnen met het commando DIR, dat 
letterlijk dient te worden overgeno- 
men. Vervolgens, gescheiden door 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


een spatie, moet er een directory- 
naam worden opgegeven. ‘Directo- 
ry-naam’ is dus een omschrijving 
en moet niet, zoals DIR, precies wor- 
den overgetypt. 


Tot slot kan de regel worden beëin- 
digd met de tekens ‘’/W'. Dit is ech- 
ter optioneel: de hoekhaken geven 
aan dat de twee tekens ook mogen 
worden weggelaten. 


Met name de hoekhaken zijn een in- 
dicatie dat hier gepoogd werd BNF 
te gebruiken. Dingen die mogen 
worden weggelaten, oftewel optio- 
neel zijn, tussen hoekhaken te plaat- 
sen is karakteristiek voor BNF. De 
oplettende lezer las echter al dat ge- 
poogd werd BNF te gebruiken: het 
voornoemde voorbeeld illustreert 
namelijk ook uitstekend hoe het 
niet moet. 


Paradoxaal 

Het principe van BNF is eenvoudig: 
schrijf de regels precies zo op, zoals 
ze moeten worden ingevoerd. In be- 
ginsel is de tekst dus letterlijk over 
te nemen. Wanneer tekst niet letter- 
lijk is, maar een omschrijving in- 
houdt, gebruik dan speciale tekens 
als haken. Gebruik tot slot speciale 
tekens voor elementen die herhaald 
of weggelaten mogen worden. 


Hoewel het principe eenvoudig is, 
leidt BNF al snel tot gigantische, 
slecht leesbare regels die bij nadere 
bestudering iets heel eenvoudigs 
blijken uit te leggen. Voor iemand 
die echter gewend is met BNF om te 
gaan, valt het allemaal best mee. En 
syntax-fouten omdat de omschrij- 
vingen niet duidelijk zijn, behoren 
dan tot het verleden. 


Het voorbeeld van de vorige para- 
graaf laat zien dat BNF uitstekend 
toepasbaar is op Dos commando's. 
Dat in het vervolg van dit artikel de 
voorbeelden gerelateerd worden 
aan Basic commando's, wil dan ook 
niet zeggen dat BNF alleen voor 
Basic is. Alle soorten computercom- 
mando’s zijn dan ook op deze ma- 
nier te noteren, of die nu tot een 
besturingssysteem of een program- 
meertaal behoren. 


15 


Letterlijk overnemen 

Tekst die letterlijk dient te worden 
overgenomen, wordt in BNF zonder 
enige toevoeging weergegeven. 
Wanneer een regel alleen uit der- 
gelijke vaste tekst bestaat, is de no- 
tatie daarmee compleet. Een prima 
voorbeeld hiervan is het Basic com- 
mando om een klein pieptoontje te 
laten horen: 


BEEP 


Meestal is alleen tekst die letterlijk 
over te nemen is echter niet vol- 
doende. Zonder variabelen, of uit- 
drukkingen in het algemeen, zou- 
den de verscheidene commando’s 
immers altijd hetzelfde doen. Bij 
BEEP is dat geen bezwaar: het gaat 
er alleen maar om een toontje te 
laten horen; wie meer wil, moet zijn 
toevlucht nemen tot uitgebreidere 
commando's als SOUND en PLAY. 
Maar bij het commando SCREEN zal 
toch op zijn minst moeten worden 
aangegeven welke schermmode ge- 
selecteerd moet worden. 


Uitdrukkingen 

De meeste commando's hebben 
dan ook argumenten nodig. Argu- 
menten zijn gegevens die door het 
programma aan de instructie wor- 
den meegegeven en die van invloed 
zijn op de werking van de instruc- 
tie. De schermmode achter het com- 
mando SCREEN is een typisch 
voorbeeld. Alleen ‘SCREEN!’ is nut- 
teloos; pas als er een argument 
wordt gegeven, bijvoorbeeld 
‘SCREEN 5’, krijgt de instructie 
betekenis. 


Argumenten kunnen bestaan uit 
getallen, numerieke argumenten, 
en strings, alfanumerieke argumen- 
ten, altijd in de vorm van een uit- 
drukking. Een uitdrukking is een 
deel van een regel, waarin uit ver- 
scheidene constantes, variabelen, 
functies en operators één argument 
wordt gevormd. Een simpele nu- 
merieke uitdrukking is bijvoorbeeld 


3 


Deze uitdrukking bestaat uit 
slechts één element, en wel een con- 
stante. Maar het kan ook ingewik- 
kelder: 


A* (SIN(B-ATN(1)*4/2)) 


In deze uitdrukking komen zowel 
constantes, variabelen, functies (SIN 
en ATN) en operators (maal, min en 
de haakjes) voor. Voor strings geldt 
hetzelfde. Er zijn uitdrukkingen 
met alleen een constante: 


16 


Ean “letters” 


Maar gebruik van stringfuncties, 
stringvariabelen en stringoperators 
is ook mogelijk: 


CHRS (65) +G$ 


In BNF worden uitdrukkingen altijd 
omschreven naar hun functie bin- 
nen de regel die beschreven wordt. 
De inhoud van de uitdrukking, of 
het een simpele constante of een uit- 
gebreide berekening is, doet niet ter 
zake. Wel moet duidelijk zijn of het 
om een numerieke of een alfanu- 
merieke uitdrukking gaat. Als dat 
niet direct uit de rest van de notatie 
volgt, moet dat dan ook aan de om- 
schrijving van het argument wor- 
den toegevoegd. 


Omschrijvingen van uitdrukkingen 
worden in BNF omsloten door pun- 
thaken gegeven: 


<numerieke uitdrukking? 


Als voorbeeld kan weer het com- 
mando SCREEN dienen: 


SCREEN <schermmode> 


De zonder enige toevoeging op- 
genomen tekst geeft aan dat 
‘SCREEN! letterlijk moet worden 
overgenomen, gevolgd door een uit- 
drukking die de schermmode voor- 
stelt. Omdat bekend is — of beter: 
apart bij de BNF wordt vermeld — 
dat schermmodes worden 
aangeduid met nummers, is het 
duidelijk dat ‘schermmode’ een nu- 
merieke uitdrukking moet zijn. 


Opties 

Met alleen bovenstaande gereed- 
schappen, letterlijke tekst en uit- 
drukkingen, zijn bijna alle 
commando's met een vast aantal ar- 
gumenten volledig te beschrijven. 
Veel opdrachten hebben echter ar- 
gumenten die opgenomen mogen 
worden, maar ook weg te laten zijn. 
Die argumenten zijn dus optioneel. 


beeld ook gel a. en daar en bid de dee de 
naam Backus Normal Forms sede en notatie- 


form, naar zijn twee en 
jn momenteel in gebruik en hen 


is de afko ing identiek: 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


Opties, of optionele argument, wor- 
den in BNF aangegeven met hoek- 
haken er omheen. Een voorbeeld is 
het kleurnummer achter een com- 
mando om een punt op een grafis- 
che scherm te zetten: 


PSET (<x>,<y>) [,<kleur>] 


Zowel de komma als het argument 
‘kleur’ staat binnen de hoekhaken. 
Ze mogen worden weggelaten, 
maar als er een kleurnummer 
wordt vermeld, is ook de komma 
verplicht. Nu kan er achter het com- 
mando PSET ook nog — eveneens 
optioneel — een kleuroperatie wor- 
den opgenomen; die komt echter al- 
tijd achter het kleurnummer, dus 
na een tweede komma. Het kleur- 
nummer zelf blijft echter optioneel. 
In BNF is dat als volgt te noteren: 


PSET (<x>,<y>) [, [<kleur»] 
[‚„<kleuroperatie> |] 


Bij het commando SCREEN gaat dit 
nog veel verder. In totaal zijn op 
een MSX 2 maar liefst zes argumen- 
ten mogelijk, maar ze zijn geen van 
alle verplicht, zolang het aantal 
komma's maar klopt: 


SCREEN [<schermmode?|] 

LL, I<spritegrootte>|] 

L, [<toetsenbordklik>|] 

[, [<baudrate> | 

L, [kprintertype>] 

L, [Kinterlacemode>] |} 11} 


Niet alleen uitdrukkingen kunnen 
optioneel zijn, ook lettelijke tekst is 
soms weg te laten. Een mooi voor- 
beeld is het commando LET om vari- 
abelen een waarde te geven: 


[LET] <variabelenaam) = 
<uitdrukking> 


Hier is de instructie zelf optioneel! 
Minder exotisch is de mogelijkheid 
het commando om lijnen te trek- 
ken, het eindpunt te laten bere- 
kenen ten opzichte van het 
beginpunt: 


LINE [(<x1>,<y1>)]- [STEP] 
(<x2>,<y2>) [, [<kleurl>] 
[, [<kleur2>] [, [B[F]]] 1] 


Kijk eens naar de laatste optie, die 
na twee kleurnummers, beide op- 
tioneel, nog de toevoeging ’,B’ of 
„BF toestaat. 


Keuzes 

Tot slot kan het voorkomen, dat 
achter een commando verschillende 
letterlijke teksten mogelijk zijn. 
Deze zijn dan niet als uitdrukking 
te vermelden, omdat er geen varia- 
belen of operators mogen worden 


toegepast. Ook kunnen de ver- 
scheidene teksten niet optioneel 
worden gemaakt, omdat ze dan 
allemaal gelijktijdig te vermelden 
zouden zijn. Daarom bestaat er een 
keuzesymbool in BNF, de verticale 
streep. Van twee of meer elemen- 
ten, gescheiden door een verticale 
streep, moet er één worden opgeno- 
men. 


keuzel |keuze? |keuze3 


Het commando STOP kan bijvoor- 
beeld worden gevolgd door de ar- 
gumenten ‘ON’, ‘OFF’ en ‘STOP’, 
respectievelijk om het afvangen van 
onderbrekingen in te schakelen, uit 
te schakelen of tijdelijk te onderbre- 
ken: 


STOP ONIOFF| STOP 


Uitzonderingen 

Kijk nog eens naar de laatste versie 
van de functie SCREEN. Alle om- 
schrijvingen staan afzonderlijk 
tussen hoekhaken en mogen dus 
worden weggelaten. De komma’s 
staan echter tussen andere hoek- 
haken, die telkens buiten een 
komma, een optionele omschrijving 
en de rest van de parameters staan. 


Het volgende is dus volgens de 
huidige definitie toegestaan: 


SCREEN ,,, 


In werkelijkheid mag dat echter 
niet. Losse komma’s mogen — dat 
wil zeggen, meer komma's direct 
achter elkaar, zonder dat daar iets 
tussen staat — als er uiteindelijk 
nog maar minstens één argument 
komt. Ook SCREEN met helemaal 
niets erachter, toegestaan volgens 
de definitie, levert in de praktijk 
een foutmelding. Net als vormen 
van een commando die wel zijn 
toegestaan, zijn de varianten die 
niet mogen natuurlijk ook in BNF te 
noteren: 


SCREEN 

(ELL [<schermmode>] ,] 
(<spritegrootte>] | 
[<toetsenbordklik>] ,] 
[<baudrate>],] 
(<printertype?|,| 

Deze regel moet dus als uitzonder- 
ing aan de originele definitie wor- 
den toegevoegd. Daarvoor bestaat 
het volgende symbool: 


\ 


De backslash kan dus worden 
toegepast om de uitzonderingen op 
de definitie van aan te geven: 


SCREEN [<schermmode>] 
[, [kspritegrootte?] 
[, [stoetsenbordklik>] 
[, [<baudrate>| 

[, kprintertype?] 

[, [kinterlacemode>] 11111 
\ SCREEN 
[[[[<schermmode>],| 
<spritegrootte>],] 
[ktoetsenbordklik>] | 
[<baudrate>] | 
Ikprintertype>] | 


— 


De betekenis van deze regel is 
natuurlijk niet in een oogopslag te 
zien. Maar SCREEN is dan ook een 
flexibel commando met bijzonder 
veel argumenten. Voor een- 
voudigere instructies is BNF veel 
sneller te doorzien. Bovendien, juist 
in lange regels als de bovenstaande 
is meestal een bepaalde regelmaat 
te ontdekken in het openen en 
sluiten van de haakjes. Als het sys- 
teem dan eenmaal duidelijk is, 
maakt de daadwerkelijke lengte 
van de regel niets meer uit. 


Definitie 

Zoals eerder opgemerkt, is BNF oor- 
spronkelijk bedoeld voor het defini- 
eren van programmeertalen. Een 
dergelijke definitie moet volledig 
zijn; zelfs de meest voor de hand lig- 
gende elementen mogen niet zon- 
der meer worden aangenomen. Stel 
bijvoorbeeld dat ergens staat ver- 
meld, dat een cijfer moet worden 
opgenomen. Wat is een cijfer? Een 
teken van nul tot en met negen? Of, 
omdat de betreffende taal misschien 
helemaal gericht is op het hexadeci- 
male talstelsel, ook nog ‘A’ tot en 
met ‘F’? Het begrip cijfer zal dus 
eerst moeten worden vastgelegd. 


Voor definities is er het volgende 
teken: 


Een cijfer zou daarmee zo worden 
bepaald: 


<cijfer>::=01 1421314151617 
819 


De punthaken geven aan, dat ‘cijfer’ 
de begripsomschrijving is. De afzon- 
derlijke cijfers zijn zonder meer 
opgenomen, en moeten dus exact 

zo worden overgenomen. De verti- 
cale strepen geven aan dat een cijfer 
uit één van de tien mogelijke sym- 
bolen bestaat. 


Als we eenmaal gedefinieerd heb- 
ben wat een cijfer is, kunnen we ver- 
der gaan met de bepaling van een 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


getal. Om te beginnen wordt vast- 
gelegd wat we zouden kunnen noe- 
men, een tekenloos getal: 


<tekenloosgetal>::= 
<eijfer> [<tekenloosgetal?> | 


Het opvallende aan deze definitie is 
dat ze recursief is. Het gedefinieer- 
de element, ‘tekenloosgetal’, komt 
in de definitie zelf voor. Een teken- 
loos getal bestaat uit een cijfer, 
gevolgd door eventueel een teken- 
loosgetal. Op deze manier kunnen 
we eenvoudig getallen definiëren 
van een willekeurige lengte. We be- 
ginnen met een cijfer; dat stelt de 
definitie immers. Vervolgens zetten 
we er niets meer achter, omdat 
‘tekenloosgetal’ optioneel is. We 
hebben dan een getal van één cijfer. 


Met dit tekenloze getal van één 
cijfer kunnen we nu opnieuw de de- 
finitie ‘in’: ons nieuwe tekenloze ge- 
tal bestaat nu uit een cijfer, gevolgd 
door een tekenloos getal, en wel 
ons eerste, eencijferige getal. Op die 
manier is er nu een tweecijferig ge- 
tal vastgelegd. Zo kunnen we 
natuurlijk doorgaan tot een 
willekeurig aantal cijfers. 


Het enige dat nu nog verschilt van 
echte getallen, is dat die een teken 
kunnen hebben; een teken is echter 
niet verplicht. Getallen zonder teken 
zijn immers automatisch positief. 
Wanneer we ‘tekenloosgetal’ al 
gedefinieerd hebben, is er nu niet 
veel meer nodig om het begrip ge- 
tal vast te leggen: 


<getal>::=[t[-] 
<tekenloosgetal> 


Fout 

Nog even een veel gemaakte fout in 
BNF: het samenvatten van meer ar- 
gumenten, bijvoorbeeld 


POINT (<positie>) 
waar eigenlijk 
POINT (<x>, <y>) 


zou moeten staan. 


Tot slot 

Met vier elementen, letterlijke tekst, 
uitdrukkingen, opties en keuzes, 
zijn alle computerinstructies te 
beschrijven. Het valt niet altijd mee 
de juiste notatie te vinden, maar die 
is vervolgens wel voor iedereen 
duidelijk. Iedereen die iets van BNF 
weet tenminste. 


17 


SoftCard 


Vroeger waren er veel bedrijven die MSX spullen maakten. Het aantal 


merken dat MSX1 computers op zijn naam heeft staan is niet op je 


twee handen te tellen. In die tijd werden er ook hele aparte dingen 


gemaakt voor MSX. Aan een aantal van die bijzondere 


collectors-items wil ik eens wat aandacht besteden. 


Arjan Steenbergen 


Zelf had ik er nog nooit van ge- 
hoord: de Softcard Adaptor van 
Electric Software. Op het eerste gez- 
icht is het een gewone cartridge, 
maar aan de bovenkant van de car- 
tridge zit een sleuf van vijfeneen- 
halve centimeter breed. Hierin past 
een zogenaamde Softcard: een 
stukje plastic ter grootte van een 
creditcard, maar dubbel zo dik. In 
het plastic zit een ROM verwerkt, 
met daarin een spel. Hou je de Soft- 
card rechtop, dus met de korte kant 
horizontaal, dan zitten er aan de on- 
derkant twee rijen van negentien 
contactpuntjes. 


Dit principe heeft wel iets weg van 
PCMCIA, het systeem dat in veel 
notebooks gebruikt wordt voor in- 
steekkaarten. Er is echter één groot 
verschil: een PCMCIA kaart is hot- 
swappable en een Softcard niet! 
Hot-swappable wil zeggen dat je 
een insteekkaart in de computer 
kunt steken, of eruit halen, terwijl 
de computer aan staat. Doe dat 
vooral niet met een Softcard, want 
dan krijg je gegarandeerd kortsluit- 
ing in je computer. Kijk maar eens 
naar een afbeelding van een Soft- 
card: de contactpunten zijn zo ge- 
plaatst dat als je een Softcard er in 
steekt, de onderste rij contacten op 
de Softcard de bovenste rij contac- 
ten in de cartridge volledig over- 
lapt, dus kortsluiting! 


Eigenlijk is het wel een raar sys- 
teem: een cartridge in een cartridge. 
Het is mij dan ook een raadsel 
waarom ze dit ooit gemaakt heb- 
ben. Wellicht lag de kostprijs van 
een Softcard lager dan die van een 
gewone cartridge? 


18 


Software 

Uiteraard heb je niks aan deze Soft- 
card Adaptor als je er geen software 
bij hebt. Bij dit exemplaar zit een 
klein mapje met maar liefst zeven 
spellen, inclusief handleiding. Leuk 
detail: in sommige Softcards zit 
bovenin een klein gaatje. Dit is 
gedaan door iemand die ze als sleu- 
telhangers probeerde te verkopen, 
omdat hij niet wist wat het was. 


De spellen die in het mapje zitten 
zijn alle MSX1 spelletjes. De han- 
dleidingen tonen aan dat de spellen 
gemaakt zijn in de jaren ’84 en ‘85. 
Het betreft de volgende spellen: 
Barnstormer, Chack’N’Pop, Choro 
Q, Le Mans 2, Shark Hunter, Sweet 
Acorn en Xyzolog. Even in het kort 
een beschrijving. 


Barnstormer 

In dit spel van Electric Software 
vlieg je tussen allerlei stijgende en 
dalende luchtballonnen. Je moet in 
je vliegtuigje niet alleen deze ballon- 
nen en andere obstakels ontwijken, 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


PCMCIA voor MSX? 


maar ook nog eens genoeg vaart 
maken om dwars door — Joost mag 
weten waarom — een watertoren 
heen te vliegen. 


Chack’N’Pop 

In dit spel van Taito ben je Chack’n, 
een soort pingpongbal op pootjes. 
Chack’n moet de Lonely Hearts 
bevrijden, die de Ghost gevangen 
heeft gezet in de kerkers van zijn 
kasteel. De kerkers zitten vol met 
enge monsters en je enige wapen is 
het leggen van bommen. Door je 
bommen slim neer te leggen kun je 
de monsters verslaan en het hart 
bevrijden. Maar wees wel snel 
genoeg, anders blokkeert de Ghost 
de uitgang van de kerker! 


Choro Q 

Het spel speelt zich af in de Choro 
Q autofabriek. Je bent de bestuur- 
der van een auto en je taak is om de 
productie voort te zetten, door zelf 
auto’s te bouwen. Vijandige Choro 
O's maken je het leven zuur, maar 
door met je auto bovenop ze te 
springen, kun je ze verslaan. 


Le Mans 2 

Dit spel poogt een autorace-simula- 
tie te zijn. Persoonlijk vind ik deze 
poging niet zo geslaagd. De han- 
dleiding schrijft echter: ‘Le Mans 2 
is a car race simulation employing 
3D graphics and a “driver’s-eye 
view” display to achieve stunning 
realism.’Maar ach ja, je moet er van 
houden. 


FCARD ADAPTOR 
R 5, 


Shark Hunter 

Het leven is hard als viskwekende 
Eskimo. Net wanneer je eindelijk 
een goede oogst verwacht, komen 
de haaien! Ze scheuren je netten 
kapot en vreten de vis op. Met je 
harpoen kun je er veel tegenhouden 
maar je zult toch ook het water in 
moeten om de netten te repareren. 


Sweet Acorn 

Little Acorn is verdwaald in de 
Magische Tuin en kan de uitgang 
niet meer vinden. Om het nog erger 
te maken, is de tuin vol vreemde en 
gevaarlijke wezens. Gelukkig heeft 
Little Acorn zijn zakken gevuld met 
eikeltjes. Door hiermee hard te 
gooien kan hij zich verdedigen. 


Xyzolog 

Miljoenen jaren in de toekomst en 
vele lichtjaren verwijderd van de 
aarde ligt de planeet Fairis, een 
door twee levensvormen bewoonde 
planeet. De Xyzon en de Deotum 
zijn al jaren in oorlog. Als Xyzon is 
het jouw taak zoveel mogelijk ener- 
gie te verzamelen die wordt vastge- 
houden in QURAMZO, waarbij het 
je uiteraard niet makkelijk wordt 
gemaakt. 


Natuurlijk zien de graphics er 
nogal gedateerd uit, maar de spel- 
len zelf zijn tijdloos. Sweet Acorn is 
mijn favoriet: een grappig spel met 
heel leuke muziek. In één van de 
handleidingen stond: ‘for children 
of all ages’ en dat is een ding wat 
zeker is. 


De Softcard Adaptor en bijbe- 
horende software die ik voor deze 


Vd AL 


recensie kon gebruiken, zijn voor 
deze bespreking welwillend 
afgestaan door RoGo, bij beursgang- 
ers zeker niet onbekend. Heeft u be- 
langstelling in deze bijzondere MSX 
uitbreiding, neem dan voor een ser- 
ieus bod contact op met: 


PCMCIA 


PCMCIA heeft niets met het blad 
PCM noch met de CIA te maken. 
Het is een lastig acroniem van Per- 
sonel Computer Memory Card In- 
ternational Association en die 
organisatie regelt de normen voor 
deze ‘cartridge sleuven’ voor de 
pc. Je ziet ze zelden in desktops, 
maar des te meer in laptops. Met 
zo'n sleuf kun je floppy drives, 
modems, harddisks, netwerkinter- 
faces en nog veel meer aansluiten. 
Er zijn momenteel drie maten. 


Rob K.W. de Groot 
Heidelaan 3 
3851 EX Ermelo 


Heeft u zelf iets bijzonders op MSX 
gebied liggen dat hier besproken 
zou kunnen worden, door mij of 
door uzelf, neem dan contact op 
met de MCCM redactie in Rotter- 
dam. Op de redactie hebben we 
nog wel wat leuke spullen liggen, 
maar wie weet: zeldzame dingen 
zijn dat niet voor niets. m 


Postbus 178, 1530 AD Wormer, Klantenservice 020-6373469 
Sunrise BBS 0512-383458, 24 uur per dag, 300-9600 bps 
E-mail: stefanb@euronet.nl 

WWW: http://www.euronet.nl/users/stefanb/sunrise/sunrise.htm 


De afkorting is echter vrij lastig te 
onthouden en het heet bij kenners 
nu al de ‘People Can't Memorise 
Computer Industries Acronyms'.C 


Sunrise Games Gbonnement 


Nu alweer bijna anderhalf jaar geleden begonnen we met de eerste voorbereidingen voor het Sunrise Games 
Abonnement. Niemand dacht dat we het van de grond zouden krijgen, maar het is uiteindelijk, met vallen en opstaan, 
toch gelukt. En hoe! Er zijn reeds drie topspellen (Enigma, Akin en PÁ3) via het Games Abo uitgebracht en alle drie zijn ze 
gen daverend succes. Soms konden we de vraag zelfs niet aan! Zo was Akin bijvoorbeeld vroegtijdig uitverkocht in 
Zandvoort. 

Dank zij het Games Abo worden er nu nog steeds nieuwe spellen voor MSX2 gemaakt! Op dit moment wordt er aan 
minimaal zeven nieuwe spellen gewerkt die via het Games Abo zullen worden uitgebracht! En vrijwel zonder 
uitzondering zijn dit spellen waar men niet aan zou zijn begonnen als het Games Abo er niet geweest zou zijn! En daar 
was het nou juist precies om begonnen! 

Natuurlijk is niet alles op rolletjes gelopen. Het maken van een spel is nu eenmaal En sinecure, en daarom loopt het 
ek en beetje uit. Wij vragen daarvoor jullie begrip en geduld, uiteindelijk zal het wachten ruimschoots worden 
beloond! 

Op dit moment is het spel Match Maniac zo goed als klaar, wij zn nu bezig met de voorbereidingen voor de release. Op 
de pagina hiernaast kun je alvast een preview van dit spel lezen. Daarna komt Deceptor, een schitterend actiespel. Zowel 
Match Maniac als Deceptor staan op één diskette en kosten bij het Games Abo dus slechts 25 piek! Dat is echt geen geld 
voor zulke schitterende spellen. En. als abonnee van Sunrise Magazine krijg je ook nog eens 10% korting! 

Natuurlijk kun je je nog steeds aanmelden voor het Games Abonnement! Stuur een briefkaart naar onze postbus en 
vermeld welke spellen je wilt! Je moet de eerste keer minimaal twee spellen bestellen. Prijzen zijn als volgt: Enigma f 25, 
Akin f 30, PA3 f 40, Match Maniac f 25, Deceptor f 25. 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 1 O 


Clipboard 


Muziekdiskettes worden schaars. Dit is 
een conclusie die ik zelf trek aan de 
hand van het aantal diskettes dat ik 
hier nog heb liggen: welgeteld één. 

Als er eventueel nog wat te recenseren, 
valt hoor ik dat graag. We vervolgen 
nu echter met de laatste disk. 


Near Dark 

Stereo 

Kijk, dat zie ik graag: groepen die 
ons bellen om te vragen of we de 
diskette al hebben. Deze had ik dus 
nog niet en na een paar dagen 
wachten was die er: Near Dark van 
Near Dark. Verwarrend? Nee hoor, 
de groep heet Near Dark en had 
door de kleine voorbereidingstijd 
geen tijd om een naam voor de disk 
te verzinnen of hadden wel een 
naam van een demo, maar geen tijd 
om een naam voor de groep te 
verzinnen. 


De disk is van dezelfde makers van 
Soepfiskje (Zuipvissen) en Jarretenk 
(Giertank). Ze wilden echter graag 
op eigen benen staan, en zijn uit 
MCEFN gestapt. Hierdoor moeten we 
echter wel de maffe friese titels mis- 
sen die men verzon. Geen gemis, 
alleen is er nu wel minder om over 
te schrijven. 


El 


20 


Muziekdiskettes beluisterd 


MEITS" EN iddelen 


_ONSE0 


Ach, een titel alleen is ook niet zalig- 
makend en we starten de diskette 
op. De diskette is van een bekend 
merk, en zijn van het formaat dub- 
belzijdig / dubbele dichtheid, waar- 
door het zeer onwaarschijnlijk is 
dat er problemen zullen ontstaan. 
De sticker is van goede kwaliteit, 
laat niet los en geeft alles aan wat er 
nodig is om de demo te kunnen 
draaien: in ieder geval 128 kB RAM, 
128 kB VRAM, een Muziekmodule 
en/of een FM-PAC. Bijna elke MSX 2 
heeft dat geheugen aan boord, en 
zo'n geluidsmodule zal ook nog 
wel te vinden zijn in de com- 
puterkamer als je een muziekdisk 
aanschaft. Overigens staat er in het 
tekstbestand op disk dat ook 64 kB 
genoeg is om deze demo te kunnen 
draaien. Wij zijn met deze uit- 
gangspunten tevreden. 


De diskette start snel op met een in- 
tro met een sterrenhemeltje en de 
onvermijdelijke ellenlange 
scrolltekst. Jammer genoeg gebeurt 
er hier verder niets, behalve dat er 
een lekker stuk muziek staat te spe- 
len. Na een druk op de spatiebalk 
komen we direct in de replayer 
terecht, waarin we de bekende cas- 
settedecktoetsjes terugvinden. Om 
die toetsen staat een stuk kasteel 
getekend, wat ik echter niet echt in- 
spirerend kan vinden. De eerste 
titel staat al op het scherm, en kan 
direct gestart worden door een 
druk op de spatiebalk. 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


Door de opbouw van het pro- 
gramma heeft men eigenlijk de 
song-forward en song-backward 
toets overbodig gemaakt. Deze 
functie kan namelijk ook gekozen 
worden door de cursortoetsen om- 
hoog of omlaag te gebruiken. Wel 
handig, want nu hoef je niet eerst 
met de cursortoetsen naar het 
gewenste knopje te gaan, een aantal 
keer op de spatiebalk te drukken, 
terug te gaan naar de play-toets en 
nogmaals op de spatiebalk te druk- 
ken, waarna het nieuwe nummer 
staat te spelen. Nu kan er volstaan 
worden met een aantal drukken op 
de cursortoets en een druk op de 
spatiebalk om het gewenste num- 
mer af te spelen. Veel sneller, lekker 
handig, en zo worden de op-en 
neer cursors ook nog eens gebruikt. 


In de introscroll geeft men toe dat 
er, mede door tijdgebrek, best wel 
een boel covers op staan. Nu was 
dit natuurlijk simpel op te lossen 
door eerder te beginnen — twee 
weken van te voren is best weinig, 
zeker als je nog geen muziek hebt 
— maar daar hebben ze nu weinig 
aan natuurlijk. 


De bekendste cover die er op staat 
is een hit van DJ Paul Elstak: Rain- 
bow in the sky. Paul mag zijn naam 
overigens ook wel eens veranderen. 
Gelukkig wordt er hier niet bij ge- 
zongen, want de tekst is behoorlijk 
stupide, alhoewel het minder maf is 


dan Love U more van dezelfde au- 
teur. Weet iemand trouwens hoe 
het komt dat dit nummer op de Ul- 
timate Dream Mix 1 geschreven zou 
zijn door Sunscream? Rainbow in 
the sky is trouwens vrij behoorlijk 
gecovered en klinkt beter dan het 
kroket theme, wat een rechtstreekse 
cover is van Crockett's theme. Toch 
klinkt ook deze cover behoorlijk 
stevig, maar zijn sommige stukjes 
niet echt zoals het origineel. 


Ook vinden we er covers uit spellen 
van Microcabin, Compile en an- 
deren, uit de televisieserie Airwolf, 
die men er wat mij betreft ook uit 
had mogen laten, en van Vangelis, 
namelijk Chariots of Fire. Naast de 
covers vinden we echter ook wel 
eigen werk, met de meest vreemde 
titels, zoals Indisposed Pancakes en 
Zebra Underwear. Deze titels zijn 
voor het grootste gedeelte door 
Meits geschreven en zijn in het alge- 
meen volgens een vast stramien op- 
gebouwd: accoordje, arpeggio, 
baslijn, melodie (eventueel met 
echo) en de drums. Uiteraard zijn 
er ook uitzonderingen, maar dit 
soort muziek klinkt wel lekker. Het 
is niet superbijzonder, maar het is 
zeer zeker geen straf om naar te 
luisteren. Uiteraard zitten er min- 
dere nummers tussen, maar ook 
iets betere nummers zijn te beluis- 
teren. 


Nou ja, de prijs is behoorlijk laag, 
tussen de vijf en tien gulden, en 
daar krijg je een behoorlijk aantal, 
te weten zevenentwintig, liedjes 
voor. Eigenlijk is het meer van 
hetzelfde, maar vond je Soepfiskje 
en Jarretenk lekker klinken, dan is 
dit zeker een goede koop, ondanks 
dat de graphics niet bepaald den- 
derend zijn. 


Overigens bleek er toch een 
probleem met de diskette te zijn: de 
shutter wilde niet echt meer dicht. 
Ik neem echter aan dat dit een ex- 
emplarische fout was, daar de an- 
dere diskette perfect was. 


| Bestelwijze: 


Neem contact op met: 
Jelle Jelsma 
Noordersingel 68 
9251 BP Burgum 

| Tel. (0511) 46 48 30 


Een nieuwe MSX upgrade? 


MSX380 


Komt er dan eindelijk toch zoiets als 
een MSX 32 Het heeft er alle schijn van 


dat met een nieuwe hardware 


aanpassing uw MSX 2 vleugels krijgt. 


Niet duur en nog wat goodies. 


Stephan Szarafinski___ 


Weet iedereen het nog? Die aankon- 
digingen dat er een nieuwe MSX 
zou komen? Met een nieuwe video- 
chip en processor? Ze stonden regel- 
matig in allerlei MSX bladen en 
diskmagazines. Meestal geschreven 
door iemand die een half Engels 
woord en iets over 32-bit zag in een 
Japans tijdschrift. Uiteindelijk kre- 
gen we de MSX turbo R en nu is de 
MSX situatie zo, dat niemand meer 
rekent op iets nieuws. 


MSX380 

Onverwacht is dan ook het bericht 
dat een groep Russen bezig is met 
het MSX380-project. Het is echt waar 
en geloof het of niet, met een beetje 
geluk is het te koop tijdens de beurs 
in Tilburg! De MSX380 is eigenlijk 
geen nieuwe computer, maar een 
uitbreiding voor de MSX 2 en dus 
niet voor de MSX turbo R. Denk 
hierbij aan zoiets als de 7MHz uit- 
breiding. De MSX380 bestaat uit een 
printplaat met daarop een Z380 
processor, een nieuwe MSX-engine, 
een 32-bits slot, een IDE harddisk in- 
terface, een 72-pins SIMM connector 
en een Eprom met de nieuwe BIOS. 


Specificaties (onder voorbehoud) 
+ 32 bits Z380 CPU met een klokfre- 
quentie van 18MHz — als Zilog 

een snellere Z380 maakt, bijvoor- 
beeld 33MHz of 40MHz, dan kan 
die gebruikt worden in plaats 
van de oude Z380; 

+ twee SIMM voetjes voor 72 pins 
geheugenmodules; 

+ IDE harddisk interface; 

+ volledig compatible met de Z80; 

+ de eerste 64kB geheugen zijn 
ingedeeld volgens de MSX norm, 
de rest van de maximaal 4GB kan 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


als memory mapper of als 
aaneengesloten stuk gebruikt 
worden; 

+ bij 1/O-opdrachten naar de 8-bits 
sloten wordt de snelheid terug- 
gezet naar 3,5 MHz — of elke an- 
dere gewenste snelheid — om 
alle oude uitbreidingen en ook de 
VDP goed te laten werken; 

+ op 18MHz al 3 tot 4 maal zo snel 
als de MSX turbo R in R800 mode, 
een 40MHz versie laat alle an- 
dere MSX'en ver achter zich! 


‘Ja, dit wil ik hebben!’ Dat was mijn 
eerste reactie en waarschijnlijk ook 
die van veel lezers. De prijs van de 
Z380 is geen probleem. Als iemand 
f 65,- wil betalen voor 7MHz, dan 
zal voor hem f 200, voor een 
18MHz 32-bits MSX met IDE-inter- 
face niet duur zijn. De prijs is wel 
onder voorbehoud: het kan meer, 
maar ook minder worden. 


Kanttekeningen 

Maar er is wel een aantal dingen 
waar aan gedacht moet worden. 
Ten eerste is deze uitbreiding alleen 
voor MSX 2; dat komt door de 
manier waarop de MSX380 wordt 
ingebouwd. De oude Z80 wordt 
weggehaald en in plaats daarvan 
komt een voetje met daarop de 
printplaat. Dit is niet mogelijk in de 
MSX turbo R, omdat er gewoon 
geen Z80 in zit. Ten tweede moet je 
er aan denken om ook een IDE hard- 
disk te kopen en een SIMM van 4MB 
als je de MSX380 optimaal wilt ge- 
bruiken. 


Als alles meezit, staat er in het vol- 
gende MCCM een bespreking van 
de MSX380 en het inbouwen daar- 
van. Uiteindelijk geloven we iets 
pas als we het zelf kunnen zien. Ie- 
dereen die echter meer wil weten, 
kan via e-mail contact opnemen 
met Egor Voznessenski, een der 
ontwerpers, of met mij. 


Stephan Szarafinski 

e-mail: ssfony@xs4all.nl 

Egor Voznessenski 

e-mail: msxegor@glas.apc.org 


Het wordt juichen of uithuilen, 
straks in Tilburg. 


21 


Richard geeft nu eens het woord aan 
Peter Meulendijks. Die is bekend van 
de Art gallery en verschillende spellen, 


waaronder Pumpkin Adventure. 


Voordat je daadwerkelijk met teke- 
nen begint, moet je eerst goed we- 
ten wat je wilt gaan tekenen. Als je 
zomaar in het wilde weg begint, 
gaat het bijna altijd fout. Zelf maak 
ik altijd voor grote tekeningen eerst 
een schets op papier. Deze hoeft 
echt niet mooi te zijn, als je er zelf 
maar wijs uit kunt. Zoals Richard 
een zwak heeft voor de Anime- 
stijl, wint bij mij mijn interesse in 
het occulte en mystieke het vaak. 
Het is dan ook een mysterieus 
plaatje geworden, van een met lava 
gevulde grot waaruit een slangach- 
tige draak opdoemt. Daar Richard 
vrijwel altijd tekent in een bepaalde 
stijl — vanuit een witte achtergrond 
eerst de lijnen tekenen en vervol- 
gens inkleuren — leek het me wel 
een goed idee om eens een andere 
methode te bespreken. Je zult zien 
dat echter ook bij deze methode 
veel elementen terug komen die 
Richard in zijn eerdere delen heeft 
besproken. 


En dan hier de verrassing 


Tekencursus deel 5 


Voordat ik begin nog even dit: het 
is soms moeilijk om te beslissen 
welke methode je moet gebruiken. 
Je kunt als richtlijn het beste de vol- 
gende regel aanhouden: als je kiest 
voor een soort van ‘inkleurplaatje’, 
daarmee bedoel ik een plaatje 
waarin duidelijk de scheidingsli- 
jnen zijn te onderscheiden, zoals 
Richard's plaatjes, kun je het beste 
zijn methode (dus beginnen op een 
witte achtergrond) toepassen. Wil je 
echter een wat ingewikkelder en 
gedetailleerder plaatje tekenen, 
waarbij de scheidingslijnen niet of 
nauwelijks zijn te onderscheiden, 
dan kun je het beste de methode ne- 
men die ik nu ga bespreken. 


Kleuren 

In tegenstelling tot Richard's me- 
thode, begin je hier met het instel- 
len van enkele kleuren die je zeker 
nodig hebt. Voor lava heb je uiter- 
aard kleuren nodig die lopen van 
donkerrood naar geel. De draak 
zelf teken ik ook rood, dus dat 
komt mooi uit. Je moet nooit me- 
teen alle kleuren instellen, slechts 


‘een paar primaire kleuren die je 


zeker nodig hebt. De overige nog 
ongebruikte kleuren kun je het 
beste allemaal dezelfde opvallende 
kleur geven — ik maak ze altijd fel 
paars (7,0,7) — zodat je goed kunt 
zien welke kleuren nog vrij zijn. 


Plaatje 1 

Je moet nu kiezen waarmee je de te- 
kening wilt beginnen. Je kunt hier- 
voor het beste het belangrijkste 
object in je tekening kiezen, en daar- 
van dan het moeilijkste deel. Het be- 
langrijkste object in mijn tekening is 
de draak, waarvan het hoofd het 
moeilijkst is. Ik ben dus begonnen 
met het hoofd van de draak, en wel 
met de hoorns die uit zijn hoofd ko- 
men. Deze heb ik slechts voor één 
kant getekend en vervolgens gespie- 
geld. Deze tactiek pas ik straks voor 
het gehele hoofd toe. Let er op, dat 
ik alleen nog maar in één kleur 
teken, het afwerken komt pas later 
aan de orde. 


Plaatje 2 

Hier heb ik de rest van het hoofd. 
getekend tussen de zes hoorns in. 
Ik ben begonnen met de ogen en 
heb er een zware wenkbrauw op 
gelegd zodat de draak kwaadaar- 
dig overkomt. Let op: spiegelen! 
Als je deze ogen hebt, is het verder 
een eitje om het hoofd verder af te 
tekenen. 


Plaatje 3 

Ik heb eerst — wederom slechts aan 
één kant — een oor aan de draak 
getekend. Het vlies heb ik met een 
andere kleur getekend. Nu het 
hoofd af is, heb ik de nek van de 
draak vast getekend. De buik heb ik 
een andere kleur gegeven, omdat ik 
daar straks in een andere kleur 
(bruin) de banden op ga tekenen. 
Tevens heb ik ook vast in grove lij- 
nen een soort van trap linksboven 
getekend, die ook op mijn schets 
stond. Dit heb ik gedaan om vast 
een globaal overzicht van de teken- 
ing te kunnen krijgen, en om te ki- 
jken of de draak op de juiste plek 
stond. Nu is hij immers nog makke- 
lijk te verplaatsen met Copy. 


Plaatje 4 

Ik ben hier verder gegaan met de 
trap en heb er al wat rotswanden 
omheen getekend. Onthoudt hierbij 
steeds dat je het allemaal nog niet 
op de pixel nauwkeurig hoeft af te 
werken, dat komt later wel. Het be- 


BE _ langrijkste is, dat je een globaal 


MSX Computer & Club Magazine 
A nummer 81 — februari 1996 


beeld schept van wat je tekening 
moet gaan worden. Het afwerken is 
niet zozeer het probleem. De vor- 
men en verhoudingen, dat zijn de 
echte moeilijke punten. En het is 
dus helemaal niet erg als deze nog 
kaal zijn, het gaat er slechts om dat 
ze kloppen! Verder heb ik ook al 
een gedeelte van de lava getekend, 
waar de draak uit opdoemt. Dit heb 
ik gedaan door in een bepaalde 
kleur (oranje) de lava eerst 
eenkleurig te maken, en vervolgens 
heb ik met kleuren die steeds 

lichter worden — dus: oranje-donk- 
ergeel-lichtgeel-wit — naar binnen 
gewerkt, en met kleuren die donker- 
der worden — oranje-fel rood-rood- 
donkerrood — naar buiten. Zo kun 
je mooi vuur tekenen. 


Plaatje 5 

Hier heb ik vast een gedeelte van 
het hoofd van de draak afgewerkt. 
Hier komt alles wat Richard je in de 
vorige delen geleerd heeft weer om 
de hoek kijken, dus ga ik daar niet 
verder op in. Tevens heb ik op de 
trap een schatkist gezet. Het kan 
soms moeilijk zijn om zo'n object 
als de schatkist direct op de trap te 
tekenen. Je kunt deze dan beter 
eerst los tekenen in een leeg scherm 
en deze vervolgens met TIMP (of 
TPSET) op de trap zetten. Dat heb ik 
hier ook gedaan. AGE van T&Esoft 
heeft hier een hele mooie optie voor. 
Voor de sieraden en het goud kon 
ik mooi de geel /rood-tinten van de 
lava en de draak gebruiken. 


Plaatje 6 

Ik heb de onderste tree van de trap 
afgemaakt. Door er met een donker- 
der kleur willekeurige vlakken in te 


tekenen heb ik het op marmer laten lijken. Verder 
heb ik één oor van de draak afgemaakt. Ook kun je 
zien dat ik een begin heb gemaakt met het inkleuren 
van de drakennek. Zulke grote vlakken direct 
inkleuren is vaak niet mooi, ik heb er dan ook een 
schub-structuur op aangebracht en heb deze schub- 
ben afzonderlijk ingekleurd met verschillende tinten. 


Plaatje 7 

Hier komt het blauwe juweel op de paal; dit heb ik 
ook eerst weer los getekend en er vervolgens met 
TPSET overheen gekopieerd. Verder heb ik een deel 
van het lijf van de draak uit de magma laten opko- 
men, en wat verderop zijn staart die eruit komt. Ten 
slotte heb ik op de drakenbuik banden aangebracht 
en deze meteen ingekleurd. Ook dit is erg simpel. 
Stel, je hebt drie tinten bruin, dan kleur je in met de 
middelste tint, in het midden van elke band breng je 
de lichtere tint aan en aan de uiteinden de donker- 
dere. In de lichtste tint kun je vaak ook nog wat wit 
verwerken om een extra tint te krijgen. Deze tactiek 
als je een vlak wilt inkleuren met meerdere kleurtin- 
ten pas ik erg vaak toe. Je kunt als je het vlak eerst 
inkleurt met de middelste tint namelijk nog alle kan- 
ten op. Als je het bijvoorbeeld inkleurt met de licht- 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


ste of donkerste, dan kun je slechts 
nog één kant op. Natuurlijk werkt 
dit ook met meer dan drie tinten. 


Plaatje 8 

Zoals je kunt zien, heb ik hier voor- 
namelijk de schubstructuur op het 
lijf van de draak aangebracht. Op 
de twee nieuwe stukken lijf heb ik 
ze nog niet ingekleurd. Rekening 
houdend met diepte heb ik de 
schubben op de staart wat kleiner 
getekend, Wat nu trouwens ook 
goed opvalt, is de soort van horizon 
(middellijn) in de lava. Het is niet 
mooi om de lava helemaal tot ver 
achter in de grot rood te kleuren. Ik 
heb dan ook geprobeerd de lava ho- 
ger in de tekening wat donkerder te 
houden om vervolgens tot zwart 
over te gaan. Dit geeft ook een 
diepte-effect. Waar ik nu nog niet 
tevreden over ben, is de lava on- 
deraan in de tekening. Hier zit, 
vind ik, teveel zwart in. Dat ga ik 
nu veranderen. 


Plaatje 9 

Het zwart in de lava onder — waar 
de draak uit komt — heb ik donker- 
rood gemaakt en wat ‘voller’ ge- 
maakt. Zo ziet het er al een stuk 
mooier uit. Verder heb ik de draak 
afgemaakt en wat kleine details 
aangebracht, zoals het met stenen 
omringde holletje achter de kist, en 
klaar is Kees. En tot slot je tekening 
altijd signeren. 

Dan geef ik nu het woord weer aan 
mijn collega Richard Stoffer voor 
een slotwoord. 


Bedankt Peter voor je bijdrage en 
het plaatje is echt fantastisch! Het 
was een leuk artikel; ik hoop nog 
veel werk van je te zien en weet 
zeker dat ik niet de enige ben. m 


23 


Diskabonnement 


:PMA-bestanden 


Op de diskettes staan in verband met efficiëntere opslag vaak enkele zoge- 
naamde ge‘arc'te bestanden. Deze files hebben alle de extensie „PMA en 
kunnen worden uitgepakt door de uitpakker, die werd uitgelegd in MCCM 59 
en MCCM 60. De benodigde programma-files werden op de diskette bij num- 
mer 59 meegeleverd. Bezit u de files nog niet kunt u die downloaden uit di- 
verse BBS'n maar ook kunt u de diskettes bij MCCM 59 nabestellen. Verder 
werd in MCCM 76 nog een handige utility uitgelegd die op het bijbehorende 
diskabonnement werd meegeleverd. 


MSX Q CLUB 
COMPUTEROX MAGAZINE 


_DISKABONNEMENT 


Bestanden bij artikelen 


Art gallery 46 
De drie prijswinnaars van de ROM- 
tekenwedstrijd mogen natuurlijk 


niet ontbreken op de disk van het 
diskabonnement. 


BOB-0B.PL5 BOB-0B.SR5 
DRAGGIRL.PL7 __DRAGGIRL.SR7 
GLSUIT.PL7 GLSUII.SR7 


Er was ook nog ruimte voor twee, 
eigenlijk drie, andere schitterende 


plaatjes: BIGFEET.GE5 
En omteladen: AKIRA.BAS 
AKIRA-A.GE5 AKIRA-B.GE5 
Basic Technieken — 44 
Het voorbeeld uit Stefans cursus. 
gecompileerd: __TOCAPS.BIN 
En de source: TOCAPS.GEN 
BBS-wereld 28 
De source van reset.bin: 

BBS81-2.BAS 


Voorbeeld voor het afspelen van een 

sample via de muziekmodule: 
BBS81-3.BAS 

De gebruikelijke 

GS BBS lijst: BBSLIST.PMA 

Disk to file, zowel voor MSX als pc 

te gebruiken: D2F.PMA 

Een verbeterde shell voor 

PMEXT: PMAHULP2.PMA 

Om je MSX softwarematig te reset- 

ten, kan je de programma's gebrui- 

ken uit: RESET.PMA 


Cursus C38 


Een voorbeeld van het gebruik van 
printf, scanf en if: C-CUR3.C 


24 


fMSX emulator | 


fMSX versie 1.0 voor Windows 3.x 
en wellicht ook hoger. De ROM's 
die die u nodig hebt voor MSX 2 
emulatie haalt u uit uw MSX met 
het pogramma: _ FMSXROMS.BAS 
Die zet ze in het juiste formaat op 
disk. Win32 en WinG zijn vereist 
om de emulator te draaien. Alles zit 


FMSXWIN.ZIP 
HP 54 
Maak screendumps in kleur op uw 
HP DeskJet: HPDMPBAS 
PALDMP.BAS PALETDMPBAS 
Mega guide 60 


Een cheatprogramma voor het spel 
Pixess: PIXESS.BAS 


Noorder baken 


| 


Controleer of de MSX wel eerlijk 


dobbelt: DOBSTAT1.BAS 

Jan test zijn theorie met: 
DOBSTAT2.BAS 

Pacnac 59 


Het eerste spel voor de Graphics 
9000 is een kruising tussen Pacman 
en Zanac geworden. Hoe de editor 
te starten lees je in het verhaal ver- 
derop in MCCM: _PACNAC.PMA 


Tekenen 22 


Dit schitterende plaatje is het eind- 
resultaat van de cursus tekenen, die 
deze keer door Peter Meulendijks 
werd verzorgd: 


DRAG.PL5 DRAG.CC5 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


a 


Extra 


Moonbtlaster for Moonsound 


Van Moonblaster for Moonsound, 
het muziekprogramma dat bij de 
OPL4 cartridge Moonsound wordt 
meegeleverd, zijn in de loop der tijd 
een aantal verbeterde versies ver- 
schenen. Op het moment van schrij- 
ven, is versie 1.03a de meest recente. 
Dit geldt voor zowel de FM als de 
Wave versie. 
Voor FM muziek: MBFM103A.PMA 
Voor Wave muziek: 
MBWV103A.PMA 


Demo revenge 


New MSX is bezig een demo te ma- 
ken, genaamd Revenge. Dit is een 
kleine promo. Bent u geïnteres- 
seerd, dan moet u hem wel even uit- 


pakken: REVENGE.PMA 
MSX Q CLUB 
COMPUTERGX&MAGAZINE 


EXTRA DISK blj MCCM 81 


De speciale uitgave van ROM. Met 
uitslagen en resultaten van de wed- 
strijd, maar ook een compilatie van 
zaken op vorige ROM'’s en ook wat 
nieuwe dingen. mn) 


Er valt triest genoeg heel wat te 
mopperen voor onze recensent. Het 
verzoek is duidelijk: kijk ook eens door 
de bril van een gebruiker die geld voor 
dit product heeft betaald. Laat anderen 
de teksten eens doorlezen en spelen 
met de mogelijkheden en doe indien 


nodig het huiswerk over. 


Data Magazine 2 

Was ik bij het recenseren van een 
aantal diskmagazines al eens een 
beschrijving van Data Magazine 1 
tegengekomen, nu viel mij zelf de 
eer te beurt iets over #2 te melden. 
Bij dezen dan. Na een intro-plaat in 
scherm 5 wordt na een druk op de 
spatiebalk het Hoofdmenu geladen, 
dat zich op zijn beurt in scherm 7 
openbaart. Zoals je dat van een 
goed magazine mag verwachten, 
tref je in een aantal duidelijke ru- 
brieken de inhoud van het maga- 
zine aan. 


Na wat redactionele praat waarvan 
vooral het Voorwoord wemelt van 
de spelfouten — is echt heel erg! —, 
vervolg ík mijn weg al snel naar de 
andere rubrieken. Bij de Software 
ontdek ik allereerst het spel Lepre- 
chaun dat ook al bij MCCM 76 
geleverd werd. Eveneens op spelge- 
bied komt The Shrines of Enigma 
aan bod, terwijl er op muziekge- 
bied ruimte is voor Heaven & Hell 
van Soksoft en Muzax 3 van Fuzzy 
Logic. In Software-menu gaat het 
geheel nog verder in de vorm van 
een melding dat Streetfighter II — 
dat ook al eens op een SRM stond — 
op de disk staat, en aantal knullige 
Art gallery—bijdragen om maar hele- 
maal te zwijgen over BBS. In de 
Hardware wordt voorgesteld de 
oude MSX 1 als slaaf voor de huidi- 


De nieuwste worden besproken 


Diskmagazines 


ge 2 te gebruiken, lees ik verder 
over de persoonlijke handigheid 
van de Hoofdredacteur van dit 
magazine met betrekking tot het 
wisselen van drives en stelt hij een 
schema ter beschikking voor een 
autofire op de joystick. 


TIPS zijn er ook: Randar 3, Fray. 
Echt uniek is in CURSI de bijdrage 
over hoe een diskmagazine in el- 
kaar te zetten. Zelf zou ik wat meer 
nadruk op de spelling leggen! Zie 
ook bij CURSI de cursus Moonlaster 
— en dat is geen typefout van mij 
— [NvdR: dan had een simpele (sic) 
volstaan.| die bij het begin begint. 
Goh! Bij de MAGAZINES is er voor de 
spellingsjagers nog genoeg leesvoer 
in de vorm van MCCM 77 en 78, Fu- 
tureDisk 20 en 21. Maar ik haak af! 


Conclusie: Ik stond vanmorgen bij 
de tramhalte en dacht: “Wat moet 
ik daar nu over schrijven?” De be- 
doelingen zijn ongetwijfeld goed, 
de uitvoering is echter zwaar onder 
de maat. Grafisch schiet de disk tek- 
ort: de palletfiles ontbreken conse- 
quent, vandaar die povere Art 
Gallery. Daarom ook geen kleurri- 
jke plaatjes uit het Magazine in dit 
MCCM. Hoogst irritant is dat steeds 
wanneer je een bijdrage gelezen 
hebt, je via de FSC-toets terugkeert 
naar het Hoofdmenu in plaats van 
het Submenu. De muziek is een- 
tonig en vals. Tja, en gezien de 
enorme vracht taalfouten en andere 
onzinnige zinconstructies begin ik 
toch zwaar te twijfelen aan het feit 
of de Nederlandse taal al is doorge- 
drongen in Leens (Groningen). 


Heel erg! Je blijft gewoon nog even 
doorlezen omdat je je lach niet kunt 
inhouden, maar ik denk niet dat dat 


Bert Daemen 
Molenstraat 101-C 
5014 NC Tilburg 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


_«__ Diskmagazines 
Stuur uw diskmagazine ter recensie rechtstreeks naar: 


het uitgangspunt moet zijn voor 
een naar ik aanneem serieus op- 
gezet Diskmagazine. 


MFZ 6 

De productie in Zwolle is aan de 
hoge kant. Nog voor ik MFZ 5 
beschreven had voor het vorige 
MCCM, werd ik al getrakteerd op 
nummer 6. En wat lees ik het VOOR- 
WOORD: nummer 7 zit er al aan te 
komen! De disk opende overigens 
in alle stilte. Het Hoofdmenu in de 
vorm van een gedigitaliseerde 
kleurplaat van een meer, omgeven 
door bergen, onderstreept deze se- 
rene rust nog eens. In dit menu is 
een kleine demo-scroll terug te vin- 
den die in KUN Basic geschreven is 
en alleraardigste dingen laat zien. 
De drie digi’s op scherm 8 vallen 
enigszins tegen. Maar goed, terug 
naar het Magazine. 


In de gelijknamige rubriek aan- 
dacht voor Sunrise Magazine 17A 
en 17B (Zandvoort), waarin de re- 
censent zich terecht afvraagt 
waarom het zolang geduurd heeft 
na #16 (Tilburg), terwijl op 
bladengebied MCCM 78 nog aan bod 
komt. Bij de CURSI een uitleg over 
een zelf geschreven crunch-pro- 
gramma om plaatjes in te kunnen 
pakken om ze vervolgens natuur- 
lijk weer uit te kunnen pakken. In 
de Machinetaalcursus wordt slechts 
een routine beschreven om van 
disk te kunnen lezen of schrijven. 


Verder is er nog een leuke bijdrage 
over de snelheid van enkele Ba- 
sic-commando’s en één Kort & 
Krachtig tot slot. Bij de GAMES kon 
alleen de rubriek “coming soon” 
mij behagen. Opvallend in TIPS zijn 
de passwords van de eerste elf 


Wij plaatsen graag screenshots bij. deze bespreking, maar die zijn vaak moeilijk voor ons van 
de disk te halen. Stuur daarom met het magazine wat screenshots mee naar Bert. Eventueel 
kan dat ook direct naar de redactie in Rotterdam. 


25 


Chapters van Akin, terwijl Arjan 
verder uitgebreid in gaat op het uit- 
spelen van missie 2 in SD Snatcher. 
Recensies van Andries Minnaard’s 
AMMD 1 en de Dance Disk 1 
bevolken de rubriek MUSIC, waarbij 
van laatstgenoemde onduidelijk is 
wie de maker(s) is (zijn). 


Conclusie: Deze kan net zo kort 
zijn als de inhoud van het Maga- 
zine. Het is duidelijk dat MFZ zich- 
zelf lijkt te straffen door weer zo 
snel een nieuwe disk uit te brengen. 
Opvallend is verder het compleet 
ontbreken van enig muzikaal ge- 
luid, weer een minpuntje. 


Defender 1 
Kwam de aandachtige lezer de 
naam van Defender al tegen bij de 


26 


beschrijving van de inhoud van 
DISK 3, toen ik mijn stapel diskettes 
ter recensie doorworstelde, moest 
ik constateren, dat ik dit nieuwe 
Diskmagazine nota bene reeds in, 
mijn bezit had. Dus snel de drive 
laten snorren. Na enig laadwerk 
kom ik in een menu waarin ik me- 
teen voor het Magazine kies. Daar 
bespeur ik al meteen een aantal ru- 
brieken die mij qua naamgeving 
bekend in de oren klinken en qua 
inhoud natuurlijk de nodige ver- 
wachtingen oproepen. 


Bij de SOFTWARE een bonte verzame- 
ling van recent, minder recent en 
zelfs ‘oud’ materiaal. Wat al meteen 
vreemd overkomt, is dat bij het sub- 
menu met behulp van de toetsen 1 
tot en met 9 de teksten kunnen wor- 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


den benaderd, maar dat vanuit dit 
submenu niet teruggekeerd kan 
worden naar het Hoofdmenu. Nee, 
eerst een getal kiezen! 2 geeft een 
foutmelding: de file van Lepre- 
chaun ontbreekt blijkbaar. De tek- 
sten verschijnen overigens in de 
bekende vensterstijl: een rand aan 
de bovenkant en de onderkant, 
waartussen de tekst met behulp 
van de cursortoetsen gescrolled kan 
worden. 


De volgende teleurstelling ontstaat, 
wanneer aan het einde van een 
tekst blijkt, dat na een druk op de 
ESC-toets niet naar het submenu 
teruggekeerd wordt, maar weer 
helemaal naar het Hoofdmenu! Het 
vergt derhalve dan ook het nodige 
geduld om alle teksten een keer on- 
der ogen te krijgen. De rubriek 
SPELTIPS heeft aanwijzingen in petto 
voor onder andere Hydlide 3 deel 
1, Fray, Ducktales en Firehawk. Bij 
de HARDWARE een vrij uitgebreide 
beschrijving over hoe een 8250 in 
een pc-kast te proppen. Ook voor 
a-technici is het mogelijk de muz- 
iek module te verlossen van de chip 
zodat opstarten van de computer 
met de ESC-toets ingedrukt niet 
meer nodig zal zijn. 


Veel bekende namen van (Disk)Ma- 
gazines keren uiteraard terug in de 
rubriek waar je die mag verwach- 
ten. Bijdragen over onder andere 
FutureDisk 21, SRM 17, DISK 1 en een 
tweetal al wat oudere MCCM's vor- 
men de inhoud. De PC CORNER laat 
ik maar even voor wat die is, om tot 
slot te melden dat ook de Defender 
een aantal onderwerpen bespreekt 
dat maar moeilijk in een van de 
overige rubrieken is onder te 
brengen en daarom hun weg vin- 
den naar de DIVERSEN. 


Conclusie: De uiterlijke en grafis- 
che verzorging van dit nieuwe 


Magazine is dik in orde. Nu snap ik 
natuurlijk ook wel dat niet alles per- 
fect kan zijn vanaf zo’n eerste uit- 
gave. Daarom verwacht ik dan ook 
dat bij volgende diskettes een gro- 
tere variëteit aan muziek aanwezig 
zal zijn. Verder zou de laadtijd 
ingekort kunnen worden, bijvoor- 
beeld al door niet steeds terug te 
keren naar het Hoofdmenu vanuit 
een tekstbestand. Tot slot klopt de 
programmering achter de sub- 
menu’s niet altijd: bij sommige 
keuzes worden de verkeerde 
bestanden geladen. 


Disk 3 

Een tijd geleden mocht ik de eestte 
Disk van Near Dark ontvangen, 
waarna ik de tweede nooit onder 
ogen gekregen heb. Wel wist deze 
derde disk zijn weg naar Tilburg te 
vinden, zij het via Rotterdam. 
Hoewel de openingsplaat niet al te 
prachtig is, heb ik toch de moeite 
genomen de enorme tekst in de 
scroll zo’n beetje tot het einde te 
lezen, misschien wel door fantasti- 
sche muziek. 


Na de doorstart lees ik in het vOOR- 
WOORD al meteen over een aanmer- 
kelijk gewijzigde samenstelling van 
de makers van deze disk, hetgeen 
echter geen belemmering blijkt te 
zijn voor de continuiteit. Bij de 
MAGAZINES zijn de volgende schij- 
ven uit de diskettebak getrokken: 
Defender 1, ROM 2 en 3, en de disk 
bij MCCM 79. Vreemde eend in deze 
bijt is de speltips-diskette van 
Pigeonsoft, die luistert naar ‘Guide 
through Gameworld’. Als BLAADJES 
komen MCCM 78, 79, MFCN 8 en nog 
enkele clubblaadjes aan bod. In de 
rubriek HARDE WAREN lees ik verder 
over de Roland SC-88, een soort al- 
leskunner onder de Midi Modules. 
Iets dichter bij huis is de vernieuw- 
de slotexpander, die de schrijver 
van het artikel in Zandvoort tegen 


betaling van de stand van Gouda 
wist te ontvreemden. Liever had 
onze Jelle de lang beloofde Moon- 
sound aangeschaft, maar Sunrise is 
blijkbaar net zo snel met het uitle- 
veren van nieuwe produkten als 

het uitkomen van hun nieuwe Disk- 
magazines. 


Als laatste een bijdrage over de Hy- 
per Shot, de joystick van Konami 
die goed van pas komt bij spellen 
als Track & Field en Hyper Sports 1 
tot en met 3. De sPELTIPS beperkt 
zich deze keer tot de passwords 
van de eerste 14 Chapters van 
Akin, toch ook niet niks, terwijl de 
ZACHTE WAREN promotiewerk en an- 
der patch-materiaal uit Zandvoort 
bespreekt. Normaal gesproken ben 
ik niet zo’n fan van rubrieken als DI- 


VERSEN, deze keer moet ik eerlijk- 
heidshalve toegeven dat de inhoud 
reuze meevalt. Dat kan nu weer * 
niet gezegd worden van de inhoud 
van het Softwaremenu. De achter- 
grond met Donald Duck blijft 
natuurlijk leuk, maar de kwaliteit 
van de aangeboden programma’s is 
ronduit slecht. Irritant is ook nog 
dat je vanuit zo’n programma niet 
meer terugkomt naar het Hoofd- 
menu, maar een reset nodig is. 


Conclusie: Deze derde DISK ziet er 
tekstueel en grafisch goed verzorgd 
uit. Voeg daar nog eens de goede 
muzikale ondersteuning aan toe en 
je snapt niet hoe het kan dat deze 
DISK wederom public domain is. 


enquête en de op Zandvoort gehouden 
wedstrijd in MCCM kwamen. Veel 


plezier ermee. 


MSX Q CLUB 
COMPUTERC&MAGAZINE 


EXTRA DISK bij MCCM 81 


ROM 


SPECIAL 


& Akti Pubiücations BV, Postbus 2545, 1000 CM Arnsterdam 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


JR 


Met de uitslagen 


ROM-special 


Het leek ons een goed idee om de 
ROM-disk juist op het diskabonnement 
te plaatsen als de uitslagen van de 


Wie MCCM leest, is ROM natuurlijk al 
eens tegen gekomen de laatste tijd, 
de wedstrijd, de enquête… 
Allemaal erg leuk natuurlijk, maar 
eigenlijk maken zij een diskmaga- 
zine! Vandaar dat er nu een spe- 
ciale ROM bij het diskabonnement 
zit, de ROM special. 


Deze uitgave bevat enige teksten 
van vorige ROM's zodat men een in- 
druk kan krijgen, wat zij reeds heb- 
ben uitgebracht. De nieuwe teksten 
gaan over van alles en nog wat: 
vuur programmeren, shadebobs, 
structuur van muziek. En voor de 
OPL4 liefhebbers heeft hun huiscom- 
ponist een speciaal WAVE muziekje 
— ‘eindelijk’, verzuchtte de ROM re- 
dactie — gemaakt. 


Verder staan de resultaten van de 
wedstrijd, die zij organiseerden op 
de beurs in Zandvoort, september 
1995 op deze schijf. Dat wil zeggen 
de muziekjes, de plaatjes staan in 
dit MCCM in een speciale Art gallery 
en een paar daarvan komen zoals 
gebruikelijk op de a-disk van het 
diskabonnement. 


27 


BBS-wereld 


Deze aflevering weer een paar uploads: 
PMAHULP2 biedt de gebruiker weer 
meer gemak bij in- en uitpakken en 

RESET helpt om simpel te resetten. 
Verder ga ik dieper in op de disk 
image-programma’s die de vorige keer 
op het diskabonnement stonden en tot 
slot geef ik hulp bij het afspelen van 
samples op de muziekmodule door. 


Voor de gebruikers van PMAHULP1 
uit MCCM 76, is er nu een update. 
Met het oog op MSX emulators 
MSX4PC en fMSX komt er ook nog 
een programma te sprake dat ons 
goed van pas kan komen. De mu- 
ziekfreaks zijn deze keer ook niet 
vergeten. Daar heb ik een e-mail 
bericht voor afgevangen dat hun 
laat zien hoe samples onder Basic 
ten gehore zijn te brengen. Kort om, 
voor een ieder wat deze keer. 


PMAHULP2 

Van Niek Gies uit Haarlem kreeg ik 
een update van het in MCCM 76 ge- 
lanceerde programma PMAHULP1 
ge-upload. PMAHULP is een pro- 
gramma dat het u makkelijker 
maakt om files met de extensie 
PMA of LZH uit te pakken en naar 
disk te schrijven. De eerste versie 
voldeed daar aan, maar dat was 
dan ook alles. Niek was daar niet 
geheel tevreden over en paste het 
zodanig aan, dat het nu ook met 


Listing 

De redactie heeft lang nagedacht of 
dit programma in het magazine 
moest worden opgenomen of niet. 
Enerzijds was het een belangrijke 
uitbreiding en daarmee stond opna- 
me op het diskabonnement buiten 
kijf, anderzijds was het programma 
alleen van belang voor gebruikers 
van PMA-files, zoals de diskabonne- 
menthouders. Maar natuurlijk zijn 
dat niet de enigen: er zijn genoeg 
abonnees die geen diskabonnement 
hebben en bijvoorbeeld wel regel- 
matig PMA-files downloaden. 
Daarom zou een gepubliceerde list- 
ing — juist in deze rubriek — goed 
zijn. De oorspronkelijke listing 
moest echter voor publicatie nogal 
fors aangepakt worden. Wij menen 
en hopen dat die cosmetische aan- 
passing foutloos is gegaan. 


Nieuwe opties 

1 — Begin met uitpakken. Deze op- 
tie installeert de ramdisk onder 
diskdrive C: en start het uitpakpro- 
gramma. 


2 — Nog meer uitpakken. Deze op- 
tie maakt geen gebruik van de ram- 
disk maar start meteen het 
uitpakprogramma op. De C-drive 
mag nu dus niet gebruikt worden. 


3 — Toon uitgepakte files. Deze op- 
tie geeft een overzicht van de files 
die er op de disk staan van de uit- 
pakdiskdrive. 


4 — Terug naar Dos. Deze optie ver- 
laat het programma en zet uw com- 
puter terug naar MSX Dos. Net 
zoals Niek het niet kon nalaten om 
het programma PMAHULP1 aan te 
passen, kon ik het niet nalaten 
enkele wijzigingen in de *.BAT files 
aan te brengen van Niek. Dit is ge- 


een ramdisk samenwerkt en de uit 
te pakken file door middel van het 
aanwijzen met de cursortoets is te 
selecteren. Buiten het eventueel 
wijzigen van een diskdrive, hoeft er 
nu niets meer te worden ingetoetst. 
Alle keuzes worden nu gemaakt 
door middel van nummers en met 
de cursortoetsen. 


28 


| BBS-wereld 


Op- en/of aanmerkingen, alsmede bijdragen voor 
het magazine en het diskabonnement kunnen via 
het BBS van Ruud a worden doorgegeven. 
Ruud Gosens. 
Prins Bernhardlaan 9 … 

6971 GE Brummen 

Telefoon (0575) 56 38 83 
Na 18:00 uur is het BBS online op dit nummer. DJ 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


Nuttige uploads 


daan omdat Niek gebruik maakte 
van de MSX Dos versie 4.0. Dit is 
een MSX Dos 1 versie die enkele mo- 
gelijkheden meer heeft dan de nor- 
male MSX Dos 1 versie. Aangezien 
MCCM MSX Dos niet mag versprei- 
den, moesten deze wijzigingen wel 
even plaatsvinden om de zaak ook 
goed onder de normale MSX Dos 1 
te kunnen laten draaien. Maar, al 
met al een prima stukje werk, Niek. 
Ik denk dat vele MSX'ers er weer 
hun voordeel mee kunnen doen. 
Voor de hen die PMAHULP1 reeds 
gebruiken en graag van de update 
gebruik willen maken, staat in de 
volledige listing PMAHULP2.BAS bij 
dit artikel. U vindt hem — door zijn 
grootte — over een tweetal pagina's 
verspreid. 


Wilt u echter gebruik gaan maken 
van alle wijzigingen die Niek heeft 
gerealiseerd, pak dan de file PMA- 
HULP2.PMA van het diskabonne- 
ment uit en installeer deze op uw 
uitpakdiskette. Daar zitten ook de 
Batchfiles bij in voor het sturen van 
het door Niek gemaakte MSX Dos 
menu. 


RESET.PMA 

Van Ron van Extel is de volgende 
upload bij mij binnen gekomen. Dit 
zijn de programmaatjes RESET.BIN 
en RESET.COM. RESET.BIN reset uw 
computer indien u dit program- 
maatje onder Basic start met behulp 
van het commando: 


BLOAD “RESET.BIN”,R 


De .COM versie van RESET, RESET 
‚COM doet hetzelfde, maar dan on- 
der MSX Dos. Het COM program- 
maatje is geschikt voor de MSX Dos 
versie 1 en 2. Een uitzondering is er 
echter voor de MSX Dos versies die 
zijn ge-update met COMMAND 2.4. 
Bij deze versies is reeds een reset— 
commando aanwezig en is het dus 
overbodig dit nog eens toe te voe- 
gen. Hoe Ron deze programmaatjes 
heeft gemaakt, verklaart hij in zijn 
BBS81-2.BAS. 


D2F.PMA 

Een tweede upload die ik van Ron 
van Extel binnen kreeg, is D2F.PMA. 
D2F.PMA is een product van Xela- 


Basic listing | 


;RESET.bin voor een soft reset van. de systeen. 
‚is omgezet naar comfile d v.“makecom. com”. 


ijs gemaakt met zas.bas 


Ld 
1 
É 
È 
£ 


van MCM e 


E ay als reset voor dee 1 8 dos 


gemaakt en aten 


;Sysop van Rovesoft BBS 


org $c000; mi moet vana 


100% 4 geladen worden. 
110’ _equ CHKRAM, $0000 
1207 call CHKRAM ; RESET DE 


NTS 


soft. Voor een verdere uitleg over 
deze PMA-file, gebruik ik dan ook 
even de tekst van Alex Wulms, een 
van de programmeurs van Xelasoft. 


De programma's in dit archiefbe- 
stand zijn ontworpen om het back- 
uppen van (MSX) autoboot-disket- 
tes te vereenvoudigen. Veel auto- 
boot-diskettes op de MSX hebben 
geen directory-structuur. Zo'n disk 
kan alleen gebackupt worden door 
de volledige disk naar een bestand 
te kopiëren. Er is echter een groot 
probleem met deze methode: een 
bestand met een exacte kopie van 
een swolledige disk is te groot om op 
een even grote disk met een direc- 
tory-structuur te passen. In het ver- 
leden is dit probleem opgelost door 
de disk in delen te kopiëren, die 
delen apart te crunchen en vervol- 
gens in een archief te stoppen. Het 
erunchen en archiveren is altijd 
gedaan met behulp van PMARC, 
omdat dit het beste crunch-pro- 
gramma voor MSX is. Dus waarom 
zou je moeilijk gaan doen door een 
andere methode te gaan gebruiken 
om complete disks te backuppen? 
Nou, daar zijn drie goede redenen 
voor: 


1) De archiveringsfunctie van 
PMARC bevat een bug, waardoor 
‘broken archive’-fouten kunnen op- 
treden bij grote archiefbestanden. 
Dit ontdek je echter pas bij het de- 
erunchen! 


2) PMARC en PMEXT — het erbij be- 
horende decrunch-programma — 
zijn alleen beschikbaar voor CP/M 
en MSX. [NvdR: wij hebben een uit- 
stekend werkend programma op pc dat 
keurig PMA files in- en uitpakt. Het 
werkt weliswaar traag, maar levert wel 
bijna altijd de beste compressie.) Veel 
MSX-gebruikers hebben tegenwoor- 
dig echter een snelle pc naast hun 
MSX staan of ze hebben alleen een 


snelle pc of een ander computersys- 
teem met een MSX emulator. Zulke 
computersystemen kunnen vele ma- 
len sneller crunchen en decrunchen 
dan een, eventueel ge-emuleerde, 
MSX computer. Het zou daarom 
voor zulke mensen fijn zijn als ze 
de archiefbestanden met een spe- 
ciaal voor hun computer geschre- 
ven programma zouden kunnen 
decrunchen. 


3) De combinatie van PMARC, 
PMEXT en nog wat andere tools ge- 
bruiken om disks te backuppen is 
best wel lastig. Vooral voor de 
MSX'ers die alleen maar een floppy 
diskdrive hebben, dus zonder een 
harddisk, een grote ramdisk of een 
tweede diskdrive erbij, is het de- 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


crunchen en naar disk kopiëren van 
zo'n archiefbestand erg lastig. Dat 
moet dan deel voor deel met de 
hand worden gedaan, omdat het 
dan bijna niet te automatiseren is 
met batch files. 


D2F / F2D 

Om een eind te maken aan deze 
backup-problemen, heeft hij twee 
programma's gemaakt: D2F, wat 
staat voor ‘Disk to File’, en F2D, wat 
staat voor ‘File to Disk’. Het eerste 
programma leest een hele disk en 
cruncht die disk naar een bestand. 
Het tweede programma doet pre- 
cies het tegenovergestelde: het de- 
eruncht een bestand naar een disk. 
Momenteel heeft hij zowel een MSX- 
als een pc-versie van de program- 
ma's beschikbaar en in de toekomst 
zal hij ze ook nog converteren naar 
een aantal bekendere Unix syste- 
men: HP-700, HP-800 en HP-900 serie, 
Sun Sparcstation, Silicon Graphics 
Indigo stations en LINUX voor 
80386 en hoger. De Unix versies 
zullen van bestand naar bestand 
erunchen en decrunchen. Zo'n gede- 
eruncht bestand komt qua formaat 
precies overeen met een disk im- 
age-bestand voor de fMSX 0.9. 
Zowel D2F als F2D zijn public do- 
main. Ik hoop dat deze program- 
ma's, en hun Unix tegenhangers, 


| Basic listing 


289 


297 
30 
319 
329 
339 
349 
359 
369 
379 
389 
399 
agg 
419 
129 
439 
Lj 
459 
469 
479 
489 
499 
50 
519 
529 
539 
sug 
55g 
56g 
57% 
58g 
59g 
60g 
619 
629 
639 
649 
659 
669 
679 
689 
699 
70 
719 
720 
739 
749 
759 
769 
779 
787 
799 
879 
819 
829 
839 
gag 
857 
867 
879 
887 
899 
24 
919 


PMAHULP2.BAS 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


30 


LOCATE 12,1:PRINT D$:LOCATE 68,1:PRINT T$:M=2 197 
GOSUB 557: FILES PES+”*,PMA”:FILES PEFS+”*.LZH” 136 
IF VPEEK (BASE (4) +8J*M+1)<>32: THEN M=M+1:GOTO 399 ELSE M=M-1 77 
LOCATE @,21:PRINT “Zet de pijl met de-cursor achter *; 117 
PRINT “het gewenste programma en druk op SRETURN>! ” 15 


Y=3:X=12: IE VPEEK(241)=32.GOTO 889 113 
LOCATE X,Y:PRINT CHRS (69) 39 
KS=-INKEYS:IF K$="" GOTO 359 9g 
LOCATE X,Y:PRINT * * 18 
IF ASC(KS)=3g- THEN IF-Y<>3 THEN Y=Y-1 5) 
IF ASC(KS)=31: THEN IF “Y<M' THEN Y=Y+1 199 
IF ASC(KS)<>28 GOTO 419 1 
IF X<577 THEN X=X+13 ELSE IF Yel<=M THEN X=12:Y=Y+t1 16 
IF ASC(KS)<>29 GOTO 434 56 
IF X<>12 THEN X=X-13 ELSE IF Y-1>=3 THEN X=7/:Y=Y-1 221 
IF ASC(KS)<>13 GOTO 349 ELSE BS$="" ( 
FOR I=1- TO 12:B$=BS+CHRS (VPEEK (BASE (0) +89*Y+(X-12)+I)) :NEXT 199 
IE B8=” “GOTO- 339 134 
LOCATE f,21:PRINT “Gekozen, programma: "BS :SPACES (39) : 


BEEP:LOCATE 52,21:PRINT “{M] = Menu [S] = Stoppen” 259 
LOCATE 23,22:PRINT “Spatiebalk = UITPAKKEN” 87 
KS=INKEYS:GET TIME T$:LOCATE 68,1:PRINT T$ 62 
GET TIME T$:LOCATE 68,1:PRINT T$ 254 
IF KS<>“M" AND KS< >“m” GOTO 539 55 
LOCATE @,22:PRINT STRINGS(78,32):GOTO 119 ’ 46 
IF: K$="S"" OR K$="5" GOTO 919 113 
IF K$=CHRS(32) GOTO 669 ELSE 499 199 
LOCATE: f,2B:PRINT STRINGS (77, "=") 19 
LOCATE 9,2:PRINT STRINGS (77 „/=") : RETURN 83 


GET DATE D$:BIS=LEFTS$(D$,2) :B28-RIGHTS (D$,2) : B3S=MIDS(D$,4,2)92 
D=VAL (B1S) :M=VAL (B3$) : J=VAL(B28): IF M<=1 THEN J=J-1:M=M+12 141 
E=INT((13/5)* (M+1)) :E=INT(5*J/4) :G=INT(J/100) :H=INT(J/400) 169 
IF.M=2 THEN IF J=95 ORJ=9/ OR J=98 J=99 AND M=2 THEN D=D+3 41 
IF M=2 THEN IF J=96 OR J=g THEN D=D+2 24 


T=D+E+FE-G+H:DA=2+INT ((T/7 -INT(T/7)) *7+. 1) 134 
FOR -I=1. TO. 7:READ DS (I):NEXT 72 
DATA: Zater,Zon,;Maan, Dins:Woens,Donder, Vrij 135 


LOCATE: 1,1: PRINT. D$ (DA); “dag: ”: RETURN 67 


FOR X=1 TO 12 21 
IF MID$S(BS,X,1)<>CHR$ (32) THEN FUS=B$:GOTO 699 236 
EU$=MIDS (BS, 1,X-1)+RIGHTS (BS ,4):GOTO 709 179 
NEXT X 116 
BAS=PUS+”UNPACK. BAT" :GOSUB /5G:PRINT #1, “MODE 89“ 135 
PRINT: #1 „PM$+“ PMEXT. “+PES+EUS+" “4+PUS4"*, ef 278 
PRINT #1, “AUTOEXEC” : CLOSE. #1: GOSUB -74g:GOTO 769 165 


LOCATE 9,27: PRINT STRINGS(78,”=") ; : RETURN 13 


LOCATE. 9,23: PRINT STRINGS (79,32) : RETURN 224 
OPEN :BA$ 'EOR OUTPUT AS: #1: RETURN 248 
AS$=CHR$ (27) +PUS+"unpack”+CHR$ (13) :GOSUB 789 6 
ON ERROR GOTO f: POKE &HFCAB,f: SYSTEM 207 
POKE. &HE3FA,&HFY : POKE &HE3EB, &HFB 19 
FOR I=1-" TO LEN(AS) : POKE: SHEBFY+I-1,ASC(MIDS(AS,I,1)):NEXT … 211 
WRA=&HEBFG+LEN (A$) : POKE &HE3ES8,WR% AND: 255 113 
POKE &HF3E9, ((WR% AND SHEFGZ)./256) AND 255: RETURN 86 
IE. ERR=11- AND ERL=290. THEN 849 226 
IF ERR=70: ÁND ERL=290 TEEN 859 64 
LOCATE “d, 19:PRINT “Geen LZH-Files aanwezig” :RESUME 300 42 


LOCATE “19: PRINT: “Geen DISKETTE in "+PF$+"DRIVE aanwezig” 23 


BEEP:BEEP:LOCATE 26,22:PRINF “-=..T OET S=” 236 
XS=INPUTS (1): CLS:RESUME: 109 125 
LOCATE d,19:PRINT “Geer PMA-Files aanwezig” 87 
LOCATE #,21: PRINT STRINGS(79,32) 87 
BEEP:FOR X=.1-TO 2500:NEXT:CLS:GOTO 199 19 


ON ERROR GOTO g:CLS:POKE &HECAB, f:KEY ON:COLOR 15,4,4: END 4 


een defacto standaard worden in de 
MSX (emulator) wereld. 


D2F.COM en F2D.COM kunnen wor- 
den opgestart vanuit MSX Dos en 
D2F.EXE en F2D.EXE vanuit MS Dos. 
De programma's leggen zelf hun 
werking uit als je ze opstart zonder 
command line parameters door te 
geven. Als D2F en F2D je bevallen, 
stuur dan alsjeblieft een kaartje van 
de plaats waar je woont naar: 


A.P. Wulms 
Oude Singel 206 
2312 RJ Leiden 


Laat het weten als je nog iets te zeg- 
gen hebt over deze programma's. 
Bijvoorbeeld als je — liefst opbou- 
wende — kritiek of suggesties hebt 
of als je nog bugs tegenkomt. Je 
kunt Alex op bovenstaand adres 
bereiken, of via e-mail op 
A.P.Wulms@inter.nl.net. 


Sample routine 

Als laatste in deze aflevering een 
e-mailtje dat binnen kwam van 
Tristan Zondag. Voor de muziek- 
liefhebber, die onder MSX Basic 
werkt, kan dit wel eens een 
uitkomst zijn. Het geredigeerde 
e-mailtje luidde als volgt: 


Hier is ie dan, op veler 
verzoek: de Basic routine 
om een sample af te spelen 
op de MSX-audio. De sample 
moet in het audio RAM 
staan. Dat kan eventueel 
via een moonblaster 
samplekit en BASIC.BIN. 

De adressen kun je opzoe- 
ken in Moonblaster zelf. 
Succes, the techno crew. 
De listing die bij dit bericht zat van 
de sample-afspeelroutine, is terug 
te vinden in BBS81-3.BAS 


Mijn ruimte in dit MCCM is weer 
meer dan verbruikt. Wat er de vol- 
gende aflevering aan bod komt, is 
ook voor mij nu nog onbekend. Dat 
is door deze werkwijze ook bijna 
niet meer te voorspellen. Het ligt er 
helemaal aan wat er nu bij mij bin- 
nenkomt en wat ik op mijn BBS- 
strooptochten voor een interessant 
materiaal tegenkom. En eerlijk 
gezegd, bevalt mij deze manier van 
werken uitstekend. m) 


197 REM Cursus: Hoe speel ik een sample af op de muziek module ? g 
119 REM 0) 
129 REM Door: F.Groen (TBM/Techno Crew) gd 
139 REM 7 
149 REM (Deze listing is al behoorlijk oud maar het hoort te werken...) 7 
159 REM g 
169 OUT &HCH,7 :OUT &HC1,1 ‘reset muziek module 168 
165 OUT &HCY,16:0UT &HC1,9 ‘afspeel snelheid (L) 52 
175 OUT &HCY,1/:OUT &HC1,83 ‘afspeel snelheid (H) 39 
18% OUT &HCY,18:0UT &HC1, 299 ‘envelope control (volume, J-min 255-max) 195 
199 OUT &HCY,9 :OUT &HC1,&BAËPIPPPG ‘start adres (L) 217 
20% OUT S&HCH,19:OUT &HC1,&BOPPIPPPP 'start adres (H) zie onder (*) 88 
219 OUT SHCY,11:OUT &HCI1,&BEPGIEPGD ‘eind adres (L) 119 
229 OUT &ECH,12:O0UT &HC1,&BIJPGIIII1 ‘eind adres (H) zie onder (*) 253 
239 OUT &HCY,7 :OUT &HC1,&BIJ1GPDPË ‘play sample (**) 87 
24g ' * -BIT 5 16K / BIT 4 8K / BIT 3 4K / BIT2 2K / BIT 1 IK ) 
259 ’ voor de lage byte gewoon aftellen (512bytes,256,128,64,32... ect) g 
269 ’ **-bit 7 = start (l-begin met afspelen van de sample) () 
279 ' bit 6 = rec (l-begin met opnemen sample) () 
289 ' bit 5 = memory data (l-externe memory wordt gebruikt) gd 
29 ’ bit & = repeat (l-herhalen van de sample) gd 
349 bit 3 = sp-off (output uit bij opname) ) 
319 ’ bit f = reset (resetten van de muziek module) ij 

132 


4GP OUT en Ee OUT &HC1,&BOPPIPPPP 'BIT 5 16K BIT 4 8K BIT 3 4K BIT2 2K BIT 1 IK 


„BBS81-3.BAS. 


5’ MSX festival in Korea 


Via Internet bereikte ons het volgende 
bericht van Chang-Se Oh. 

Koreaans - Engels: Jun-Sung Kim en 
Engels - Nederlands: Frank H. Druijff. 


Van 12 tot 14 oktober werd in de 
Kyung-Mun high school te Seoul 
een MSX festival gehouden. De bij- 
eenkomst werd georganiseerd door 
RCM (Revolutionist's Club of MSX). 
Er waren verscheidene Koreaanse 
MSX clubs zoals ‘Paradise of MSX’ 
aanwezig en zelfs GHQ uit Japan. 


Er kwam een honderdtal bezoekers. 
Vergeleken met Tilburg bepaald 
klein, maar gezien de MSX-situatie 
in Korea toch van belang om de 
vele MSX-bezitters te herinneren 
aan het bestaan van MSX, die lang- 
zaam in het verleden wegzakt. In 
Korea is het een grote uitzondering 
dat beurzen zoals in Europa wor- 
den gehouden en er waren dan ook 
alleen demonstraties. Natuurlijk 
was het een topevenement dat veel 
MSX-gebruikers een fijne tijd met el- 
kaar liet hebben. 


Op het festival introduceerde RCM 
buitenlandse MSX clubs, zoals Co- 
bra Soft (Brazilië), Anma (Holland), 
en Hnostar (Spanje), en verdeelde 
tevens hun magazine ‘Hello, MSX!'; 


Getoonde hardware: 
MoonSound 

De nieuwe geluidskaart werd gede- 
monstreerd met diverse toepassin- 
gen zoals de MOD-player. Jammer 
genoeg was er geen goed audiosys- 
teem aanwezig en de bezoekers 
konden het geluid niet zo goed 
horen door de lawaaierige omgev- 
ing. 

Gfx9000 

Mislukt. Omdat Koreaanse moni- 
tors een andere pinaansluiting heb- 
ben dan de Japanse, waren de 
Gfx9000's plaatjes niet te zien. 
Mega-SCSI 

Een van de highlights van het festi- 
val. Een speciale versie in een 
doorzichtige doos. Met MODD en 
harddisk, werden verscheidene 
toepassingen getoond, veel daarvan 
freeware. Er was zelfs een file man- 
ager die leek op Norton Com- 
mander, en een ‘emulator’ die 
floppy-games vanaf harddisk 
draaide. Ook de MPEG player im- 
poneerde de bezoekers. Mega-SCSI 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


heeft tot 1MB SRAM en Dos 2. Het is 
met verschillende modellen getest, 
waaronder de Koreaanse X-2 en het 
werkt ook onder Dos 1, maar in dat 
geval gaat de overdrachtsnelheid 
omlaag en of de cd-speler nog 
werkt, is niet gegarandeerd. 

Overig 

Daarnaast was er de introductie 
van Gigamix's Magical Labyrinth, 
een animation player voor MSX 
turbo R, verscheidene freeware pro- 
gramma's, maar ook commerciële 
software. Doordat het festival 
korter duurde dan was aangekon- 
digd, kon een aantal zaken niet 
meer getoond worden, maar geluk- 
kig wel enige Gigamix's games. 


Nawoord 

Alhoewel het festival de nodige 
tekortkomingen liet zien, willen wij 
Seok-In Yang en de RCM-leden toch 
bedanken voor hun inspanningen. 
We mogen echter het belangrijkste 
punt van dit festival niet vergeten: 
het nader tot elkaar brengen van 
MSX'ers over de gehele wereld. Ik 
hoop dat deze bijeenkomsten vaker 
worden gehouden, om MSX- 
gebruikers voor te lichten. m 


31 


In de vorige aflevering heb ik uitgelegd 
dat een ingevoerd commando in zeven 
stappen wordt geanalyseerd. In deze 
aflevering ga ik wat dieper in op de 
eerste en tweede stap: het gebruik van 
een alias en het gebruik van het 
commando-scheidingsteken (4). 


Fokke Post 


ALIAS 

Het woord ‘alias’ komt uit het La- 
tijn en betekent ‘anders’. In het Ned- 
erlands wordt het vertaald met 
‘anders gezegd’. En dat is ook pre- 
cies wat het in versie 2.40 van de 
command interpreter betekent: een 
alias is een commando op een an- 
dere manier zeggen. Een alias 
wordt ingesteld met het commando 
ALIAS. De syntax van dit com- 
mando is als volgt: 


ALIAS [naam] [scheidingsteken] 
[waarde] 


Na het commando ALIAS volgt dus 
eerst de naam van het alias, dan 
eventueel een scheidingsteken (spa- 
tie, tab, komma, puntkomma of 
is-gelijk-aan) en vervolgens de 
volledige betekenis van de alias. 
Een voorbeeld: 


ALIAS D = DIR 


Hiermee geef je dus aan dat het 
commando DIR ook anders gezegd 
kan worden, namelijk met D. Geef 
maar eens het commando D: 


D 


Volume in drive A: has 
no name 


Directory of A:\ 
Waarna de inhoudsopgave van 


drive A: volgt. 
ALIAS ALIAS 


Het commando D geeft nu dus de 
inhoudsopgave van de huidige 


SP, 


Cursus voor het gebruik deel 2 


Command 2.40 


drive weer. Maar nu willen we ook 
een verkorte inhoudsopgave zien 
met behulp van een alias: 


ALIAS DW = DIR /W 


Maar het commando D was al een 
geldige vervanging voor het com- 
mando DIR, dus we menen ook te 
kunnen zeggen: 


ALIAS DW = D /W 


Maar dit voorbeeld is niet helemaal 
waar. Verderop geef ik het juiste 
voorbeeld, maar dan moet ik eerst 
iets over parameters vertellen. De 
waarde van een alias mag ook weer 
bestaan uit een andere alias. En dit 
kun je in principe zo diep laten 
gaan als je zelf wilt, zolang de echte 
commandoregel, dus die na het in- 
vullen van alle aliassen, de maxi- 
male lengte van 127 tekens niet 
overschrijdt. 


Parameters 

In de voorgaande voorbeelden heb- 
ben we een commando vervangen 
voor een ander, korter commando. 
Maar sommige commando's kun- 
nen ook parameters meekrijgen, 
bijvoorbeeld: 


DIR *.BAS 


Hierin is *.BAS de parameter van 
DIR. Een alias krijgt echter niet zon- 
der meer de parameters mee die je 
opgeeft. 


D *.BAS 


Dit geeft nog steeds een gewone 
DIR en niet de verwachte DIR *.BAS. 
Bij het instellen van de alias moet je 
zelf aangeven dat er een parameter 
meegegeven kan worden. Degenen 
die al eens met batch files hebben 
gestoeid, weten dat je daaraan ook 


Reacties 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


parameters kunt meegeven. Bij een 
alias gaat dat op dezelfde manier. 
Voor degenen die dat niet weten, 
eerst maar weer een voorbeeld: 


ALIAS D = “DIR %1” 


Let op dat de waarde van de alias 
nu tussen double quotes — of sin- 
gle quotes, net wat je wilt — moet 
staan. We willen namelijk dat D ex- 
act de waarde DIR %1 krijgt en dus 
moeten we voorkomen dat de 
derde stap bij het analyseren van de 
commandoregel wordt uitgevoerd. 
Als je niet meer weet waarom, kijk 
dan nog eens naar de vorige aflever- 
ing van deze cursus. De %1 in de 
waarde van de alias betekent dat 
op deze plaats de eerste parameter 
moet worden ingevuld. Geven we 
nu het commando 


D *.BAS 
dan wordt dit netjes uitgevoerd als 
DIR *.BAS 


Op deze manier kun je ook meer pa- 
rameters meegeven, tot maximaal 
255. Dus met 


ALIAS D = “DIR %l %2” 


kunnen twee parameters worden 

meegegeven. Het is ook mogelijk 

om alle parameters door te geven. 
Dit doe je met %&. 


ALIAS D = “DIR %&” 
Nu kun je rustig het commando 


D *,BAS + A:\UTILS + 
B:*.COM /W /H /P 


geven, dit wordt uitgevoerd alsof 
het om het gewone DIR commando 


ging. 


Commando's scheiden 

Een andere mogelijkheid van versie 
2.40, die ook bij aliassen kan wor- 
den toegepast, is het geven van 
meer commando’s op één regel. 
Hiervoor maak je gebruik van het 
commando-scheidingsteken (\), 
dat je tussen de twee commando’s 
plaatst. De command interpreter 
zal dan de beide commando's af- 
zonderlijk uitvoeren. Een voorbeeld: 


CDD A: \TED\TEKST ° A: \TED\ 
TED. COM 


Eerst wordt het commando CDD 
A:\TED\TEKST uitgevoerd, dat naar 
drive A: gaat en vervolgens naar de 
directory \TED\TEKST . 

Daarna wordt het commando 
A:\TED\TED.COM uitgevoerd, dat 
het programma TED.COM opstart 
uit de directory \TED op drive A:. 
En natuurlijk kunnen we dit alles 
ook in een alias gooien: 


ALIAS TED = “CDD 
A: \TED\TEKST ° 
A: \TED\TED. COM” 


Om het nog mooier te maken, wil- 
len we zelf op kunnen geven naar 
welke directory er moet worden 
gegaan voordat TED wordt op- 
gestart. Dit kan heel eenvoudig 
door het op de juiste plaats zetten 
van een %1: 


a:\ALIAS TED = “CDD %1l ° 
A: \TED\TED. COM” 


Geef je nu 
TED A: \TED\TEKST 


dan heeft dat dezelfde uitwerking 
als de alias hierboven. Maar bij TED 
kun je ook nog opgeven welk tekst- 
bestand moet worden ingeladen. 
En natuurlijk willen we dat ook in 
de alias hebben, dus nu moet een 
%2 op de juiste plek gezet worden: 


a:\ALIAS TED = “CDD %1 ° 
A:\TED\TED.COM %2” 


Op deze manier is het mogelijk om 
met behulp van aliassen kleine 
batch files te vervangen. Ik heb zelf 
momenteel geen enkele batch file 
meer op mijn harddisk staan; ze 
zijn allemaal vervangen door een 
alias. Dit scheelt aardig wat schi- 
jfruimte, want zelfs de kleinste 
batch file neemt al gauw zo’n 4 kB 
schijfruimte in beslag. 


Aliassen nesten 

Zoals ik al eerder zei, is het mogelijk 
om aliassen te nesten, wat wil zeg- 
gen dat de ene alias een andere 

alias bevat, bijvoorbeeld: 


ALIAS D = “DIR %&” 
ALIAS DW = ”D /W” 


Geef je nu het commando DW dan 
wordt dat eerst vervangen door D 
/W, wat op zijn beurt weer wordt 
vervangen door DIR /W. Let wel 
goed op wat je doet met het nesten 
van aliassen, het kan ook fout gaan. 


Onze eigen BBS-specialist Ruud 
Gosens schreef me met het vol- 
gende probleem: 


Ik geef het commando ALIAS DIR = 
“DIR %& /W” maar als ik vervol- 
gens DIR geef, dan loopt mijn com- 
puter vast. 


Wat Ruud hier doet, is als alias- 
waarde de eigen alias naam ge- 
bruiken. Bij het uitvoeren van het 
commando DIR wordt dit netjes ver- 
vangen door DIR /W, maar deze 
DIR is een alias, dus die wordt weer 
vervangen door DIR /W, zodat je nu 
DIR /W /W krijgt. Maar ook deze 
DIR is een alias, en die wordt weer 
vervangen… Dit gaat net zo lang 
door tot je of op CTRL-STOP drukt, 
of tot het geheugen vol is gestroomd 
en je computer vastloopt. 


Het is helemaal geen probleem om 
een bestaand commando, in dit 
geval dus DIR, te vervangen door 
een alias met dezelfde naam. Let 
wel op dat wanneer je het originele 
commando wilt gebruiken, en niet 
de alias, je dan een apestaartje (@) 
voor het commando plaatst. In de 


bovenstaande alias wilde Ruud het 
commando DIR gebruiken en niet 
de alias DIR, dus hij had het vol- 
gende commando moeten geven: 


ALIAS DIR = "@DIR %& /W” 
Geef je nu het commando 
DIR *.BAS 


dan krijg je netjes een verkorte in- 
houdsopgave van alle *.BAS bestan- 
den te zien. Geef je echter het 
commando 


@DIR *.BAS 


dan krijg je een gewone inhoudsop- 
gave te zien; het commando DIR 
wordt hier gebruikt en niet de alias 
DIR. 


Volgende keer 

Tot zover deze tweede aflevering. 
De volgende keer wil ik het hebben 
over het gebruik van environment 
items, interne variabelen en interne 
variabele functies. 


Hardware: Clublid Norm.Prijs 
001 7 MHz print, incl. voet, schakelaar Fl 20, Fl 60 ,— 
7 MHz print, ingebouwd El 45, Fl. 85, 
002 Diskdrive 720 kB los Teac El. 135, Fl. 160,— 
Diskdrive met inbouw in 8250/8255/8280 Fl. 160,- Fl, 185, 
Diskdrive met ombouw 8235 naar DS Fl. 185, Fl. 210,— 
020 Super VHS-prints - aanpassing voor Super-VHS 
en digitaliseren - los Fl. 50, Fl. 60,- 
Super VHS-prints - ingebouwd El "754, Pl. +854 
021 Verbetering helderheid digitaliseren (8280) Fl. 25,— El: “35, 
025 Scan-interface (excl. scanner) Fl. 112,50 Fl. 125, 


We hebben nog enkele MSX-2 computers te koop 


Ook tegen meerprijs met scanner leverbaar. 
Meerprijs tegen dagprijs (bel) in verband met wisselende inkoop. 


MSX GEBRUIKERSGROEP te Tilburg 


Je hebt een MSX computer en je wilt er 
wat mee. Wij helpen je daar in. Wordt 
lid van de MSX GEBRUIKERSGROEP te 
Tilburg en wij staan met raad en daad 
voor je klaar. Wij zijn niet voor 
niets een van de grootste MSX 
verenigingen van NEDERLAND. 


MSX EBRUIKERSGROEP 

BARTOKSTRAAT 196 

5011 JD TILBURG 

Telefoon O13 - 4560668 of 4681421 
Faxnummer ol3 - 4560668 


5728841 t.n.v. 

MSX GEBRUIKERSGROEP 
Karmijnstraat 18 
5044 RD Tilburg 


Postgiro 


PRIJS OP AANVRAAG 


MSX 


INTERFACE 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


33 


Hier is dan de uitslag van de enquête 


van Zandvoort, die was opgenomen in 


ROM redactie 


nummer 78. Het was wel een werkje 


hoor, het doornemen van de 


formulieren en het verwerken van de 
gegevens. Maar het was de moeite 


waard: een aantal zaken zal 
verhelderend zijn. 


Om te beginnen moeten we med- 
edelen dat er toch wel min of meer 
een danige korrel zout bij genomen 
moet worden. De benaming ‘Zand- 
voort-enquête’ zou de beste titel 
zijn. Het schept een beeld van de 
Zandvoortganger; als alle MSX'ers 
de enquête ingevuld zouden heb- 
ben, zou een aantal punten wellicht 
ietwat veranderen. Maar als we 
erop gokken dat we de Zandvoort- 
ganger gelijk kunnen stellen aan de 
doorsnee MSX'er, dan zou er toch 
een goed beeld moeten ontstaan. 


Persoon en tijdsbesteding 

Het geslacht van de gemiddelde 
MSX'er is volgens verwachting: de 
mannen domineren. Daarbij moet 
wel worden vermeld, dat het aantal 
vrouwelijke inzenders — twee — 
eigenlijk te klein is om tot conclu- 


100 


50 


34 


UUNNNND 
LLN 


Nl 
Ee 
LT 
N 


AIMS 
AAL 


UU 
Ik 
NA 


Ee 
Da] 
En 
a 
(2) 
Ln] 
(@] 


OPL4 Scanner 


Wat men te melden had 


Uitslag ROM-—enquête 


sies te leiden. Al zegt de verhoud- 
ing tot het aantal formulieren van 
mannelijke MSX'ers genoeg. lemand 
gaf het idee om ‘de computer’ te 
voorzien van bloemetjesbehang, 
bloemen en planten, make-up en 
posters van mannelijke idolen. 
Och... 


De leeftijd van de MSX'er is vrij vari- 
erend, toch ligt het gewicht bij de 
jeugd en de jong-volwassenen. Op 
zich niet zo gek… wellicht hebben 
velen de MSX op de basisschool als 
educatief middel leren kennen. 


Wat betreft activiteiten op MSX zijn 
het natuurlijk de spellen die scoren. 
Programmeren scoort ook goed. Lo- 
gisch.… Basic, en dan met name 
MSX Basic is nu eenmaal gemakke- 
lijk te leren en gewoon erg leuk. 
Tekstverwerking loopt ook nog 
goed mee, maar misschien ligt dat 
wel aan TED! De all-over winnaar in 
de categorie tijdsbesteding is Basic. 
Voorspelbaar natuurlijk, iedere pro- 
grammeur in een andere taal zal op 
z'n minst Basic beheersen. Assem- 
bleertaal volgt logischerwijs; het 
gaat bij de MSX nu eenmaal om snel- 
heid, een andere taal dan ML lijkt 
dan haast uitgesloten. 


De spelproducenten kunnen in prin- 
cipe doen wat ze willen, alles wordt 
gespeeld. De RPG's vieren natuur- 
lijk hoogtij, samen met de arcade's. 


Hardware 

Een van de belangrijkste elementen 
van de enquête: het geheugen. Bijna 
30 procent heeft maar liefst 1 MB! 


Hardware 


LINK 


V9990 Harddisk 
Ed 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


Meer dan 80% heeft 256kB of meer. 
We kunnen in principe hieruit op- 
maken dat het helemaal geen slecht 
idee zou zijn om wat betere soft- 
ware te maken, software waarbij ex- 
tra geheugen een luxe is. Toch zijn 
er nog steeds genoeg mensen die 
128kB hebben. Om die groep dan 
niet te benadelen, zijn producenten 
steeds gebonden aan die 
128kB-grens. We zitten dus in een 
cirkel: enerzijds koopt men geen 
memory mapper omdat er geen 
software voor is, anderzijds maakt 
men geen software omdat de afzet- 
markt dan krimpt. 


Vergeet overigens niet dat de Zand- 
voortganger waarschijnlijk wat ac- 
tiever is dan de doorsnee MSX'er, en 
eventuele programmeurs die de en- 
quête invulden zullen ook wel wat 


De cijfers 


Geslacht 
MM ik sk aire eed ali 133 
Vrouw an 2 
Leeftijd 

Ge nr 4 1 
1020 eraan nes ae 56 
21030 pi dee Het 44 
ZTL D Date vee vern deed 13 
4T-5O an et 11 
51-00 en nde dd 6 
61ts COB aes 4 
Heeft MSX sinds 

IEN 49 
86-90 i.e 75 
OTE ema dn 11 
Heeft huidige MSX sinds 

OD nn Harn eter dt Ae 6 
86-90 …....... 62 
Olie ' on en de od en 67 
Activiteiten op de MSX 
Programmeren …. …. .…. 81 
Tekenen nn. 61 
Muziek 55 Zer. 12 
Tekstverwerking ....:. 74 
Database .......... 26 
BBSAelecommunicatie ... 47 
Spellen ........... 95 
Rommelen ….… ...... 88 
Anders 15 


Gebruikte programmeertaal 


Mrs ete alen ern En Ee 48 
Pascal 2. ee 28 
Cretan dta. linken wilen A 20 
Basic, 4 on ee 101 
Anders. … : 5 oe ie 8 
Geen: ss te en 4 23 
Spelinteresse 

Van alles wat 61 
Adventure/RPG … … … 55 
Arcadefactie-. .…..... 55 
Denk/bordspelen …. …: 27 
Behendigheid .. .… .… . . 36 
Anders. veste een eed 8 
Geen: „isen oe 15 
Geheugen 

GE KB. ee en 2 
128: kB or. oe. 16 
250KB ea enen EE 27 
STAR ven ebde 31 
786 kB... 4 
TME en En en nae 39 
PMB. Hirst een ee 5 
BMB een ete. 2 
Anders: | tan 9 


meer geheugen hebben. De 
doorsnee MSX'er zal wellicht ietwat 
minder geheugen hebben. Toch is 
256kB wel ingeburgerd. 


Hardware die nog op het verlangli- 
jstje staat, loopt zeer uiteen. We noe- 
men: harddisk, OPL4, V9990, IDE 
interface, muis, turbo R, slotexpan- 
der en nog veel meer. 


Clubs 

Een groot aantal MSX'ers is betrok- 
ken bij een club: niet zo gek natuur- 
lijk op een MSX beurs. Voor 
degenen die wel iets willen doen, 
maar geen contacten hebben: plaats 
eens een Maiskorrel, promoot jezelf 
in de Art gallery of bel eens wat 
mensen op. Misschien zitten ze te 
wachten op jou! 


Terug naar de hardware 
Veruit de meeste MSX'ers zijn 
oer-MSX'ers, zo blijkt maar weer. 
En wat zullen die anderen blij 


-9 10-20 21-30 


41-50 


100 


50 


100 


50 


Assembly 


31-40 


Sf 
mf _Â 
mm if gf 
amar, maman, odf 
4 mar, df 
Programmeren | Muziek | 
Tekenen Tekstverwerking 


Pascal Overige 


geweest zijn toen ze overstapten 
naar MSX! Via de kennissenkring 
kennelijk. De meeste mensen heb- 
ben alleen een MSX; verder staan er 
ook wat pc's naast en ‘dingen’ als 
de Amiga. Niet al teveel MSX'ers 
hebben een spelcomputer, waarbij 
uit de enquêtes bleek dat de 


meesten daar ook helemaal geen be- 


hoefte aan hadden. 


Er werden nogal wat pluspunten 


van de MSX genoemd. Veel overeen- 


stemming over bepaalde punten 
overigens: 


+ goed gedocumenteerd 

+ gezellige mensen 

+ gewoon leuk 

+ grafisch goed 

+ muzikaal goed 

+ uitstekend te programmeren 
+ fantastische Basic 

+ zeer gebruikersvriendelijk 


Leeftijd 


51- 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


Activiteiten 


NRN 
OND 


LIN 


Spellen 


Telecommunicatie Rommelen 


+ plug & play 

+ alles is uitwisselbaar — de reden 
dat MSX uiteindelijk werd ge- 
bouwd 

+ niet te duur 

+ gemakkelijk in gebruik 

+ bij solderen gaat je MSX niet 
gelijk in rook op 

+ flexibel 

+ ouderwets degelijk 

+ één universeel geheugenbeheer 
(MemMan) 


Wat dat betreft kunnen pc's van 
deze lijst nog wat leren: leg een ab- 
solute beginner eens uit wat CON- 


Wapenarsenaal 
MSKA lar ete er ee 23 
MSK 2 Eer a Vein 55 
MSX 2E) 0 ee ee 18 
MSX 2e 5e ee tie 7 
MSX turbo.R 16 
Videocomputer … 16 
VE a 71 
TM a ee 41 
Monitor … son 115 
Matrixprinter. …. 101 
Inkjet: arbeiten 13 
Laserprinter ae 4 
FM-Pac/MSX-Music 103 
Music Module. … ie 91 
CE eme edn 93 
OPL&. ze rte en dee 27 
Muis is ae bet er tee 130 
Joystick. … un 124 
Graphic tablet —… …… „ 22 
Scanner … tee ee 13 
V999D- 5 ee. 18 
Slotexpander: …. . … … 36 
Dose ne as 104 
Modem + „nen on enn 105 
Extra diskdrive... 61 
Harddisk. … 45 
MIDt-keyboard … 24 
GM MIDI keyboard 1 
Anders nn a 7. 11 


Actief bij groep/club op MSX gebied 


Neenee te 65 
Nee, geen contact... 5 
Ja, tekenaar … ann 20 
Ja, componist …. : a 0 32 
Ja, programmeur ….....31 
ja, iets anders... 00035 
Welke computer voor MSX 
Geen (MSX als eerste) 121 
„Commodore. a 
Pee en 2 
Apple. ee 2 
Spectrum renee. 2 
Atari sei tn „3 
Schreider/Am: CPC. ; 1 
Anders … ine 1 
Waarom MSX 
Kennissenkring : 115 
Uit de bladen. . „4. 61 
Idee wereldstandaard 47 
Werk „5 eine 3 
Zomaar ek RL, 
Anders iter nld „8 
Welke andere computer in huis 
Geen (alleen MSX). 7, 88 
80865 en en 1 
286 ii en ee 5 
386: see en 13 
ABG Reel 15 
Pentium a 4 
Macintosh. neen 2 
Ata Ln 4 
Amfga.e nd 18 
Commodore... 6 
Anders aan aen 1 
Spelcomputer 
NEE ti en ea 
Nintendo 8bit 
Nintendo 16bit …. 
Sega Bbit … ….… 
Sega 16bit en 
Gameboy …… ann 
Sega 32bit CD 

SAnders. te annen 

FIG.SYS is... wat HIMEM is, waarom 


je muis-drivers nodig hebt. Op pc 
doet zich daarbij iets idioots voor: 
4MB wordt wel erg krap tegen- 


50 


Diversen 


36 


Adventure 
RPG 


Beursbezoek 


Bijna nooit 


Spelinteresse 


Overige 


Behendigheid 


Clubdag Minibeurs Zandvoort 
Tilburg 


Altijd 


woordig, het is 8MB wat de klok 
slaat. Dit is waardeloos. Kennelijk 
weten alleen MSX programmeurs 
dat 4MB erg veel is. Dat iedereen 
nu 8MB nodig heeft getuigt van 
luie programmeurs. Deze men- 
taliteit kent de MSX'er niet, en dat 
bevalt prima! 


Magazines 

De bladen die men leest /las waren 
de bekende, aloude MSX bladen. 
MSX Computer Magazine en Club 
Magazine waren duidelijk koplop- 
ers, verder kwamen MSX-Gids en 
Mozaiek aan de orde. Tegenwoor- 
dig leest men MCCM; een kleinere 
groep leest ook de buitenlandse 
blaadjes. De niet-MSX computer- 
bladen zijn voornamelijk pc bladen 
als PC-Active, PCM en C!'T. Maar 
ook Donald Duck, Privé enzovoort. 


De diskmagazines die men leest 
zijn ondermeer Sunrise Magazine 
en Futuredisk, maar ook ROM! Als 
we de resultaten vergelijken met 
onze administratie, moeten we con- 
cluderen dat er weer hevig wordt 
gekopieerd … :-{ 


Beurzen 

Wat betreft beurzen is het duidelijk 
dat Tilburg en Zandvoort nog 
steeds de evenementen zijn. De 
minibeurzen en clubavonden 
zullen meer locaal bezocht worden. 
Voor die mensen die nooit een 
beurs bezoeken het advies: doe het 
nou eens… er zijn er nog zat die 
niet komen. 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


MCCM abo En 

Nee es en 
Mee 126 
; lid van ouderbladen 
a a 


_MSX Cannae Magazine. . 34 


MSX Club Magazine … hen | 
Beide... 6. 
Zowat nooit. -. u 
Clubdagen / avond 26 
Minibeurzen … a 
Zandvoort /Tilbu „49 
Altijd 46 
Reden beursbezoek 
Hardware... 38 
Software aen 52. 
Gezelligheid... 61. 
Bijblijven... u... 42 
Contacten leggen …. en 
a hen 
Nee, Eon Gn He 
Nee, al zat programma’s … . 15 
ja, als-het goed is 109 
Ja, ik verzamel alles. og 
Reden voor dood MSX a 
Kopieerwoede. … 39. 
MSX verouderde . „ad 
Eén systeem wint … „80. 
Anders „36 
Fusie clubs k 
Samenwerken... a 
Apart blijven... 55 
Anders Ee 9 
vader ROM goed idee En 
Nee; geen interesse 30. 
Nee, werd niets dr 
Ja PE OE EV AA „83 
Anders... a 
Toekomst MSX | 
Einde nadert „12 
MSX, nog even d 
jaat 2000. „95 
Geen idee. 5 
Anders. 4 


p= 


„en h 


jie” 
Noemt u hie Mss 
ae d soort Ö 


CFtip” belerdan de C cl 


De voornaamste reden voor het 
beursbezoek is weer typisch MSX: 
gezelligheid. Als u op de 
HCC-dagen geweest bent, zult u 
toch moeten concluderen dat een 
MSX beurs gewoon veel leuker, 
knusser en duidelijker /overzichteli- 
jker is. 


Software 

Een grote verrassing is het aantal 
mensen dat originele software 
koopt. Als we dit linken met de re- 
sultaten van het geheugen, kunnen 
we concluderen dat het redelijk 
veilig is om 256kB software te 
maken. 


‘Het was de schuld van het kopië- 
ren” Hoe vaak lezen we dit niet? 
Blijkbaar denkt men daar anders 
over. Men is realistisch genoeg om 
ook naar andere factoren te kijken. 
Bovendien gaf men de media de 
schuld. Andere opmerkingen 


ardware of importeerden 
het Verre Oosten. Maar vele clubs 

‚ maken een (disk)magazine, voeren 
\ reparaties uit en leveren PD. Wat is 
‚hierover uw mening? 


uit \ 
We 


qu 


& 


Wat heeft u ertoe bewogen een 
MSX te kopen? 
Kennisenkring had MSX 
Uit de bladen 
Het idee van de nieuwe wereld- 
standaard | 
Op uw werk stapte men over | 
op MSX 
Zomaar 
D Anders: 


\ 
Vader vordlt één 


waren: slechte marketing en de laf- 
heid van Bill Gates. Dat veel van de 
clubs grootschalige activiteiten 
ontplooien, of dat willen gaan 
doen, wordt alleen maar toege- 
juicht. 


Fusies zijn echter niet altijd in het 
belang van de MSX'er, maar er zou 
veel meer samengewerkt moeten 
worden en in hemelsnaam niet 
moeten worden geconcurreerd 
tussen de grote organisaties. 


Geen MIDI, wel enquêtes 

De MIDI-afdeling werd weinig 
ingevuld. Het initiatief van ROM 
werd grotendeels toegejuicht. We 
konden uit het extra commentaar 
afleiden dat het ‘naar meer smaakt’! 


De toekomst werd toch wel roosk- 
leurig ingezien. In principe 
betekent dit dat er nog een hele tijd 
mensen actief zullen zijn en dat 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


zen” ben clue die jerederq besret 


”_Noemt ùhieronder eens wat plus-_ 


gonst 


. Ze ge 
an, ( 
Anders: KEEN AN N 


prima, niet te one! deseren : Ì 


sbraaft rust Lut de amagtct” 
er char £° meier mre ader. 


een een 


hdd — 


punten van de MSX ten opzichte 


MCCM ook nog wel zal blijven ver- 
schijnen. Een aantal mensen hoopt 

dat hun droom-MSX, de MSX 3, ooit 
in de winkels komt. 


Conclusie 
We kunnen zeggen dat de enquête 
verhelderend is — zij het dat die 
eigenlijk alleen een beeld verschaft 
over de Zandvoortganger — en dat 
we weer weten waar we aan toe 
zijn. Het extra commentaar, soms 
zeer veel, was erg leuk. Sommige 
mensen hebben anoniem toch stille 
hints opgeschreven, zodat het niet 
moeilijk is bepaalde personen — 
CC: we hebben je spel hoor — te 
achterhalen. 


mj 


37 


Cursus C 


In dit tweede deel leg ik aan de hand 
van een kort voorbeeldprogramma uit 


hoe je variabelen in C moet definiëren 


en hoe ze te gebruiken zijn. 
Verder behandel ik twee bij elkaar 
horende functies en komt het 
statement if aan bod. 


Alex Wulms 


In tegenstelling tot Basic, is het on- 
der C verplicht om variabelen voor 
gebruik te declareren. Zo’n varia- 

belendeclaratie ziet er als volgt uit: 


<var'type> <var’namen>; 


<variabeletype> 

Dit is het type van de variabele(n). 
Het variabeletype is een C basis- 
type, een zelfgedefinieerd type of 
een pointer-type. Op de laatste 
twee types kom ik in een latere 
aflevering nog terug. Al komen de 
pointers ook deze keer al een beetje 
ter sprake. De meeste C compilers 
voor MSX kennen de volgende 
basistypes: 


| type grootte | bereik 
char 8 bits [0.255 
short 16 bits |—32768...32767 
int 16 bits |—32768...32767 
unsigned | 16 bits |0...65535 


Verder bestaan er ook nog C com- 
pilers die de typen ‘long’, meestal 
32-bits getallen, en ‘float’, drijven- 
de-kommagetallen, ondersteunen. 
Dit zijn echter meestal C compilers 
voor zwaardere computers zoals 
pc's en UNIX systemen. Van de C 
compilers voor MSX ondersteunt 
alleen Hitech-C het type float, al 
durf ik dat niet met zekerheid te 
zeggen. 


38 


Deel 2: eerste schreden 


Op de MSX zijn de types ‘short’ en 
‘int’ equivalent aan elkaar. Ze be- 
staan desondanks als twee onaf- 
hankelijke types omdat er ook C 
compilers bestaan waarbij int’s 
32-bits getallen zijn en short’s 
16-bits getallen. Dit zijn meestal 
C-compilers voor de 32-bits com- 
puters. 


<variabelennamen> 

Dit is een lijst van de variabelen die 
je daadwerkelijk wilt declareren. De 
variabelennamen dienen door 
komma’s te worden gescheiden. 


In de listing, genaamd c-cur3.c, de- 
clareer ik bijvoorbeeld in de main() 
functie een integer-variabele met 
de naam ‘getal’. Deze variabele kan 
vervolgens in de rest van de functie 
gebruikt worden. Indien ik echter 
twee integer-variabelen nodig had 
gehad, bijvoorbeeld a en b, dan had 
ik ze als volgt kunnen declareren: 


int a,b; 


De meeste C compilers herkennen 
minimaal de eerste acht karakters 
van een variabelennaam. Bij MSX-C 
van Ascii corporation zijn zelfs de 
eerste zestien karakters van een 
variabelennaam geldig. Maak hier 
gebruik van om zo duidelijk moge- 
lijke variabelennamen te kiezen. 


Schrijf je bijvoorbeeld een program- 
ma dat om een temperatuur vraagt, 
noem dan de variabele waar je de 
temperatuur in opslaat ‘tempera- 
tuur’ of iets dergelijks. Op die 
manier kun je ook over tien jaar 

nog aan je listing zien wat ook al- 
weer de bedoeling was van die vari- 
abele. 


Plaats en bereik 

Variabelen kunnen op twee soorten 
plaatsen gedeclareerd worden; 1 — 
binnen een functioneel blok vóór 
het eerste statement in dat blok en 
2 — buiten de functies. Een func- 
tioneel blok is een programmadeel 
met een open- en een sluit—accola- 
de, met er tussenin een functie 
body. Een functie bestaat bijvoor- 
beeld uit een functie-header, 
gevolgd door een functioneel blok. 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


Het is in C toegestaan om functio- 
nele blokken binnen elkaar te plaat- 
sen; te nesten. 


Een voorbeeld hier- van is de vol- 
gende functie: 


int vb functie() 
{ 


/* Dit is een Mj: 
/* Eunctioneel blok */ 
int a; 


a = 10; 
Í 


/* Ook dit is een kf 
/* Functioneel blok */ 
int b; 


b=at5; 

printf (”b: %d\n”, b); 
} 
/* de variabel b 4) 
/* bestaat hier niet */ 


| 


Lokale variabelen 

Een variabele die binnen een func- 
tioneel blok gedeclareerd is, is al- 
leen bekend in dat functionele blok, 
en in alle functionele blokken die 
binnen dat blok genest zijn. In het 
bovenstaande voorbeeld is de varia- 
bele ‘a’ bekend binnen de volledige 
functie genaamd vb_functie(). De 
variabele ‘b’ is echter alleen bekend 
binnen het tweede functionele blok. 


Variabelen die binnen een functio- 
neel blok gedeclareerd zijn, worden 
dan ook lokale variabelen ge- 
noemd;ze zijn alleen op het lokale 
niveau van het functionele blok 
bekend. Dit in tegenstelling tot vari- 
abelen die buiten de functies gede- 
clareerd zijn; deze variabelen zijn in 
het hele programma bekend en wor- 
den dan ook globale variabelen ge- 
noemd. Als we het gebruik van 
variabelen met Basic vergelijken, 
dan komen we in Basic alleen glo- 
bale variabelen tegen. Lokale varia- 
belen bestaan daar niet. 


Dat variabelen die binnen een func- 
tioneel blok gedeclareerd zijn, echt 

alleen in dat blok bestaan, wordt in 
de volgende listing goed gedemon- 
streerd: 


int main() 
ij 
int a; 
a = 10; 
[ 
int a; 
a = 20; 
printf (”%d\n”, a); 
} 
printf (“%d\n”, a); 
} 


Dit programma zet eerst het getal 
20 op het scherm en vervolgens het 
getal 10. De compiler zorgt ervoor 
dat bij de declaratie van de varia- 
bele ‘a’ in het buitenste blok ergens 
in het geheugen ruimte wordt gere- 
serveerd voor een 16-bits getal. Als 
er nu een waarde aan ‘a’ wordt 
toegekend, wordt de waarde op die 
speciale plek in het geheugen op- 
geslagen, en als ‘a’ gebruikt wordt, 
wordt de waarde van die plek opge- 
haald. Nu komt de compiler echter 
in het binnenste blok weer een 
variabelendeclaratie tegen. Ook 
voor deze variabele, die toevallig 
ook weer ‘a’ heet, wordt ruimte 
gereserveerd in het geheugen en 
overal waar binnen dat functionele 
blok naar de variabele ‘a’ wordt 
gerefereerd, wordt die speciale ge- 
heugenlocatie gebruikt. De waarde 
20, die in het binnenste blok in een 
variabele ‘a’ wordt gezet, komt dan 
ook ergens anders in het geheugen 
te staan dan de waarde 10 die in het 
buitenste blok in een variabele met 
de naam ‘a’ wordt gezet. In feite 
zijn het dus twee aparte variabelen 
die toevallig dezelfde naam hebben. 


De functie printf() 

Een van de standaard in /out-func- 
ties is de printf()-functie. De naam 
printf staat voor ‘print formatted’, 
ofwel druk iets vormgegeven af. De 
functie printf0 krijgt altijd mini- 
maal één parameter mee: een string 
die bestaat uit af te drukken tekst 
en uit vormgevingscommando’s. 
Na deze string komen de parame- 
ters die vormgegeven afgedrukt 
moeten worden; er is één parame- 
ter nodig per vormgevingscom- 
mando in de eerste string. In feite is 
de printf() dus wel te vergelijken 
met het print using-commando on- 
der Basic. Een vormgevingscom- 
mando in de eerste string is altijd 
van de volgende vorm: 


%Al<v>l L[O]<w>] 


% 
Hiermee geef je aan dat er een 
vormgevingscommando begint. 


L.<n>] <c> 


<v> 
Dit is een optionele vlag, die de vol- 
gende waarden kan hebben: 


— min: forceer links uitlijnen; 


+ __plus: forceer het afdrukken 
van een plus- of minteken bij 
het uitvoeren van getallen; 


spatie: forceer het afdrukken van 
een spatie of het minteken bij het 
uitvoeren van getallen; 


# hekje: forceer het voorzetsel 0 bij 
octale getallen en Ox bij decimale 
getallen. 


Helaas ondersteunt de functie 
printf) die in de bibliotheek bij 
MSX-C 1.0 van Ascii corporation zit, 
alleen de ‘“”—vlag. Hoe het met de 
printfQ-functies bij de overige 


MSX USER 


zaterdag 


3 


FEBRUARI 


1996 
HAPPENING 


Info: 078-6511156 of 078-6160023 


DEMONSTRATIES 
PRESENTATIES 
ANIMATIE'S 

DIGI'S 


Noorderkerk 
vanaf 10,00 fot 16.00 
noordendijk 262 
DORDRECHT 


MSX-C compilers zit, weet ik niet. 


0 ed 
Als deze nul wordt opgegeven, wor- 
den nullen in plaats van spaties voor 
rechts uitgelijnde getallen afgedrukt. 


<w> 
Dit optioneel veld geeft de minimale 
breedte van het veld weer. Bij het uit- 
voeren van een getal wordt dat getal 
rechts uitgelijnd, tenzij met de “”’-vlag 
is aangegeven dat het getal links moet 
worden uitgelijnd. 


‚<n> 

Bij het afdrukken van strings is <n> de 
maximale breedte van de string en bij 
het afdrukken van floating point-getal- 
len is <n> de nauwkeurigheid van het 
floating point-getal. Dit laatste wordt 
echter alleen ondersteund op C compi- 
lers die met floating point kunnen 
werken. 


<c> 

Dit is het conversiekarakter dat bepaalt 
hoe het extra argument geconverteerd 
moet worden. Er zijn de volgende mo- 
gelijkheden: 


d decimale integer met teken 

u decimale integer zonder teken 
o _octale integer 

X hexadecimale integer 

s string 

c los karakter 

e‚f,g floating point-getallen 


Als er na het procentteken een karakter 
komt dat de printf0-functie niet her- 
kent, dan wordt dat uitgevoerd. Om 
een los procentteken uit te voeren, di- 
ent de string dus twee procent tekens 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


achter elkaar te bevatten. 


Een voorbeeld: 
De functie 
printf (“12345 \n%5d\n%05d\n” 


10, 20); 
geeft de volgende uitvoer: 
12345 
10 
00020 
En de functie 


printf (“Hallo %s Wulms”, 
"Alex”) : 


geeft de volgende uitvoer: 
Hallo Alex Wulms 


De functie scanf() 

Deze functie uit de standaard in / 
out-—bibliotheek is de tegenhanger 
van de printf0-functie. Met de 
scanf()-—functie is het dus mogelijk 
om invoer van het toetsenbord in te 
lezen en die om te zetten naar het 
goede formaat. Omdat de scanf()— 
functie data moet inlezen in plaats 
van uit te voeren, wijkt de syntax 
van de scanf0)-—functie iets af van de 
syntax van de printfQ-functie. De 
scanf()—functie krijgt een string mee 
waarin karakters staan die 
ingelezen moeten worden en con- 
versiecommando’s die vertellen 
hoe de invoer moet worden gecon- 
verteerd voor de parameters die 
ingelezen worden. 


De overige parameters die je door- 


geeft aan scanf() zijn de variabelen 
die je wilt inlezen. Hierbij zit er 


39 


A 


Jrameneneantnenienntenenen 


Í* File : evcurd.c. On 
/* Auteur: Alex dn on 


LeDe functies. printf () en se 


a en */ 


En 
a/ 


/* beslissingen nemen met het if statement _ */ 


dee 


finetude ‘std 


int main). 


printf ('Voer een integ 
scanf (!%d', &getal); 
if (getal £ 0) 

printf (1de voerd: 
else 


Ì 


echter nog een addertje onder het 
gras: als je in C een functie aan- 
roept, en daar variabelen aan 
meegeeft, dan wordt de waarde 
van die variabelen aan de functie 
doorgegeven. De scanf()-functie 
moet echter de opgegeven varia- 
belen veranderen. Om dit te kun- 
nen doen, moet je aan de scanf()— 
functie doorgeven waar de varia- 
belen in het geheugen staan. Je 
moet ze als het ware aanwijzen. In 
C-jargon heet dat: je moet een 
pointer naar de variabele door- 
geven. Gelukkig is dit niet zo heel 
erg moeilijk. Je kunt namelijk het 
adres van een variabele opvragen 
door er het &-symbool voor te zet- 
ten. Als je bijvoorbeeld een variabe- 
le met de naam ‘a’ hebt, en je roept 
een functie, genaamd functie() aan 
met 


functie(a) 


dan geef je de waarde van die varia- 
bele ‘a’ aan de functie door. Indien 
je de functie echter aanroept met 


functie(&a) 


dan geef je het adres van de varia- 
bele ‘a’ door, ofwel je geeft er een 
pointer naar door. 


Een conversiecommando in de eer- 
ste string die je aan scanf() door- 
geeft, is altijd van de volgende 
vorm: 


% [*] 
% 


Hiermee geef je aan dat er een con- 
versiecommando komt. 


<C> 


40 


denn 


OO C-CUR3.C | 


en negatief getal de. A): 


printf (Je \ voerde een positief. geral du. An) 


* 


Als je deze parameter meegeeft, 
wordt de invoer wel geconverteerd, 
maar het conversieresultaat wordt 
niet opgeslagen. Je hoeft dan ook 
geen pointer naar een variabele 
door te geven voor dit conversie- 
commando. 


<c> 
Dit karakter geeft het conversiecom- 
mando weer. Hierbij zijn er de vol- 
gende mogelijkheden: 

decimaal integer 

octale integer 

hexadecimale integer 

los karakter 

een string. 


er memmen 


Het in te voeren decimale getal kan 
zowel met als zonder teken zijn, oc- 
taal en hexadecimaal altijd zonder 
teken, dus nooit negatief. Behalve 
de conversiecommando’s mogen in 
de eerste parameter ook nog andere 
karakters en white spaces staan. 
Alle andere karakters moeten bij 
het invoeren letterlijk worden inge- 
typt. White spaces mogen echter 
worden overgeslagen. De functie 
scanf() geeft altijd het aantal succes- 
vol ingevoerde parameters terug. 


Als je bijvoorbeeld de functie 


scanf (“%d %d”, 
&getal2) 


&getall, 


aanroept, kan de gebruiker twee ge- 
tallen achterelkaar intypen, met 
minimaal een spatie ertussen. 


Roep je daarentegen de functie 


scanf (“hallo %d”,‚&getal) 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


aan, dan moet de gebruiker de tekst 
‘hallo’ intypen, gevolgd door een 
getal. Er hoeven dan geen spaties 
tussen de tekst ‘hallo’ en het getal 
ingetypt te worden, maar dat mag 
wel. Indien de gebruiker goede in- 
voer geeft, zal de scanf()—functie de 
waarde één teruggeven omdat er 
dan één getal ingevoerd is. Geeft de 
gebruiker echter verkeerde invoer, 
dan zal de scanf() functie de waar- 
de nul teruggeven, omdat er dan 
niks is ingevoerd. 


Het volgende programma leest bij- 
voorbeeld een getal in en geeft aan 
of dat succesvol is gelukt: 


#include <stdio.h> 


int main() 
Í 

int aantal, getal; 
Aad B 


aantal = scanf 


&getal) ; 


if (aantal == 1) 
printf (“Getal ingevo- 
erd\n”) ; 
else 
printf (“Getal niet 
ingevoerd\n”) ; 
} 


Het statement if 

In diverse listings heb ik al beslissin- 
gen genomen met het statement if. 
De algemene vorm van dit state- 
ment is als volgt: 


if (Kexpressie>) 
<statement > 

[else 
<statement2> |] 


Het statement if evalueert de op- 
gegeven expressie en besluit vervol- 
gens wat er gedaan moet worden. 
Als het resultaat van de expressie 
ongelijk aan nul is, wordt de op- 
dracht <statement1> uitgevoerd. 
Anders wordt er gekeken of er ook 
nog een ‘else’ deel is. Zo ja, dan 
wordt de opdracht <sstatement2> 
uitgevoerd. 


<expressie> 

Dit is een rekenkundige of een logi- 
sche expressie. Uit een rekenkundi- 
ge expressie kan ieder willekeurig 
integer-getal komen. Hierbij wordt 
de waarde 0 als ‘false’ beschouwd 
en alle overige waarden worden als 
‘true’ beschouwd. Een logische ex- 
pressie daarentegen levert altijd 
ofwel de waarde 0 op, wat dus 


‘false’ is, ofwel de waarde 1, wat 
dus ‘true’ is. 


In een logische expressie kunnen de 
volgende operatoren gebruikt wor- 
den: 


Operator Resultaat 
a<b Truealsa kleiner is dan b 
a>b True alsa groter is dan b 
kn True als a en b dezelfde 
waarde hebben 
al=b True alsa en b een verschil- 
lende waarde hebben 
a<=b True alsa kleiner of gelijk 
is aan b 
a>=b True alsa groter of gelijk 
is aan b 
a&&b True alsa en b beiden true 
zijn, dus als ze beide ver- 
schillen van nul 
allb Truealsaen/ofb trueis, 
dus als minimaal één ver- 
schilt van nul 
la True als a false is, dus als 
a nul is. 


Merk overigens op dat C aan een 
zogenaamde lazy-—expressie-—evalua- 
tie doet. Dit houdt in dat er niet 
meer werk wordt verricht dan ab- 
soluut noodzakelijk is. Als C bij- 
voorbeeld het resultaat van a && b 
moet berekenen, en a is nul (dus 
false), dan wordt er niet naar b 
gekeken, omdat het resultaat dan 
toch false is. Hier moet je vooral re- 
kening mee houden als je in een ex- 
pressie een functieaanroep hebt 
staan, waarbij de aangeroepen func- 
tie een of ander neveneffect heeft. 
Dit omdat zo’n functie dus niet al- 
tijd aangeroepen wordt! 


Een voorbeeld hiervan is de vol- 
gende listing: 


include <stdio.h> 


int main() 
{ 


int a; 


if (scanf(“%d”, &a)== 
&& 
scanf(”%d”, &a)==1) 
printf (“Je voerde 
twee getallen in\n”); 
else 
printf (“Je deed iets 
fout\n”) ; 
} 


Het programma zal om invoer van 
de gebruiker wachten. Indien de ge- 
bruiker een getal intypt en op de re- 
turntoets drukt, geeft de scanf()— 


functie een 1 terug, en levert de con- 
trole scanf("%d")==1 dus een true 
op. Vervolgens zal het programma 
de tweede scanf()-functie aanroe- 
pen en kan de gebruiker dus weer 
iets invoeren. 


Indien de gebruiker echter bij de 
eerste aanroep iets anders dan een 
getal had ingevoerd, zal die scanf() 
functie een 0 teruggeven en eval- 
ueert de expressie dus naar false. 
Daarom zal het programma dan 
niet meer de tweede scanf() functie 
aanroepen want die aanroep kan 
het resultaat toch niet meer true 
maken. De gebruiker hoeft in dat 
geval dus maar een keer iets in te 
voeren in plaats van twee keer. 


sstatement> 

Dit is het statement dat uitgevoerd 
wordt. Een statement is ofwel een 
expressie of functieaanroep ge- 
volgd door een puntkomma (5), 
ofwel een functioneel blok. Een 
statement kan bijvoorbeeld zijn: 


ab 5; 
Een andere mogelijkheid is: 


{ 
b = 23 * a; 
le) B er LO 


Il 


Zaterdag 30 Maart 1996 
van 10.00 tot 17,00 uur 


| _ BREMHORSTHAL 
Oude Goiïrleseweg 167 


Toegangsprijs HfL. 7,50 p.p. 


Voor info: Tel. 013-4560668 of 013-4681421 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


41 


MSX op Internet 


Ik breng jullie weer op de hoogte van 
de laatste nieuwe ontwikkelingen op 
het WWW. Wil je dat ik aandacht 
besteed aan jouw home page? 

Stuur me dan een mailtje. 


Stefan Boer 


De MSX Home Page van Wiebe Wei- 
kamp heeft een nieuwe URL gekre- 
gen. Op dit moment is vanwege 
technische problemen overigens 
niet alles oproepbaar. Maar dat is 
misschien alweer opgelost als jullie 
dit lezen. De nieuwe URL luidt: 


http://www.il.ft.hse.nl/MSX 


Nieuw op de MSX Home Page is on- 
der andere een complete scan van 
het MSX op Internet-artikel van 
MCCM 80! Het leuke is dat er hyper- 
links naar de besproken web sites 
aanwezig zijn. Door op het stukje 
over de Parallax home page te klik- 
ken, ga je zo direct naar de Parallax 
home page. Erg leuk gedaan! 


Netscape - [KdW's MSX-page]. 


World Wide Web 


Netscape IMGCM 60-- STEFAN BOER] 


Go Bookmarks Options Directory Window Help 


heb, heb je eigenlijk maar ee 
WWW-adres - of een U 


officieel heet - nodia, 
van de MSX h ES 


e vorige keer al geze 


. Voor de zeker- 
een keer de URL: 


http://www.stack.urc.tue.nl /wie- 


EN 


KdW’s home page 

In de Maiskoek van #80 werd al een 
nieuwe web site van MSX-Club 
Friesland-Noord aangekondigd. In- 
middels zijn deze pages oproepbaar 
en komen we er, zoals beloofd, op 
terug. 


Op de home page van Klaas de 
Wind kun je naast wat persoonlijke 
gegevens, informatie over MSX en 
Konami vinden. De Konami pagi- 


Eile Edit View Go Lede 


Options _Directory hd ld 


Locstion: vann Lw epsilon.nl/“klaasmsx/msx.hten IE N | 


Vergeet 


tijden. 
Veel plezier! 


M'n Konami MSN-pages 


JC ensooor_J_Netseern_[Netorocoy |_ sowars 


niet! 


42 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


na's zijn nog ‘under construction’; 
hier vind je nu alleen een overzicht 
van alle spellen die Konami ooit 
heeft uitgebracht voor MSX. 


De MSX pagina's zijn al een stuk 
verder gevorderd. Hier onder an- 
dere informatie over MCEN, de soft- 
waregroep Near Dark en de WWW 
editie van MCFN Magazine. De pa- 
pieren versie van MCEN Magazine 
verschijnt twee maal per jaar, maar 
het is de bedoeling dat de WWW 
editie elke maand verschijnt, met 
naast de artikelen uit MCEN Maga- 
zine ook extra artikelen. Zeker ge- 
zien de lage verschijningsfrequentie 
van de papieren editie, is dit een 
zeer goed initiatief. 


Dit is al het tweede clubblad dat 
tevens op Internet verschijnt, MCD 
Magazine van MSX Club Drechtste- 
den heeft reeds geruime tijd een 
WWW-editie die is ondergebracht 
op Wiebes MSX Home Page. De 
MCEN pagina's zijn opgesierd met 
screenshots van Solid Snake en 
scherm 8-digi's. Helaas is de kwa- 
liteit van die digi's natuurlijk niet te 
vergelijken met de gescande foto's 
die we normaal gesproken op het 
WWW tegenkomen. Hoewel er bij 
Wiebe natuurlijk een link naar 
Klaas is, kun je zijn pagina's ook di- 
rect oproepen met: 


http://www.epsilon.nl/-klaasmsx 


| in 


Netscape - [MSX Web] : 


Fie Edit View Go Bookmarks Options 


Directory Window Help 


Location: [hito://nvsx.nd.neesy.mil/ 


Zl Document: Done 


MSX Web 

De vorige keer schreef ik dat je 
eigenlijk maar één URL nodig hebt 
om alle MSX pagina's op het WWW 
te bekijken, omdat ze allemaal via 
hyperlinks met elkaar verbonden 
zijn. Toch heb ik maar eens de ove- 
rigens zeer snelle en uitgebreide 
Net-Search van Netscape te hulp 
geroepen om te kijken of er toch 
niet nog meer interessante MSX 
pagina's op het web te vinden zijn. 


Het was niet verrassend dat er wei- 
nig interessants qua MSX te voor- 
schijn kwam, maar tot mijn grote 
verbazing stuitte ik op het MSX 
Web, een website van de Ameri- 
kaanse Navy! Neem maar eens een 
kijkje op: 


http://msx.nrl.navy.mil 


MSX blijkt voor Midcourse Space 
Experiment te staan, een project om 
met technologie in de ruimte ballis- 
tische raketten tijdens hun vlucht 
op te sporen. Enfin, indien je meer 
wilt weten, kun je natuurlijk Net- 
scape opstarten en er zelf een kijkje 
nemen. Het is in elk geval een grap- 
pig gezicht om zo vaak het woord 
MSX te zien staan op WWW pagina's 
van de Amerikaanse marine! 


Reacties 


Stefan wil graag reacties op zijn 
Internet-bijdragen binnenkrijgen. 
Zijn nieuwe e-mail-adres luidt: 
stefanb@euronet.nl mn, 


Tot slot 

Tot slot nog een tip. Kom je toeval- 
lig eens onverwacht terecht achter 
een computer met Internet-facili- 
teiten en wil je een kijkje nemen op 
de MSX pagina's op het web, dan is 
het geen ramp als je geen enkele 
URL uit je hoofd weet. Klik gewoon 
op Net-Search en zoek naar ‘msx’. 
Binnen enkele seconden heb je dan 
voldoende links op je scherm om 
een paar uurtjes zoet te zijn. 


P.S. Ik heb nu ook een eigen home 
page! Neem eens een kijkje op 


http: //www.euronet.nl/users /ste- 
fanb 


Op het moment dat ik dit schrijf, is 
het alleen nog wat persoonlijke in- 
formatie, maar vermoedelijk zullen 
binnenkort de Sunrise Home Page 
en de UMAX Home Page oproep- 
baar zijn. 


Preview 


Match Maniac 


Van Sunrise ontvingen wij 
de eerste plaatjes van het 
nieuwe spel voor het 
Games Abonnement: 
Match Maniac. 

Zo te zien is het ditmaal 
geen schietspel of RPG, 
maar een puzzelspel. 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


USE = KEV TO QUIT 


THE GOAL OF THE GONE IS TO CLEAR ALL 
THE STONES ON THE SCEHEEN 
EV LIENKING 2 IDENTICAL STONES 


METHIN THE TINELINET 


THERE ARE 3 DIFFERENT HAOVS TO DO THIS 


An MAR 
re EE He 


mer md BD 


2 CORNER 2 CORNERS 


PRESS Ei FOR SOME HELP CS: PER STAGE) 


43 


Basic technieken 


In het tweede deel van deze serie over 
hybride programmeren heb ik het 
uitwisselen van parameters tussen 

Basic en machinetaal via USR 
besproken. Ik heb toen het teruggeven 
van strings door machinetaal 
overgeslagen, ik besteed daar nu 
alsnog aandacht aan. 


Ik schreef toen: ‘Het teruggeven 
van een nieuwe string is niet mo- 
gelijk. Het aanmaken van een 
nieuwe string descriptor is geen 
probleem, maar wel de plaats voor 
de inhoud van de string. Om 
problemen te voorkomen moet de 
string namelijk in het speciaal daar- 
voor gereserveerde stringgeheugen 
worden geplaatst. De interpreter ge- 
bruikt daarvoor interne routines 
waar ik op het moment geen docu- 
mentatie over heb. Misschien kom 
ik hier later nog eens op terug.’ 


Er blijkt echter een heel simpel 
truukje te zijn om de interpreter te 
dwingen om zelf een nieuwe string 
aan te maken. Vandaar dat ik nu 
alsnog bespreek hoe het toch mo- 
gelijk is om strings terug te geven 
aan Basic. 


String descriptor 

Een string bestaat in Basic uit twee 
gedeelten: de string descriptor en 
de inhoud van de string. De string 
descriptor staat in de gewone varia- 
belentabel en neemt drie bytes in 
beslag. De typecode voor strings is 
daarom 3. De eerste byte van de 
string descriptor is de lengte van de 
string, minimaal 0 (lege string) en 
maximaal 255. De tweede en derde 


44 


byte vormen samen een pointer 
naar de inhoud van de string die in 
het stringgeheugen staat. Dit is dus 
gewoon het adres van de string in 
het geheugen. De grootte van dit 
stringgeheugen wordt door de eer- 
ste parameter van het CLEAR-state- 
ment bepaald. 


Bij het aanroepen van een USR-func- 
tie met een string als invoerparame- 
ter, bevatten VALTYP, adres &HF663 
en het A-register de waarde 3. DE 
en adres &HF7F8 bevatten het adres 
van de string descriptor. Het terug- 
geven van een string aan Basic is nu 
eigenlijk heel eenvoudig. Zorg ge- 
woon dat VALTYP de waarde 3 
bevat en zet op &HF7F8 het adres 
van de string descriptor. 


Maar. er zit dus een addertje on- 
der het gras. Waar moeten wij de 
stringdescriptor en, nog belangri- 
jker, de inhoud van de string kwijt? 
Die moet namelijk in het stringge- 
heugen staan, anders raakt de Basic 
interpreter volledig van slag. Maar 
het string geheugen wordt door de 
Basic interpreter beheerd en dat is 
een behoorlijk complex proces met 
garbage collection en dergelijke, 
waardoor je niet zomaar een string 
in het stringgeheugen kunt zetten. 
Gelukkig kunnen we de Basic inter- 
preter met een eenvoudig truukje 
dwingen om een kopie van onze 
string te maken en wel zo dat hij er 
verder uitstekend mee uit de 
voeten kan. Dit trucje is heel een- 
voudig: tel gewoon een lege string 
bij het resultaat van USR op. Dus 


US = USR(AS) + ”” 


Reacties 


Stefan Boer ontvangt graag reacties op zijn artikelen. 
Niet alleen op- en aanmerkingen zijn welkom, maar. 
ook vragen en suggesties voor nieuwe onderwerpen. 

Stefan Boer 

Sternstraat 43 

1531 VM Wormer 

telefoon (075) 642 84 20 


Nieuw: e-mail: stefanb@euronet.nl 
Ik ben nog op mijn oude e-mail adres bereikbaar, 
maar de post wordt daar minder snel opgehaald. | 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


Hybride - 6 


Dat is alles. Het ziet er misschien 
een beetje raar uit, maar het werkt 
wel. En de string verandert er niet 
door. Het enige nadeel van deze 
methode is dat de verantwoorde- 
lijkheid nu bij de Basic program- 
meur ligt. De machinetaalroutine 
kan niet afdwingen dat de Basic 
programmeur een lege string aan 
zijn resultaat vastplakt. 


We kunnen nu de string descriptor 
en de inhoud van de string gewoon 
bij onze machinetaalroutine zetten, 
dus ‘boven’ de CLEAR-grens. Door 
het trucje maakt de Basic een kopie 
in het echte stringgeheugen en kan 
hij er dus zonder problemen mee 
werken. 


ToCaps 

Het voorbeeld is misschien een 
beetje afgezaagd, maar in ieder 
geval wel nuttig. Het zet namelijk 
alle kleine letters in een string om 
naar hoofdletters. Voordat ik ver- 
der op het gebruik van de routine 
in ga, zal ik eerst de source bespre- 
ken. Het mag nu eigenlijk geen 
probleem meer zijn om deze te vol- 
gen. Eerst wordt de string descrip- 
tor van de invoerstring gelezen en 
wordt alvast het adres van de 
string descriptor van de uitvoer- 
string op adres &HF7F8 gezet. We 
hoeven niets met VALTYP te doen 
omdat de waarde 3 er toch al staat 
doordat ook de invoerparameter 
een string is. Is de invoerstring leeg 
dan zijn we klaar, anders wordt de 
invoerstring naar de uitvoerstring 
gekopieerd waarbij de kleine letters 
worden omgezet naar hoofdletters. 
Zoals bekend verschillen hoofdlet- 
ters en kleine letters precies n bit, 
bij kleine letters is bit 5 hoog (1) en 
bij hoofdletters is bit 5 laag (0). 
TOCAPS.BIN staat op het diskabon- 
nement; heb je dat niet, dan kun je 
de source intypen en compileren 
met 


GEN80 TOCAPS , BIN=TOCAPS . GEN 


De routine is klaar voor gebruik na 


CLEAR 1000,&HD000 
BLOAD “TOCAPS.BIN” 
DEFUSR=&HD000 


Ik kies nu met opzet een grote 
ruimte voor strings (1000 bytes) om- 
dat we met strings gaan werken. 
Merk verder dat ik het startadres zo 
heb gekozen dat er niets gebeurt als 
er per ongeluk BLOAD,R wordt 
gedaan. Dit is de derde DW in de 
BLOAD header. Nu kan de routine 
gebruikt worden met 


USR(string) +” 


Hierbij kan string elke willekeurige 
expressie zijn die een string als re- 
sultaat heeft. ToCaps is bijvoor- 
beeld handig als je een woord op 
wilt zoeken in een lijst, maar je wilt 
daarbij geen verschil maken tussen 
hoofdletters en kleine letters, case 
insensitive dus. Je gebruikt dan niet 


IF A$ = BS THEN .… 


maar 


IF USR(AS) +” 
“4 TEEN .… 


= USR(BS) + 


Let op de +""! Het ziet er stom uit, 
maar het is hier echt absoluut 
noodzakelijk. Probeer maar eens 


IF USR(’a”) = USR(’b”) 
TEEN PRINT “gelijk” 


Je zult zien dat er ‘gelijk’ wordt 
afgedrukt. Terwijl a en b toch echt 
ongelijk zijn. Dit komt door de door 
de enterpreter gebruikte volgorde 
bij het evalueren van expressies. 
Eerst worden de beide USR-func- 
ties uitgerekend. Deze leveren alle- 
bei een string descriptor op. In dit 
geval is dat twee keer dezelfde 
string descriptor, namelijk de de- 
scriptor in ‘onze’ routine. En nadat 
onze routine twee keer is 
aangeroepen — de eerste keer met 

a’ als invoer en de tweede keer met 
‘b’ — staat er 


IEF ed zt 
“gelijk” 


“b* THEN PRINT 


en zal de MSX inderdaad besluiten 
dat de twee strings gelijk zijn. 
Probeer het maar, als je +"“ to- 
evoegt gaat het wel goed. 


Ten slotte 

De volgende keer zal ik nog iets 
vertellen over het doorgeven van ar- 
rays. Daarna is de hybride serie wat 
mij betreft afgesloten, maar als er 
nog onderwerpen zijn die jullie be- 
sproken willen zien, dan hoor ik 

dat graag. 


Assembly listing 


sTOCAPS „GEN 
i.Zet string om in hoofdletters 
“Door. Stefan Boer 


ToCaps Lus: 


ToCaps_1: 


Return: 


vescrtmisE 


String: 


Einde: 


DB HEE 

DW ToGaps 
DW Einde 
DW Return 


#D000 


3 

NZ 

DE, HL 

B, (HL) 

HL 

EB, (HL) 

HL 

D, (HL) 
HL,Desecriptot 
(GHEE7ES) HL 
AB 


(Deseriptor) „A 


A 

Z 

HL, String 

A, (DE) 

Wa! 

C,;TeCaps: 1 
te “tt; zel, 

RNC, ToCaps 1 kn 

OBA 

(EL) „A 


_ToCaps Lus 


string? 
snee; dan klaar 


‚engte 


sstartadres 


; dóorgeven aan: BASIG 


‚ lengte 


s.string leeg 


TINKEN EE | 


Opmerkingen 

Tot slot nog een paar opmerkingen 
over de vorige aflevering. De tek- 
stverwerker van Frank heeft een 
hekel aan ‘is groter dan’— en ‘is kle- 
iner dan’—tekens — ik durf ze hier 
al niet eens gewoon in te typen en 
kies daarom voor letters —, waar- 
door er op pagina 57, eerste kolom, 
onder het midden weer eens twee 
zijn weggevallen. Er staat nu xl=x2 
en yl=y2 en dat moet natuurlijk ‘is 
kleiner of gelijk aan’ zijn. Verder 
moet ik Frank nog teleurstellen, de 
hooks H.IPL en H.ATTR waren ook 
bij de MSX 1 standaard al gede- 
finieerd. mj 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


Opmerkingen bij opmerkingen 


Stefan ‘klaagt’ terecht dat <, <=, >, « 
>= én <> regelmatig fout gaan. Hij. 
wijt dit mijn tekstverwerker, maar 
die treft geen blaam. Het is het door. 
Ons gebruikte DTP-programma dat 
de speciale codes voor vet, schuin, 
andere fontgrootie, andere kening. 
en nog veel meer, regelt door die … 
zaken — voor de gebruiker onzicht- 
baar … in de tekst op te nemen 
tussen < en >. Vindt het programma 
érgens in de tekst een:<, zal hijhet 
eropvolgende gelijk als speciale. 
code interpreteren. Ons verzoek 

aan auteurs is dan ook altijd: 

ze vermijd ‘</- en ='stekens; 

— meld dat ze in de tekst staan; 

— zet ze dubbel neer. 


45 


Resultaten ROM-wedstrijd 


Art gallery 


In deze bijzondere aflevering worden 
de resultaten van de ROM-wedstrijd 
gepresenteerd. Deze wedstrijd werd op de 
MSX beurs in Zandvoort in september 
1995 gehouden. En het lag voor de hand de 


hoofdredacteur van het organiserende 


comité deze tekst te laten schrijven. 


Prijswinnaars 

Deze pagina’s zien er gaaf uit, maar 
komen er toch maar bekaaid af als 
we bedenken dat u er de prijswin- 
naars op moet missen. Om al de in- 
zendingen te kunnen opnemen 
moest er wel ruimte zijn. De prijs- 
winnaars zijn daarom op de omslag 
van dit MCCM terechtgekomen. En 
eigenlijk is dat ook beter ook zo, 
want juist de werkstukken van die 
winnaars verdienen een extra 
mooie plaats. De eerste en tweede 
plaats kwamen samen op de achter- 
kant en nummer drie op de voorpa- 
gina. Overigens werd deze keuze al 
door de MCCM-redactie gemaakt 
voordat die de uitslag kende. 


IK VOND HET 
VOLGENDE PLAATJE 
TOCH GETER In! 


46 


We beginnen deze bijzondere afle- 
vering van de Art gallery met enige 
woorden over de prijswinnende 
plaatjes. 


Dragongirl 

Zoals iedereen wel zal weten, kan 
Richard Stoffer zeer goed tekenen. 
Dat bleek ook weer aan zijn inzen- 
ding, die gelijk nummer 1 van de 
wedstrijd werd. Zijn inzending is 
getekend in scherm 7, met het pro- 
gramma Graph Saurus en staat 
naast de beker op de achterflap. 


Glsuit 


De tweede plaats in de wedstrijd 
ging naar Richard Cornelisse, ook 
wel bekend als Huey. Hij tekent 
voor de demogroep Mayhem en zo 
te zien kan hij dat zeer goed. Ook 
hij tekent met Graph Saurus. Voor 
zijn plaat de onderkant van de ach- 
terflap. Waar de naam op slaat, is 
ons onbekend. 


Bob-0b 

De derde plaats ging ook naar een 
medewerker van Mayhem, name- 
lijk Marc Zellenrath, ook wel be- 
kend als Zelly. En weer bleek 
Graph Saurus het favoriete teken- 
programma voor dit Bubble Bobble 
plaatje. Voor de MCCM-redactie 
door de originaliteit en kleurstel- 
ling een ideaal plaatje voor de voor- 
kant van dit magazine. 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


Overige inzendingen 

Naast deze drie winnaars hadden 
we natuurlijk nog tal van inzen- 
ders, die natuurlijk ook recht heb- 
ben op publicatie in het MCCM. Ik 
zal ze hier bespreken. 


©'85 BV PATRIK enor A7 


B&B, Duckman en Smokey 
De makers van het diskmagazine 
Totally Chaos waren ook bij de in- 
zenders voor de wedstrijd en gaven 
ons drie plaatjes. Helaas mochten 
we er maar één laten meetellen in 
de wedstrijd. De naam van de teke- 
naar — of moeten we zeggen; nate- 
kenaar — is ons onbekend en dus 
werd het als inzending van één per- 
soon gerekend. 


Bij Duckman hierboven valt nog de 
naam Patrick te lezen, maar de ach- 
ternaam is onbekend. Bij de beide 
andere plaatjes ontbrak die aandui- 
ding. Beavis & Butthead hiernaast 
zijn nu bekend van televisie, maar 
Smokey op de rechterpagina, is een 
rokende variant van de al jaren 
meedraaiende Yogi Bear. Door het 
omlijstende zwart gedeeltelijk weg 
te laten paste hij keurig in onze 
empty. Er werd voor dit drietal ge- 
tekend in DD-Graph. 


Bigfeet 

Deze tekening werd gemaakt door 
Collin van Ginkel. Het MSX logo 
heeft hem vast geïnspireerd. Is dit 


overigens een ‘artists impression’ 
van een MSX bug? Het ziet er in ie- 
der geval mooi uit. Ook hij tekent 
evenals de hiervoorgenoemde teke- 
naar(s), in DD-Graph. 


Pussycat, Raver2 en Akira 
Sander Niessen kwam met een zeer 
mooie collectie aanzetten. Pussycat 
staat op de linkerpagina rechtson- 
der en Raver? op deze pagina 
rechtsboven. Uit dit laatste plaatje 
blijkt duidelijk dat Sander iets heeft 
met Compjoetania. 


De mooiste vind ik zelf de twee 
schermenhoge Akira-tekening. 
Hier straalt gewoon pure arbeid 
vanaf. Het plaatje zal ongetwijfeld 
veel tijd en energie hebben gekost. 
Wij ontvingen het van hem als drie 
plaatjes: de gemeenschappelijke bo- 
venkant heet Ksmooth en de onder- 
kanten Kaneda-2 en Mixed. Bij de 
opmaak werd voor het linkerplaatje 
de onderkant eerst zo verschoven 
dat hij op de bovenkant paste en 
vervolgens gespiegeld. 


Baloon, Leipie 

Remco van der Zon kwam ook met 
meer dan één plaatje uit de doos, 
maar daarvan er ging er natuurlijk 


slechts één door als inzending voor 
de wedstrijd. Met Baloon — linker- 
pagina bovenaan — bedoelt hij de 
ballon, een zeer mooi getekend 
plaatje. Vooral de avondschemering 
vonden wij mooi gedaan. 


Ook zijn ‘Bolletje Pluis’ is goed ge- 
lukt. Het plaatje, inclusief de tekst, 
kwamen wij eerder tegen. Het origi 
neel is van de hand van Toon van 
Driel, de bekende cartoonist die on- 
dermeer elke dag zijn bijdrage aan 
het Algemeen Dagblad levert. Voor 
degenen onder u die misschien den- 
ken dat wij het hier hebben over de 
beer links, vertellen wij nog even 
dat Leipie op de andere pagina on- 
deraan staat. 


Scream 

Daniel Hemelrijk had zich weer 
flink uitgesloofd en het resultaat 
mag er dan ook zijn. Hij had zelfs … 
een goede loader gemaakt, wat ons 
werk een stuk gemakkelijker maak- 
te. Zijn plaatje waarvan hij twee — 
één met en één zonder tekst — ver- 
sies leverde, ziet er mooi uit. Wij 
plaatsten na ampel beraad de tekst- 
versie, denk die tekst weg of dek 
hem met zwart af en je weet hoe de 
versie zonder tekst eruit ziet. Zijn 
schijf viel naast de loader op door 
vreemde extensies. Hij zette zijn ge- 
gevens op schijf door een aantal mi- 
nibestandjes respektievelijk 24-9-05, 
DANIEL, HEMELRIJK en dergelijke 
te noemen. Voor ons niet de fijnste 
methode, maar beter dan niets. 


Oud werk 

Een inzender kwam aan met drie 
plaatjes, die al eerder in MCCM wa- 
ren verschenen. Hij had ze dus ge- 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


ni 
“ 
À 
a 
ban 
ee 
ed 
El 


woon opnieuw gebruikt voor de 
ROM-wedstrijd; dit is niet echt net- 
jes. Wij wilden echt nieuw werk. De 
kwaliteit was zondermeer goed, 
maar nu vielen zij automatisch bui- 
ten de prijzen en worden ook niet 
opnieuw geplaatst. 


Dankwoord 

Natuurlijk wil ik als hoofdredac- 
teur van ROM iedereen bedanken 
voor zijn inzending. Wij hadden 
niet verwacht dat er op zo’n korte 
termijn nog zoveel mensen aan 
deze wedstrijd zouden meedoen. 
Als al deze mensen en anderen nu 
ook eens iets meer naar MCCM zou- 
den opsturen, dan zou het MCCM 
nog meer opfleuren van al die 
mooie graphics. 


BLuE car IL | 


47 


Released at… 


In het midden van dit MCCM 
staan de resultaten van de door ROM 
georganiseerde enquête, maar op 


Zandvoort was er ook nog een 
wedstrijd. De uitslag daarvan treft u 


ROM redactie 


Slapeloze nachtmerries 

Bij ROM hadden we de nacht voor 
Zandvoort drie soorten nachtmer- 
ries: de eerste was dat er helemaal 
geen geïnteresseerden waren, de 
tweede dat er zo massaal werd bij- 
gedragen dat we de hele dag bezig 
zouden zijn, de derde dat het hele 
festijn zou uitlopen op één gigantis- 
che Murphy-chaos! 


Die eerste twee.… daar zat het 
gelukkig een beetje tussenin, er wer- 
den meer dan dertig tekeningen en 
muziekstukken geaccepteerd, ter- 
wijl we er nog veel meer aange- 
boden kregen. Zo was er zelfs een 
componist die dertien muziekstuk- 
ken meebracht en een ander nam 
z’n hele directory mee. Met de 
graphics zat het ook wel goed, al- 
hoewel er een duidelijk onder- 
scheid was tussen de inzendingen 
van — naar later bleek — de drie 
prijswinnaars en de rest van de 
plaatjes. 


Geslaagd 

We kunnen niet anders conclude- 
ren, dan dat de wedstrijd geslaagd 
is. Alleen... die laatste nachtmer- 
rie… tja ach… ahum… ehm… 


Die kwam natuurlijk wel uit. Wie 
de wedstrijd heeft bijgewoond, zal 
zich waarschijnlijk scheel gelachen 
hebben over onze ‘perfecte’ organi- 
satie. 


48 


hier aan. 


Murphy in Zandvoort 

Het begon eigenlijk heel goed. De 
eerste toeschouwers zaten er al en 
de eerste inzendingen (muziek) 
liepen perfect. Na een tijdje bleek 
het gewoon druk te worden. En 
toen begon de ellende: een en ander 
bleek niet helemaal correct te zijn 
aangesloten, waardoor het geluid 
soms wegviel. Verder gaf de 
FM-Pac erg veel gebrom aan de ver- 
sterker. Gelukkig sprong Gouda bij 
met een vervangende FM-Pac. Ter 
afwisseling van de muziek lasten 
we even de tekenwedstrijd in. Dit 
bleek vaak ook een crime, omdat er 
vanuit Basic geladen diende te wor- 
den en elke, maar dan ook elke, pro- 
grammeer- of intikfout luid door 
het zaaltje werd geroepen. Alles 
was namelijk zichtbaar op het grote 
scherm en daar raak je erg gefrus- 
treerd van. Maar uiteindelijk bleek 
het toch wel mee te vallen. 


Murphy juicht 

want het ergste zat ‘m bij de 
OPL4-bijdrage die uiteindelijk de 3e 
prijs kreeg. Het duurde wel een 
kwartier eer de OPL4 geluid gaf. Er 
bleek iets mis te zijn met de 
geluidsdoorvoer en MBWAVE had 
ook nog enkele hinderlijke bugjes, : 
zodat voor de zoveelste keer de 
hele handel maar weer eens gereset 
werd. En, plotseling — het was niet 
te geloven — was er geluid. Het ge- 
juich uit het zaaltje was aan de ene 
kant ronduit komisch maar aan de 
andere kant ook weer ontroerend. 
Een grande finale om het zo maar 
te zeggen, want dit betekende gelijk 
het einde van de wedstrijd. 


Uitslagen 

Graphics: 

1e plaats DragonGirl 
Richard Stoffer 

2e plaats Woman 
Richard Cornelisse 

3e plaats Bubble Bobble 
Mark Zellenrath 


Uitslag Zandvoort '95 


De scores werden opgeteld en we 
kwamen tot de conclusie die in het 
kader onderaan staat. Onnodig te 
zeggen, maar de technische proble- 
men waren niet van invloed op de 
eindstand. 


Gegevens 

De tekeningen waren voornamelijk 
op scherm 5 en 7 gemaakt. Veelal 
werd gebruik gemaakt van AGE en 
Graph Saurus. Voor de muziek 
werd gebruik gemaakt van Moon- 
blaster (FM-Pac + MSX-Audio), 
FAC-Soundtracker PRO, Kous- 
tracker en Moonblaster-WAVE voor 
OPL4. De meeste muziek was stereo 
maar de nummer één — namelijk 
DANDAN — leverde een MSX- 
Audio nummer. Zo zie je maar 
weer, dat, hoe goed je muziekset 
ook mag wezen, het altijd neerkomt 
op de kwaliteit van de componist in 
kwestie. 


Sponsors 

En toen langs de sponsors. De spon- 
sorlijst was overigens gegroeid 
sinds het vorige MCCM: 

+ MCCM 

+ Stichting Sunrise 

+ MAD 

+ MCFN 

+ UMF-Zeeland 

+ organisatie Zandvoort 

+ MSX-Club Zandvoort 

+ NBNO 


Namens de organisatie en de prijs- 
winnaars bedankt voor jullie 
medewerking. Bij de stand van 
MCCM werden foto’s genomen 
—zie daarvoor MCCM 79 pagina 23 


Muziek: 

1e plaats Horror Party 
Danilo Danisi 

2e plaats A trip through the sky 
Robert Vroemisse 

3e plaats Careless 


Jan-Liewe Koopmans 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


— en Frank maakte een praatje met 
de winnaars. Wammes maakte in- 
tussen ook nog wat foto's, maar dat 
schoot niet erg op, want het dopje 
zat nog op de lens, hè! :)) 


Dankwoord 

Dank gaat uit naar de volgende per- 

sonen en instanties: 

+ alle sponsors voor de geschonken 
prijzen; 

+ Jaap Hoogendijk voor het ter 
beschikkingstellen van het 
zaaltje, projectiescherm en audio 
installatie; 

+ Remco van der Zon en Bart 
Schouten voor hun hard nodige 
assistentie; 

+ MCCM voor de broodnodige pro- 
motie; 

+ MSX Club Gouda voor het te 
hulp schieten met het FM-Pac; 

+ UMF-Zeeland voor de OPL4-red- 
dingsactie; 

+ en natuurlijk last but not least de 
deelnemers en het jurerende en 
toekijkende /meeluisterende pub- 
liek! 


Tot slot 

We raden niemand aan om een niet 
echt goed georganiseerde wedstrijd 
te houden; het is heel erg veel werk 
en je krijgt al snel zin om door de 
grond te zakken. Maar we kunnen 
al wel verklappen, dat er serieus 
wordt gedacht over een volgende 
wedstrijd! Dit is nog niet helemaal 
zeker, maar we krijgen de smaak te 
pakken. Het hangt er ook een beetje 
vanaf of er een projectiescherm 
beschikbaar is. Als iemand er eentje 
beschikbaar kan stellen, dan graag. 
En. oh ja, deze keer zullen we 
hem goed organiseren. Hoop ik. 


Tot ROM, Tilburg, MCCM of waar 
dan ook! 


Redactie Read Only Magazine 


Het gaat om de lol, niet om de per- 
fectie… die lol, die waser wel. Id 


Gebruikers helpen elkaar 


MSX4APC-tips 


Van één van de gebruikers van MSX4PC 


kregen wij naast een enthousiast 
verhaal een tweetal tips binnen. 
Hiermee wordt MSX4PC ook bruikbaar 
in die gevallen waar sommigen met de 


handen in het haar bleven zitten. 


Michiel A. Francke 


De POKE'’s 


Een fantastische MSX emulator, 
waarop bijna alle oude/nieuwe 
MSX software te draaien valt. Ik heb 
verschillende spellen uitgepro- 
beerd, zoals Nemesis 1 2 3, Solid 
Snake, Penguin Adventure, Maze of 
Galious en natuurlijk Kings Valley 
2 voor de MSX 2, deze draaien er 
perfect op. Nu wilde ik ook nog wat 
oudere MSX 1 Konami's gaan 
draaien, maar hierbij kreeg ik pro- 
blemen. Als ik bijvoorbeeld Qbert, 
Athletic Land, Road Fighter of Hy- 
per Rally startte, zoals ik dat ook 
doe op mijn NMS 8245, resette de 
emulator steeds. Nu dacht ik dat op 
te lossen met de bekende POKE - 
1,170 voor de Philips. Alleen, door 
deze POKE bleek de emulator te re- 
setten. Hierdoor begon ik te 
denken, dat de emulator alleen 
goed was gemaakt voor grote MSX 
spellen, en niet voor de kleine — 
ook heel leuke — MSX 1 spellen. 


Gelukkig kwam ik, toen ik op de 
HCC beurs ronddwaalde, de stand 
van MCCM tegen en legde hun dit 
probleem voor. Ik kreeg toen te ho- 
ren, dat de POKE -1,170 eigenlijk 
niet zo goed was. Teveel op Philips 
gericht en het maakt je programma 
voor andere MSX'en onbruikbaar. 
Toen ik na het weekend contact op- 
nam met Frank Druijff, kreeg ik een 
aantal POKE's. 


POKE -1,255-17*(PEEK(-1)\16) 
POKE -1,17*(PEEK(-1)\16) XOR 255 
POKE--1,17*((PEEK(-1)\16) XOR 15) 
POKE =1,17*(15- (PEEK(-1)\16) 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


Fijn dacht ik, dat ga ik maar meteen 
uitproberen. Ik laad Qbert, en ik ga 
intoetsen: POKE -1,17* (PEEK (+ 
1) …? Waar is de backslash op de 
emulator te vinden? Als ik op mijn 
toetsenbord de backslash intypte, 
kreeg ik een heel ander teken. Na 
het uitproberen van alle toetsen, 
bleek dat ik op mijn toetsenbord 
met de emulator geen backslash te 
voorschijn kon halen. Hoe moest ik 
nu die poke intoetsen? In elke vari- 
ant stond er wel één. Nu denk ik 
dat meer personen dit probleem 
hebben en ik heb hier de volgende 
oplossingen voor. 


POKE 1, 

Ik heb met EDIT van MS-Dos het 
volgende gemaakt: 

‘1 POKE -1,17*(PEEK(-1) \1 
6) XOR255' 


Dit heb ik als P.ASC opgeslagen op 
een 720kB diskette en in de emula- 
tor heb ik eerst de loader van Qbert 
geladen en daarna heb ik met 
MERGE “P.ASC” de POKE er bijge- 
voegd, de ’ verwijderd en als of er 
een wonder was gebeurd, na het 
runnen kwam Qbert op het scherm. 
Let wel op dat regel 1 niet bestaat 
in je loader, want anders wordt 
deze overschreven. 


BIOS.ROM 

De MSX emulator gebruikt een aan- 
tal MSX ROM's, waarvan er één 
BIOS.ROM heet. als je deze met een 
hexadecimale editor bekijkt, en je 
laat deze zoeken naar ‘color’, dan 
zie in deze ROM de inhoud van de 
functietoetsen van de MSX staan. 
Nu kun je zelf de tekst die daar 
staat, zoals ‘color’, ‘auto’, ‘list’ zelf 
aanpassen, en dus ook een back- 
slash er inzetten, of een deel van de 
poke. Let wel op dat je de tekst niet 
langer maakt dan deze origineel is 
en als de tekst die je er in wilt zet- 
ten korter is dan de originele tekst, 
vervang dan het overige door spa- 
ties, anders zou de emulator wel 
eens raar kunnen gaan doen. Het 
beste is dan ook om een back-up 
van dit bestand te maken, voordat 
je er iets in verandert. nm 


49 


Op beurzen kom je ze nog wel eens 
tegen: Japanse cd’s met de originele of 
nagespeelde muziek uit bekende 
computerspellen. Vooral Falcom 
brengt enorm veel van deze cd’s uit. In 
deze tweede aflevering wordt 
wederom een tweetal cd’s besproken. 


Arjan Steenbergen 


The Vocal Collection 

Ben vrij bekende serie cd's van Fal- 
com is The Vocal Collection. Deel 1 
en 2 heb ik onder handen gehad en 
op moment van schrijven ligt er een 
maxi single van in mijn cd speler te 
draaien. Deel 1 en 2 van The Vocal 
Collection zijn beide dubbel cd's. 
Uiteraard is ook deze muziek ge- 
baseerd op de muziek uit bekende 
spellen. Ditmaal betreft het muziek 
uit Sorcerian, Wanderers from Ys 
en Ys [Ì. 


Zoals de titel al doet vermoeden, 
wordt er in de muziek gezongen. 
Alle nummers worden in het Ja- 
pans gezongen. Bent u heel erg en- 
thousiast over deze muziek, dan 
kunt ook meezingen! De soms Ja- 
panse, soms Engelse teksten staan 
namelijk in het boekje van de cd. 


De muziek valt naar mijn mening 
in de categorie popmuziek: gitaar- 
tje, synthesizertje, drummetje en 
zingen maar. Het is over het alge- 
meen lekkere vlotte muziek. Het Ja- 


Junichi Kanezaki & Akino Arai 


Verzilverde computermuziek 


GBP AA 


panse gezang is heel even vreemd, 
maar na een paar minuten hoor je 
niet eens meer dat het Japans is. De 
zangeressen worden overigens be- 
geleid door de huisband van Fal- 


com: het Falcom Sound Team J.D.K. 


De maxi single die ik al even noem- 
de is Lilia, uit de serie The Vocal 
from Ys. Er staan vier nummers op: 
Lilia, In Adventure World, Lilia 
english version en een instrumen- 


tale versie van In Adventure World. 


Mijn Japans is niet al te best, maar 
ik meen op de cd te lezen dat er ge- 
zongen wordt door Linda Hennrick 
en Pic. Misschien kent u ze, ik ieder 
geval niet. 


Al met al is de Vocal Collection een 
leuke verzameling cd’s. Dus wil je 
eens iets anders dan anders, denk 
dan eens aan de Vocal Collection. 


Symphonic Suite 
Dragonquest IV 

Deze dubbel cd is van een heel an- 
dere soort. Op de eerste cd staan 
klassieke uitvoeringen van de 
muziek uit het spel Dragonquest. 
De muziek werd uitgevoerd door 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


het NHK Symphony Orchestra on- 
der leiding van Koichi Sugiyama. Ik 
ben geen kenner van klassieke mu- 
ziek, maar waarschijnlijk zou een 
concert hiervan niet misstaan in 
Vara's middagmatinee. De tweede 
ed is gevuld met de originele mu- 
ziek uit het spel. Ik weet niet zeker 
of voor de muziek de MSX versie 
van Dragonquest is gebruikt, maar 
de PSG muziek klinkt alsof hij van 
de MSX komt. De stereo-effecten 
doen echter iets anders vermoeden, 
maar de geluidskwaliteit is dezelf- 
de. De tweede cd zal je waarschijn- 
lijk niet vaak draaien, maar houd je 
van klassieke muziek, dan is de eer- 
ste cd helemaal niet onaardig. 


Michel Meilink 


Nieuwe versie van fMSX beschikbaar 


{MSX onder Windows 


Kort na het verschijnen van het eerste artikel over fMSX in MCCM 
79, werd alweer een nieuwe versie van fMSX verspreid via het 
Internet, namelijk versie 1.0. Behalve verbeterde ROM mapper 
routines, waardoor nog meer ROM files, lees kopieën van cartridges, 
kunnen worden gebruikt bij fMSX, is vanaf deze versie ook een heuse 
Windows variant van fMSX beschikbaar. 


Voordat ik dieper in ga op de 
nieuwste versie van fMSX, zal ik 
kort stilstaan bij wat fMSX ook al- 
weer is. MSX is een MSX emulator, 
geschreven in C. Behalve de C code 
van de emulator wordt gebruik ge- 
maakt van ROM files van een ‘echte’ 
MSX computer. Dit zorgt ervoor dat 
fMSX kan worden gecompileerd en 
worden gebruikt op verschillende 
computers, zoals UNIX systemen, 
Commodore Amiga, Mac en p's. 
fMSX emuleert MSX 1, MSX 2 en 
MSX 2+. De MSX 2+ emulatie maakt 
fMSX — voorlopig althans — uniek 
in zijn soort. MSX is in eerste instan- 
tie gemaakt voor het gebruiken van 
cartridges. Vandaar dat fMSX kan 
werken met nagenoeg iedere — 
naar een bestand gekopieerde — 
cartridge. Diskondersteuning is 
vanaf versie 0.9 aan fMSX toege- 
voegd. fMSX is gemaakt door Marat 
Fayzullin, met de hulp van verschil- 
lende personen via Internet. Zon- 
der het Internet zou fMSX er niet 
zijn geweest. MSX is dan ook via 
het World Wide Web beschikbaar. 


Zo, dat was een korte introductie. 
Nu verder met versie 1.0 van fMSX. 
Ik zal mij in dit artikel concentreren 
op de Windows variant van fMSX, 
aangezien de pc op dit moment één 
van de meest gebruikte computers 
is, en omdat inmiddels heel veel pc- 
bezitters werken met Windows. 


Windows 

Ook de Windows variant van fMSX 
kan via het WWW worden gedown- 
load. U kunt hem ook kopiëren van 
het diskabonnement; daar staat-ie 
namelijk ook op. Er hoeft niet meer 


te worden gecompileerd; dat is al 
gedaan. Om fMSX onder Windows 
echter aan de praat te krijgen, is 
nog wel het een en ander vereist. 

Zo heeft u bijvoorbeeld WinG en — 
eventueel — Win32 nodig. WinG is 
het Microsoft Graphics Support 
voor Windows. Als u dat installeert, 
worden bepaalde grafische acties, 
zoals animaties, mogelijk onder 
Windows. Win32 is een zogenaam- 
de 32-bits shell, waarmee 32-bits 
applicaties — en dat is MSX — kun- 
nen worden gebruikt. Gebruikers 
van Windows95 hebben Win32 niet 
nodig; Windows95 is immers spe- 
ciaal gemaakt voor 32-bits applica- 
ties. Na installatie van WinG en — 
eventueel — Win32, kan fMSX 
daadwerkelijk worden gestart. 


Demoversie 

Als we fMSX starten, valt direct op 
dat we hier te maken hebben met 
een demoversie van fMSX onder 
Windows. Er staat namelijk ‘fMSX 
DEMO’ midden over het MSX 
scherm. Zie figuur 1. Behalve deze 
mededeling, zijn ook de opties voor 
de tweede cartridge en de tweede 
diskette in fMSX uitgeschakeld. Als 
men namelijk een ‘echte’ MSX wil 


tabel 1 
Speedchk an KIEPE fMSX 
v 0.7 v1.0 

1 100 372 83 93 
2 100 366 70 83 

3 100 271 325 | 347 
4 100 279 88 104 
b 100 337 138 | 195 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


hebben, zonder deze beperkingen 
dus, zal er $35 betaald moeten wor- 
den. Omgerekend een kleine zestig 
gulden. Dit geldt overigens alleen 
voor de Windows gebruikers. In- 
dien u versie 1.0 van fMSX voor an- 
dere computers wil gebruiken, dan 
is dat vreemd genoeg gratis. Of in 
andere woorden: versies van fMSX 
voor andere computers hebben 
geen beperkingen. 


Scherm 

Als men, zoals ik, de resolutie onder 
Windows heeft ingesteld op 1024 x 
768, dan valt op hoe klein het MSX 
scherm onder Windows is. Geluk- 
kig is het scherm te vergroten naar 
ieder gewenst formaat, dankzij 

het gebruik van WinG. Overigens is 
het ook nog verder te verkleinen. 
Als u Windows heeft ingesteld op 
256 kleuren of minder, dan is het 
raadzaam om dit te verhogen naar 
bijvoorbeeld 65k kleuren. Anders 
wil het nog wel eens gebeuren, dat 
bepaalde kleuren onder fMSX niet 
meer gealloceerd kunnen worden, 
omdat andere programma’s kleu- 
ren bezetten. In dat geval kunnen 
vreemde kleureffecten optreden of 
het fMSX scherm zelfs zwart blijven. 


Snelheid 

Tja. Indien men fMSX op een redelij- 
ke snelheid wil laten draaien, dan 
zal men toch moeten geloven aan 
een Pentium 90. Natuurlijk heb ik 
de serie SPEEDCHK1.BAS tot en met 
SPEEDCHK5.BAS op fMSX losgelaten. 
De resultaten — getest op een Pen- 
titum 90 — staan in tabel 1. fMSX is 
dus sneller geworden. fMSX heeft 
deze snelheidswinst waarschijnlijk 
geboekt door het gebruik van mijn 
snelle videokaart en WinG. fMSX 
loopt wat betreft snelheid nog ver 
achter bij MSX4PC. In ieder geval 
werken MSX 1 programma’s op 
mijn Pentium net iets te snel en 
werken MSX 2 programma’s daaren- 
tegen net iets te langzaam. 


Setup 

Door het wijzigen van de update 
period van de emulator in het setup 
scherm kan de snelheid aangepast 
worden, zie het schermbeelsd hier- 
boven. De update period bepaalt 


51 


| Automatic Fire 


hoeveel interrupts voorbij gaan, 
voordat het fMSX scherm ververst 
wordt. Bij een hoge update period, 
duurt het langer voordat het 
scherm ververst wordt, waardoor 
de MSX emulatie sneller, maar ook 
schokkeriger wordt. Daarnaast kan 
ook de interrupt period worden 
ingesteld. De interrupt period 
bepaalt hoeveel CPU-commando’s 
worden uitgevoerd tussen de inter- 
rupts. Door deze lager in te stellen, 
wordt de emulatie sneller. 


In het setup scherm kan ook wor- 
den aangegeven welke ROM file 
men wenst te gebruiken. Daarnaast 
kan ingesteld worden, welke be- 
standen als disks worden gebruikt. 
Voordat men diskettes bij MSX kan 
gebruiken, moeten ze eerst tot 
bestand worden omgezet met het 
Dos-programma DCOPY.EXE, waar- 
na deze files in het setup-scherm 
kunnen worden gekozen als disk. 


en fMSX Setup 


Z-ASCII 8kB 
» ASCII 16kB 


dware. Version 


Verder is in het menu een Save 
CPU-optie te zien. Wanneer deze 
wordt geselecteerd, zal fMSX stop- 
gezet worden, zodra het MSX 
scherm wordt verkleind tot een 
icoon of gedeactiveerd. Als het 
scherm weer vergroot of geac- 
tiveerd wordt, zal de MSX emulatie 
worden hervat. Dit scheelt behoor- 
lijk veel CPU-tijd bij het werken 
met andere programmatuur en 
fMSX tegelijkertijd. Dit omdat de 
emulator behoorlijk veel CPU-tijd 
nodig heeft als het actief is. 


Ook is een Automatic Fire-optie 
aanwezig. Als deze geselecteerd 
wordt, zal de spatiebalk werken als 
een Autofire, zolang deze ingedrukt 
wordt. Dit is handig bij spellen en 
het scheelt heel wat geratel op de 
spatiebalk. 


We kunnen in het setup-scherm be- 
palen wat voor font gebruikt moet 


worden onder Basic. Het eigen font 
in de VRAM zal in dit geval worden 
vervangen door het opgegeven 
font. Ten slotte kan opgegeven wor- 
den wat voor ROM mapper moet 
worden gebruikt in MSX. Konami 
spellen met een SCC chip bijvoor- 
beeld, zijn van het ‘konamis’ type 
en Konami spellen zonder SCC zijn 
van het ‘konami4’ type. Behalve 
verschillende Konami ROM map- 
pers zijn ook twee ROM mappers 
voor ascii cartridges aanwezig. 
Door de keuzemogelijkheid voor 
een ROM mapper werken nu nog 
meer cartridge spellen met fMSX. 
Zoals bijvoorbeeld Solid Snake, zie 
hieronder. 


Geluid en printen 

Geluid wordt geproduceerd via de 
General Midi Interface. Helaas, dat 
heb ik niet op mijn computer, dus 
dat heb ik niet kunnen testen. Jam- 
mer dat er geen Adlib ondersteund 
wordt. Printen heb ik ook gepro- 
beerd, maar het is mij niet gelukt 
om ook maar één velletje uit de 
printer te laten verschijnen, dus ik 
neem aan dat dit niet werkt. In het 
document dat MSX vergezelt, 
wordt ook met geen woord gerept 
over printen. 


Andere versie 

Tijdens het werken met fMSX is ge- 
bleken dat fMSX zeer stabiel is. Veel 
software functioneert nagenoeg 
vlekkeloos. En op mijn Pentium 
ook nog op een redelijke snelheid. 
Een probleem waar ik tegenop ben 
gelopen is dat sommige diskettes, 
bijvoorbeeld die van CD Stangen, 
niet geconverteerd kunnen worden 
door DCOPY.EXE naar een bestand 
en dus niet zijn te gebruiken bij 


[=l___{MSXWindows 10u [r[«] [=l__MSXWindows 10u [r[ef 


File Size Help File Size Help 


cola auto 


MSX Computer & Club Magazine 
52 nummer 81 — februari 1996 


fMSX. MSX4PC is wel in staat dit 
soort diskettes te gebruiken, zelfs 
zonder conversie. Er is overigens 
via het Internet nog een andere 
fMSX onder Windows beschikbaar 
van Teturo Tokuyama. Maar deze 
versie ondersteunt geen diskettes, 
heeft geen scherm 6, scherm 7 en 80 
koloms-tekstschermen. Deze versie 
haalt het qua functionaliteit niet bij 
de andere, in dit artikel besproken, 
fMSX versie. 


Vergelijk 

Als ik dan toch MSX4PC en fMSX ga 
vergelijken: voordelen van fMSX ten 
opzichte van MSX4PC zijn de MSX 
2+ emulatie, het gemakkelijke ge- 
bruik van allerlei ROM files van car- 
tridges en wat aardige toeters en 
bellen als Save CPU en Automatic 
Fire. MSX4PC is echter weer een 
stuk goedkoper ten opzichte van 
fMSX. Immers, MSX4PC kost slechts 
vijfentwintig gulden. Daarnaast 
bevat MSX4PC een goede monitor 
voor debuggen en is het ronduit 
stukken sneller dan fMSX. 


fÍMSX files 

De hier besproken fMSX emulator 
bevindt zich op het diskabonne- 
ment bij dit MCCM. WinG en Win32 
zijn niet aanwezig op het diskabon- 
nement. Dat kan ook niet: WinG en 
Win32 nemen vele megabytes in 
beslag. 


Ook ontbreken de ROM’s, omdat 
die niet public domain zijn; wel 
bevindt zich op het diskabonne- 
ment FMSXROMS.BAS, een program- 
ma om de ROM's van uw MSX uit te 
lezen en op disk te zetten. In feite is 
dit programma hetzelfde als de 
SAVEROMS.BAS van MSX4PC, maar 
het levert de files af in de door 
fMSX gewenste vorm. fMSX, WinG, 
Win32 en veel spellen zijn te down- 
loaden via de fMSX homepage op 
WWW. Deze bevindt zich op: 


http://www.cs.umd.edu/users/f 
ms /MSX/Sources.html 


Ook zijn hier de andere versies van 
fMSX beschikbaar. 


Conclusie 

De demoversie van fMSX is over het 
algemeen wel goed bruikbaar en 
men zal waarschijnlijk niet snel 
geneigd zijn zestig gulden voor 
fMSX neer te leggen. Al met al is 
fMSX een behoorlijk goede emula- 
tor, die zeker het bekijken waard is. 
Maar volgens mij is MSX4PC nog al- 
tijd beter. Want die is goedkoper en 
biedt een update-service tegen ver- 
zendkosten. Ook kan bij MSX4PC 
nagenoeg alle MSX software wor- 
den gebruikt, wat bij MSX nog niet 
het geval is. 


Reacties en vragen 


Heeft u vragen naar aanleiding van-dit artikel? Of 
heeft u problemen met het verkrijgen van fMSX, 
WinG, Win32 en/of ROM files? Neem dan even con- 
tact met mij op: 

Michel Meilink 

Zwanenlaan 18 

1761 ZV Anna Paulowna 

telefoon (0223) 53 16 86 (alleen ‘s avonds!) 

e-mail: ex9985@td.klen.nl. | 


Pigeon-Seft Sargon 


Guide through gameworld 


Sargon timmert de laatste tijd hard aan 
de weg. Deze keer een diskette vol 
speeltips. Rieks Warendorp Torringa en 
zijn kornuiten blijft het lukken steeds 
een volle diskette af te leveren. 


Marc Hofland 


Guide trough gameworld wordt 
geleverd op een dubbelzijdige disk 
met een full color label. Na de disk 
in de drive gestopt te hebben, knort 
mijn computer vol ongeduld om de 
disk te mogen lezen. Na snel op- 
gestart te zijn komt het menu te 
voorschijn. 


Het menu is in zeer opvallend 
blauw uitgevoerd. Onderaan het 
scherm zie je voor welke spelletjes 
tips gegeven worden. Helaas loopt 
deze balk een beetje heel erg snel, 
waardoor het nauwelijks te lezen 
valt. Pas na de vierde keer dat het 


voorbij schoot, had ik de gehele lijst 
van een keuze gelezen. De bestur- 
ing gaat via de cursortoetsen. Ik 
moet eerlijk toegeven dat dit menu 
beter is dan de menu's die je in de 
P.T.T.R. serie kon bekijken. 


Ook deze Guide through game- 
world is goed gevuld, met allerlei 
nieuwe tips voor oude en nieuwe 
spelletjes. Kaarten zijn er natuurlijk 
ook gemaakt. Deze kun je bekijken 
door ze in Dynamic Publisher in te 
laden. 


bjbent ëiad 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


Om de tips te laten zien, wordt een 
apart scherm ingeladen. Op dit 
scherm zie je een paar duiveltjes 
staan die op een voetstukken met 
gespreide vleugels je aanstaren. De 
scroll loopt niet honderd procent 
soepel, maar is niet hinderlijk van 
aard. Uiteraard zit er een printoptie 
op om het scherm of de tekst file te 
kunnen uitprinten. 


Toen ik lekker bezig was om mijn 
kopij in te tikken, moest ik nog 

even wat nakijken. Aangezien ik al 
mijn teksten op de pc maak, had ik 
geen tijd over om me naar mijn 

MSX te begeven. Ik laadde dus 
MSX4PC en constateerde dat het pro- 
gramma ook met de emulator 
werkte. Gelukkig kon ik hierdoor 
snel doorwerken. Leve de emulator 
en Windows. mj 


Bestelwijze: 

De Guide through gameworld kost 
f 10, inclusief verzendkosten. 
Voor bestellen moet u contact op- 
nemen met Rieks Warendorp Tor- 
ringa, telefoon (0595) 44 13 69. 


53 


In dit artikel beschrijf ik, hoe we een 
schermafdruk kunnen maken met acht 
kleuren. Het MSX systeem kent echter 
zestien kleuren en er zullen dus 
concessies gedaan moeten worden, 


maar er is hoop…… 


In het vorige nummer hebben we 
gezien, hoe u stempels in kleur 
kunt afdrukken. Deze keer gaan we 
wat verder en maken we allereerst 
een screendump in acht kleuren. 
Het zijn er eigenlijk maar zeven, 
want de kleur wit is de papierkleur 
en er wordt dus gewoon niks afge- 
drukt. Het programma heet 
HPDMP5.BAS. Als plaatje gebruik ik 
een van de plaatjes uit de 
*ANS5-serie die ik tegenkwam in 
het BBS van Ruud Gosens. Met deze 
plaatjes en de bijbehorende Basic 
programma’s is onder andere een 
bewegende trein te zien. Ze zijn ge- 
maakt met het programma Anima- 
tor, dat daar ook te vinden is. 


An Basic listing 


MSX op HP DeskJet Color 


Screendump in kleur 


Instellingen en variabelen 

Het uitgangspunt voor de screen- 
dump is: bekijk iedere regel en druk 
deze dan af. Allereerst moeten we 
wat dingen instellen. In regel 20 
staat de opdracht CLEAR 2000 om 
de nodige string-ruimte vrij te 
maken. In regel 30 maken we alle 
variabelen van het type integer met 
DEFINT A-Z voor de snelheid. In 
regel 40 declareren we de constante 
ECS als CHR$(27) om de LPRINT- 
opdrachten korter te maken. In de 
regels 50 tot en met 90 declareren 
we de volgende variabelen: RB (re- 
gelbegin), RE (regeleind) en RH (re- 
gelhoogte). Met deze drie stellen we 
het aantal af te drukken regels in. 
Voor een heel scherm 5 geldt RB=0 
en RE=211. Willen we maar een 
gedeelte afdrukken, bijvoorbeeld de 
lijnen 10 tot en met 50, dan geldt 
RB=10 en RE=50. Ook als we een 
andere schermmode dan scherm 5 
gebruiken, veranderen deze waar- 
den. XB (x-as-begin), XE (x- 
as-eind) en XL (x-as-lengte). Met 
deze drie stellen we het aantal af te 
drukken punten op de x-as in. Voor 
een heel scherm geldt dat XB=0 en 
XE=255. Ook hier kunnen we een 
gedeelte instellen. 


In plaats van deze variabelen hier 
te declareren, kunnen we ook naar 
een eenvoudige invoerroutine sprin- 


19 REM ”A:\MCCM\HPDMP5 .BAS” g 
29 CLEAR 2099 67 
39 DEFINT A-Z 28 
4D. ECS=-CHRS (27) 13 
5Y RB=J:RE=211:RH-RE-RB 136 
69 XB-D: XE=255:XL=XE-XB 242 
79 L8-XL\8+1 6 
87 PVS-ECS+” *b”+RIGHTS (STR$ (L8) „LEN (STR$ (L8) )=1)+7V" 41 
9J PWS-ECS+" *b”+RIGHTS (STR$(L8) „LEN (STR$(L8).) -1)+"W” 98 
198 SCREEN 5,,,,9 f 181 
119 LPRINT ECS$+'E";ECS+" *r-3ugA” ;ECS+"*E7SR" 116 
129 COPY”gele.AN5” TO (Z,9) 109 
139 FOR S = RB TO RE 79 
14 C$="":M$="" ger 253 
159 FOR X8 = XB TO XL STEP 8 53 
169 C=g: M=d: Y=g 156 
179 EOR XP = @ TO 7 165 
189 IE X8+XP>XE THEN 289 68 
199 P = POINT(X8+XP,S) 23 


SHPDMP5.BAS » 


54 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


gen waar je de gewenste waarden 
kunt invullen of, nog mooier, met 
de muis het af te drukken gebied se- 
lecteren. 


Dan wat hulpvariabelen: L8 (lengte 
x-as gedeeld door 8). Omdat er tel- 
kens acht puntjes worden omgezet 
in karakters, die weer samenge- 
voegd worden tot de af te drukken 
string, moeten we weten hoe vaak 
dat kan. Dat is onder andere nodig 
om de volgende string-variabelen 
een waarde te geven: PV$ (print by 
plane v) en PWS (print by plane w). 
Zoals de vorige keer werd uit- 
gelegd, worden de drie kleuren 
achter elkaar afgedrukt. De eerste 
twee, cyan en magenta, met E*bifV 
en de laatste, yellow, met E-*bifW; 
waarbij op de plaats van het hekje 
het aantal af te drukken karakters 
staat en dat is hier de waarde van 
de variabele L8. 


In regel 100 geven we met SCREEN 
5,,,,0 aan, dat we met een MSX 
printer werken en stellen 
schermmode 5 in. In regel 110 reset- 
ten we de printer en stellen de 
grafische afdrukmodus in voor 
afdrukken met RGB-kleuren en 75 
dots per inch. Vervolgens kopiëren 
we het gewenste plaatje in regel 120. 


Drie geneste lussen 
Het eigenlijke programma bestaat 
uit een drietal geneste FOR..NEXT- 
lussen, kort gezegd: 

LUS-S: [van RB tot RE] 
Kleurstrings (C$,MS,Y$) leeg 
Lees een regel 
LUS-X8: [Maak stapjes van 8] 
| Maak kleurwaarde (C,M,‚Y) nul 
| Lees blok van 8 pixels uit 
| LUS-XP: [Van 0 t/m 7] 
| | Lees puntje uit 
| 1 Zet om in kleurwaarden 
| | Tot puntje 7 
| Kleurwaarden naar karakters 
Herhaal tot einde regel 
Druk regel af 
Tot einde scherm 


LUS-S (scherm) begint op regel 130 
en loopt van RB tot RE. De drie 
kleuren-strings, voor cyan C$, voor 
magenta M$ en voor yellow Y$, 
moeten we leegmaken en daarna 


=> Basic listing 


210 KL=7: GOTO 299 198 
220 KL=6: GOTO 299 186 
239 KL=5: GOTO- 299 174 
24g KL=4: GOTO 299 162 
25 KL=3: GOTO 299 159 
269 KL=2: GOTO 299 138 
279 KL=1: GOTO 299 126 
289 KL=9 212 
299 K=KL-48 251 
307 C=C*2+(K AND 1) 196 
319 M=M*2+(K AND 2)\2 18 
329 Y=Y*2+(K AND 4) \4 154 
33g NEXT 17 
349 C$=CS+CHRS (C) 151 
359 MS=M$+CHRS (M) 51 
367 YS=YS+CHRS (Y) 33 
379 NEXT 187 
389 REM ***** PRINT ROUTINE **** 14 
399 « LPRINT PV$; CS; 196 
40B  _ LPRINT PVS: M$; 113 
418 « LPRINT PWS; Y$: 192 
420 LINE (@,S)-(255,S9),1 189 
43D: NEXT 214 
LAD LPRINT CHR$ (12) 168 


Î HPDMP5.BAS 


kan LUS-X8 (x-as in 8) beginnen. De 
lus doorloopt de x-as in stapjes van 
acht. Nu moeten de drie kleur- 
waarde-variabelen Cyan (C), Ma- 
genta (M) en Yellow (Y) de waarde 
0 krijgen. Daarna stappen we in de 
volgende LUS-XP (x-as-point), 
waarin we acht puntjes — van Û tot 
en met 7 — uitlezen. Voordat we 
dat doen, kijken we echter eerst of 
X8+XP niet groter is dan XE. Is dat 
wel het geval, dan krijgt hij de 


=> Basic listing 


ON P+1 GOTO 280.219,239,230,250,250,229,270,220.220,240.240.230, 260.210, 280 


HPDMP5.BAS >» 


KLeur 0, dat wil zeggen geen kleur, 
zo niet dan lezen we met de 
POINT-opdracht de MSX kleur uit. 


Van zestien naar acht kleuren 
De MSX kent zestien kleuren en de 
HP maar acht, dat heeft tot gevolg 
dat we moeten smokkelen. De MSX 
kleuren rood (kleur 8), lichtrood 
(kleur 9) en donkerrood (kleur 6) 
worden, bijvoorbeeld, afgedrukt als 
de HP kleur red (6). In het schema 
op de volgende bladzijde staat de 
door mij gekozen vertaling van de 
MSX kleuren in HP kleuren. 


Door middel van een ON.GOTO- 
opdracht vindt de vertaling plaats 
van een MSX kleur (de waarde van 
variabele P) naar een HP kleur (de 
waarde van variabele KL). In de re- 
gels 280 tot en met 310 worden deze 
HP kleurnummers omgezet in kleur- 
waardes van acht puntjes. Deze 
slimme formule heb ik niet zelf be- 
dacht, maar heb ik over genomen 
van Fokke Post, waarvoor mijn 
dank. Wat er gebeurt, komt er op 
neer, dat als een puntje in bijvoor- 
beeld Cyan moet worden afgedrukt 
er aan het binaire getal een 1 wordt 
toegevoegd. Na acht puntjes is C zo 
bijvoorbeeld binair 1000111 gewor- 
den, decimaal 71. Het karakter met 
de ascii 71 is G en daar gaan we 
mee verder. 


We verlaten nu de LUS-XP en komen 
terug in de LUS-X8. In regel 340-360 
worden de in de vorige lus gevon- 


den karakters toegevoegd aan de 
CYM-strings. Nadat we zo de hele 
regel gedaan hebben, verlaten we 
de LUS-XP en komen terug in LUS-S. 
In de regels 390-410 worden de 
drie kleuren afgedrukt met behulp 
van de PV$ en de PW$ gevolgd 
door een '/—teken — niet vergeten 
— en de C$, M$ of Y$ ook weer 
gevolgd door een puntkomma. In 
420 wordt een zwarte lijn getrok- 
ken over de regel die we gelezen 
hebben. Nadat we zo het gehele, of 
een gedeelte, van het scherm heb- 
ben gelezen, verlaten we de Lus-S 
en sluiten het programma af met 
het uit de printer werpen van de 
afdruk met LPRINT CHRS (12). 


Nu de praktijk 

Het afdrukken van zo’n scherm 
duurt behoorlijk lang — vijftien mi- 
nuten met de 7MHz aan — en een 
nadeel is natuurlijk het kleiner aan- 
tal kleuren. Bovendien is de afdruk 
klein: 8,5 x 7 cm. Ideaal is het dus 
niet, maar we hebben onze 
kleurenafdruk. Vooral voor ingek- 
leurde stempels kan het handig 
zijn. Zo staat op de schijf GE- 
BOUW.STP dat met GEBOUW.BAS 
kan worden afgedrukt. 


In meer dan acht kleuren 
Hiervoor zijn verscheidene oplos- 
singen mogelijk. Ik zal er een twee- 
tal de revue laten passeren aan de 
hand van twee Basic programma’s, 
zoals die door de bedenkers van de 
methodes zijn gemaakt. 


Paldmp, screen 5-dumper voor de HP DeskJet 540C 


Mijn vader (Ron) was bezig met een screendumpprogramma, 
dat een scherm in kleur kan dumpen op een HP DeskJet 540C. 
Dat was echter nog met acht, niet-instelbare, kleuren. Terwijl 
hij daarmee bezig was, maakte ik een programma dat een 
scherm met een willekeurig palet op de printer dumpte. Ik 
schreef het eerst in Basic en daarna in assembly. De werking 
wordt al toegelicht door mijn vader. Als het goed is, werkt dit 
programma op iedere HP DeskJet met kleurenoptie, een mini- 
male resolutie van 150 dpi en PCL3 printertaal. 


Laad en list PALETDMP.BAS, zet daarna op de regels 210- 250 
tussen de enkele aanhalingstekens de laadinstructies voor het 
plaatje. Run het programma. De computer vraagt om de resolu- 
tie, u heeft de keuze uit 150, 300 en 600 dpi. De 600 dpi-mode 
zou moeten werken, maar dat kan ik op onze HP niet controle- 
ren. Een HP uit de 600 serie moet de 600 dpi kunnen gebruiken. 
Trouwens, op 300 dpi wordt de afdruk al niet zo groot, dus op 
600 dpi lijkt het me een verschrikking. Het is wel een handig 


formaat voor diskstickers, maar dat kan op 300 of 150 dpi ook 
wel, door alleen in een blok van 192 bij 128 / 96 bij 64 pixels te 
tekenen en de rest wit te maken (paletinstelling 7,7,7). 


Als u op 150 dpi print, maakt het niet uit of u het programma 
draait op een MSX 2/3.5 MHz of op een MSX turbo R/40 MHz, 
want de computer moet toch op de printer wachten. Op 300 
dpi of 600 dpi is een hogere kloksnelheid wel prettig. Het cas- 
setterelais /CAPS-lampje tikt/knippert als het programma 
bezig is met printen. Ook wordt het scherm langzaam gewist. 
Ik ben van plan om een complete HP disk in elkaar te flansen, 
die elk scherm op elke resolutie in kleur of zwart-wit kan prin- 
ten, dus ook scherm 7 interlaced, maar dat is nog toek- 
omstmuziek. 

Het programma zou op elke MSX 2 of hoger moeten werken. 
Bel mij even — buiten schooltijden — als dat niet zo is en vraag 
naar Laurens, telefoon (035) 693 49 07. 


Laurens Holst OE 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 5 5 


MSX kleur HP kleur seh 
Te Len a | 199 CLS: ST=&HCHPJ: EN=EHC3 TA: EX=6HCH49 j 5 
i_ 119 FOR I=ST TO EN:READ A$:POKE I,VAL(’& “+A$) 
0 [transparant 0 | papier 280 129 LOCATE G,9:PRINT HEXS (I) :NEXT 
1 zwart 7 __problack 210 ie aag paldup.BIN „EP EN,EX 
2 _\middengroen 5 {green "230 1919. DATA F3,E5,DB,AA,F5,21,89,76,CD;CF;C1,21 
es 1929-DATA 28,C3,46,14,DB,98,4F,E6, FO ‚0707 ,07 
3 __|lichtgroen a ed DATA 97,77,23,DB,98,77,23,79,R6,0E,17,23 87 
4 \erkebu 8 lois 240 194 DATA 23,19,E9,21,28,C3,3A,27,C2,87,87,,5E 
- 1959. DATA 16,99,19,11,28,C3,7E,12,23,13,7E,12 
5 __|lichtblauw 4 {blue 240 1969 DATA 23,13,7E,12,21,D9,C2,CD,F9,C1,21,99 
a 6 |red 210 1979 -DATA DP,CD,CE,C1,AF,32,1C,C3,AF,32,1B,C3 
1989 DATA DB,98,47,E6,JF,4F,78,E6,EG,OF; GE, 21 
7 cyaan 1 cyan 270 : 1g9g DATA 28,C3,16,94,5F,19,22,22,C3,21,28,C3 
E 119 DATA-79,87,87,5F,19,22,24,C3,21,68,C3,3A 
NE 210 | 1119 DATA 1B,C3,5F,19,22,26,C3,AF,32,1D,C3,AF 
9 lichtrood 6 red 210 1124 :DATA- 32,1E,C3,2A,22,C3,23,22,22;63,2B: CD 
| 1134 -DATA-BA,C1,97 „07,07 ,H7,2A,26,C3,77,2A,24 
10 donkergeel el RE wie 114D DATA C3,23,22,24,C3,2B,CD,BA,C1, 24, 26,C3 
(11 | ichtgeel 4 _|yellow ‘240 1159 DATA 46,B9,77,11,89,99,19,22,26,C3;3A,1E 
1169- DATA C3,3C,32,1E,C3,FE,43,C2,87,C8,2A,22 
12 | donkergroen >__|green 230 117 DATA C3,2B,2B,2B,22,22,C3,2Â,24,03,2B,2B 
13 | magenta 2 _|magenta 260 1189 DATA -2B,22,24,C3,3A,1D,C3,3C,32,1D,C3,FE 
7 1197 :DATA-94,C2,83,C7,3A,1B,C3,3C,32, 1B,C3,FE 
14 | grijs 7_ [black 210 1299 DATA 89,C2,54,C7,21,E2,C2,CD,FY,C1,21,68 
eer Ön be 280 1219 DATA C3,CD,E3,C1,21,EF,C2,CD,FY,C1,21,E8 
ni 1224 :DATA-C3,CD,E3,C1,21,EFC,C2,CD, FG; Ci, ti: 68 
. 1239 -DATA C4,CD,E3,C1,21,E2,C2,CD,FG,C1,21,E8 
Dithercels 1249 -DATA:C4,CD,E3,CL,21,EF,C2,CD,FG.C1,21,68 
Deze oplossing kreeg ik van Fokke 1254: DATA C5,CD,E3,C1,21,FC,C2,CD,FY,C1,21,E8 
Post. In 300 dpi moet u een blokje 1269 DATA C5,CD,E3,C1,21,E2,C2,CD,FY,C1,21,68 
aanmaken van 8 x 8 pixels, die dan 1279. DATA C6,CD,E3,C1,21,EF,C2,CD,FG,C1,21,E8 
samen een pixel in een kleur voor- 1289 DATA-C6,CD,E3,C1,21,EC,C2,CD;F9,G1,21,68 
stellen. Dit is een dithercel. Door in 1299. DATA C7-,CD,E3,C1,21,E2,C2,CD,FY,C1,21,E8 
dit blokje van 64 pixels verschil- 1399: DATA C7,CD,E3,C1,21,EF,C2,CD,F4.C1;21,68 
lende kleuren te gebruiken kunt u 1319 :DATA-C8,CD,E3,C1,21,FC,C2,CD,EG,C1:,21,E8 
— zegt HP — 16,7 miljoen kleuren 1324: DATA C8;,;CD,E3,C1,CD,98,C1;3A,1C,C3,3C, 32 
afdrukken! [INvdR: Onzín!] 1339::DATA-1C,C3,FE,6D,CA,FE,CI,FE;D4, C2,59,C9 
1344: DATA 21,99,C3,CD,FY,CI,FI,D3,A4A,EL;EB,CO 
Met HPLIJN.BAS kunnen we een lijn 1357 -DATA-3A,1C,C3,32,12,C3,21,9C,C3, CD, 89,02 
in verschillende kleuren printen. De 1364 DATA 3A,1C,C3,CB,47 ,C2,B3,C1,DB, AA, EE, 19 
data-regels stellen een blokje voor 1379-DATA- D3,AA,C9,DB,AA,EE,49,D3, AA, C9,7E,87 
van 8 x 8 pixels. Gewoon de num- 1389 :DATA-87,21,B9,C2,16,04,5F,19,3A;1D,C3,47 
mers 0 tot en met 7 invullen om de 1399. DATA -G4,2B,23,1J,FD,7E,C9,/C,E6, CB, 07,47 
gewenste kleur te printen: 0 = 1499 DATA D3,99,3E,8E,D3,99,7D,D3,99,7C,E6,3F 
papier; 1 = cyan; 2 = magenta; 3 = 1419 DATA D3,99,C9,06,89,7E,23,CD,A5,4D,DA, FB 
blue; 4 = yellow; 5 = green; 6 = red; 1429: DATA C1,19,F6,C9,7E,23,FE,0D,CBCD,AS „0D 
7 = problack. Door net als in het 1439 :-DATA D2,FY,C1,E1,C3,92,C1,21,18,;C2;CD,89 
vorige programma de kleur van 144 DATA C2,3E,AC,D3,99,3E,91,D3,99,21,28,C2 
een punt uit te lezen en aan dat 1459. -DATA- f1,9B,61,ED,B3,C3;50,CH, 48,00; 45, 99 
punt een blok van 8 bij 8 pixels toe 146 DATA 71,79,66,99, 1C,40,97, GP, EE, 99, EO 49 
te wijzen, kunnen we een scherm 147: DATA F1l,EFF,EL,FL,EL,FE,FLGEE,FL,EE, BL, EE 
afdrukken in kleur. We moeten dan 1489 DATA Fl,EI,11,FL, EI, EL EI FL IA, FE, ELSEL 
zestien van die blokken hebben 1499 DATA 11,1E,11,F1;11,FL,EL,ELGELG EL. LEL 
voor iedere ‘normale’ MSX kleur, 159Y-:DATA E1,F1,11,1F,11,EE,EL, EL, EL, EE „LIG EE 
voor scherm 8 zelfs 256 blokken en, 1514-DATA F1,FI,F1,EFF,11,1E, 1E, IL, EL,FL,EE, F1 
willen we ook alle paletkleuren in 1524. DATA F1,11,F1,F1,F1,F1,11,1F,11,11,E1,E1 
scherm 5 en 7 aankunnen, zelfs 512. 1539 DATA F1,F1,FL,11;F1,FI,EL,F1, 11, 1E; I1,EE 
1544 :DATA FI,EE,FI,EL,FI,EFE,FI,FF,FI,EL, LL, 1E 
Rasters 1554-DATA-11,3E,92,D3;99,3E,8F,D3;, 99,04, 40,DB 
Deze oplossing is van mijn zoon 156 DATA 99,98,AF,D3,;99,3E,8F,D3,99,08,CB,47 4 
Laurens. Deze gaat ervan uit dat er 1579. DATA -27,E7,3E,24,D3,99,3E,91,D3,99,91,9B 
in het videogeheugen staat uit ho- 1587 DATA -JF,ED,B3,C9, GE, GF, GE, JE, JE, JA, JE, JA 
eveel delen rood, groen en blauw 1599. DATA 97,PA,ED,JA,P5,JA,P5, DA, PL, JA; PA, JA 


een MSX kleur is samengesteld. Dit 
staat in de palettabel. Voor scherm Ee sd PALDMP.BAS > 


5 6 MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


& Basie listing 
1699 DATA 99,DA, 0D, JA,0D, 42,09, 08, 00,00, 97,9 


PALDMP.BAS 


5 staat dat op de adressen &h7680- 
&h769F. Vervolgens maakt hij in de 
dataregels acht rasters van 4 x 4 
puntjes aan, waarbij een 1 betekent 
dat de kleur gedrukt moet worden 
en een 0 dat hij niet moet worden 
gedrukt. 


1619. DATA 1B,45,1B,2A,74,31,35,39,52,1B,2A,72 149 
1629 DATA 2D,33,75,30,41,08,1B,2A,76,31,53,1B 154 
1639 DATA 2A,62,31,32,38,56,0Z,1B,2A,76,32,53 129 
1649 DATA 1B,2A,62,31,32,38,56,00,1B,2A,76,34 sb 
1659 DATA 53,1B,2A,62,31,32,38,57,05,1B,45, 09 138 
1669 DATA 99,09, 90,09,0P, 0D, DP, 0D, FF,0D, DD, 0D 49 
1678 DATA @1,99,79 249 


Gelukkig kan Laurens ook — hij 
zegt zelf goed — in assembly lan- 
guage programmeren en hij maakte 
dan ook PALDMP.BIN en het daarbij 
behorende laadprogramma 
PALDMP.BAS. Beide staan op schijf. 
Voor degene die geen diskabonne- 


167 


ment heeft, staan hier ook de Basic- 
loader en PALDMP.BAS afgedrukt. 
Met dit laatste programma kunt u 
PALDMP.BIN aanmaken. In het 
kader komt Laurens zelf aan het 
woord om het programma toe te 
lichten. 


Ik wens u veel plezier met het 
maken van afdrukken van uw 
scherm. Mocht u er zelf nog andere 
werkwijze aan toe willen voegen, of 
u heeft verbeteringen dan hoor ik 
die graag van u en geef ze dan van- 
zelfsprekend door aan de lezers 
van dit blad. mj 


Basic listing Ep 
19 REM SAVE "paletdmp.bas g 


Het programma leest eerst de MSX 


RGB combinatie uit, bijvoorbeeld 

kleur 12 heeft van de tekenaar een 197 CLEAR 2997 :DEFINT A-Z 98 
deel rood, vijf delen groen en zeven 119 DIM R(15),G(15) ,B(15),A(7,3),C$(3) ‚MS (3) ,Y$(3) 229 
delen blauw meegekregen, een he- 129 * g 
melsblauwe kleur trouwens. Voor 139 FOR I=f TO 7 134 
de juiste keuze van het kleurraster- 149 READ A(1,9),A(I,1),A(I,2),A(I,3) 232 
nummer moet er van de zeven wor- 159 NEXT 215 
den afgetrokken. Heeft een pixel 169 * gj 
kleur 12, dan wordteen klein raster 177 SCREEN 5,,,,P:E$=CHR$ (27) :W$=SPACES (128) : T$=E$+"*b128" 55 
van 4 x 4 puntjes afgedrukt. De 189 QS-ES+"*V1S"ATSH/V"IRSESH" 423" ATSH/V": SS-ESH" VAS" +TSH"W" 166 
Cyan-jet drukt het zesde raster, 199 FOR I=B TO 3:CS(I)=W$:MS$ (I) =W$: YS (I) =WS:NEXT 39 
want zeven min ‘aantal delen rood’ 20D LPRINT ES+"E”;ES+"*E15JR";ES+”*r-3ugA” 78 


is zes, de Magenta-jet drukt, zeven 


219 g 


min vijf (delen groen) is twee, dus 229 BLOAD" jerome5.sc5”,S:'FOR I=B TO 15:W=I*16 118 
het tweede raster af en de Yellow- 239 BLOAD ”jerome.co5”,8:" LINE (W‚9)-(W+15,255) ,„I,BF 21 
jet ten slotte spuit raster 0 (zeven 24g COLOR=RESTORE: 'NEXT 96 
min zeven). En die combinatie van 258 ° g 
rasters in CMY geeft ongeveer dez- 267 FOR I=&H768} TO &H769F STEP &H2 139 
elfde kleur als de MSX-RGB kleuren. 278 _R(I\2-&H3B4Y)-(VPEEK(I) AND 249) \16 g 
Bij mij valt de kleur in het algemeen 289 B(I\2-&H3B49)=VPEEK(I) AND 15 101 
iets donkerder uit. In de volgende 299 G(I\2-&H3B49) =VPEEK (I+1) 12 
tabel staat de conversie voor de acht 305 NEXT 297 
hoofdkleuren en voor een grijstint. 317 g 

329 FOR Y=g TO 211 121 
kleur RGB tint | CMY raster 337 FOR X=l TO 128 242 

34 D=VPEEK(Y*1284+X-1):DI=D\16:D2=D AND 15 244 
ZUN Gao ZE 359 FOR If TO 3 216 
rood 700 077 36 MIDS (YS$(I) ,X) =CHRS (16*A(B(D1), I) HA(B(D2) ,I)) 249 

379 MIDS$ (MS (1) „X) =CHRS (16*A(G(D1) , I) +A(G(D2),I) } 199 
groen 070 ZO 387 MID$ (C$(I) „X) =CHR$ (16*A(R(DI) „I) +A(R(D2) 1) ) 164 
blauw 007 770 399 NEXT 29 

495 NEXT:LINE (d,Y)-(255,Y) ‚1 46 
cyaan OTS 00 41f FOR I=g TO 3:LPRINT Q$:CS$(I) ;R$;MS(I) :S$;YS(I) ; :NEXT 26 
[magenta | 707 | 070 a CHR$ (12) ; : END a 

f dE 

| geel 770 007 1919 DATA &bIl11,&blI11,&b1111,&b1111 52 
| aat 277 000 1929 DATA &billl,&bid1l;&bl111,;&bl11g 253 
f 1939 DATA &bg111,&b1g1f,&bl111,&b1g1g 185 
| grijs 555 222 194 DATA &bg1g1,&b1018;&bP111, &b171g 146 

1959 DATA &bg1g1,&b1g15,&bpgP1,S&biJLD 92 
dus: 1968 DATA &bggB1,&b1D1g, &bAPPP, &b1919 51 
C=Rxor 7; M = Gxor 7; Y = B xor 7 1979 DATA &biggdg, &bA1,&bigpg,sb15DD 238 

1989 DATA &biZDg, &bAAIP ,SbAZDP,SbipDg 185 
Printen in meer kleuren blijkt dus 1994 * 7 g 


heel goed mogelijk. Alleen onder 
Basic gaat het wel erg langzaam. 


PALETDMP.BAS 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


Hierbij een reaktie op diverse artikelen 
in MCCM nr. 77. Eerst de Maiskoek op 
pagina 15. Multi Mente 1,51 hier ben ik 
nu al door diverse mensen op aange- 
sproken, al zou dit van mijn hand komen. 


Het volgende, ik heb via diverse BBSen 
de file MM 1.5SP1 met MM.CFG en 
MM.TBL uitgebracht met de info erbij, 
dat deze versie van MM, door op de Re- 
turn toets te drukken, op een BAT of 
„LDK programma niet naar View ge- 
sprongen word, maar het programma 
wordt gerunt. Bij de „BAT gebeurd dit 
zonder dat er een shell wordt gemaakt. 
Verder wordt ook „ARJ files herkent en 
wordt er uitgepakt indien JNARJ.COM 
tenminste te bereiken is voor MM. 


Dat ik dit gedaan heb met de disk Edi- 
tor Diskview 2 (welke ik bij MCCM aange- 
schaft heb, maar nu ook gratis door 
andere geleverd wordt, He Wammes!) 
heeft de volgende reden, nl. wat ik ook 
geprobeerd heb om dit via het .CFG file 
aan te passen, dit onmogelijk bleek. Ik 
wilde deze aanpassingen (voor Neder- 
landse begrippen handig) in MM aan- 
brengen en moest het wel zo doen. Ook 
heb ik aan deze MM versie de .CFG file 
en de .TBL file aangepast, om het een 
en ander mogelijk te maken. Ik heb uit 
een hoek commentaar gehad hierover 
dat je in een P.D. programma niet mag 
wijzigen. Maar een programma wat spe- 
ciaal gemaakt ie voor Japan, mag ik 
toch wel aanpassen aan de Nederland- 
se normen. Dat ik de toevoeging SP1 ge- 
maakt heb is juist om het verschil 
duidelijk te maken met de normale MM. 


58 


Reacties op lezersvragen en opmerkingen 


We gaan naar het artikel van Arjan 
Steenbergen. Het leuke ervan is dat hij 
hier onder de noemer MM Utilitys, 
PMM bespreekt. Maar hij geeft een 
verkeerde uitleg, Hij schrijft dat met F2 
of een druk op Return de inhoud van de 
file is te zien die op dat moment door 
de cursor wordt aangewezen. En dit 
geeft dus weer dat hij niets heeft begre- 
pen van PMM. PMM is namelijk net zo 
mooi als MM, nl bij een return op een 
bestand met “COM dan wodt dit pro- 
gramma uitgepakt en opgestart, bij een 
tekst file ga je de file bekijken met TT. 
Alles gebeurd afhankelijk van de anex 
net als bij MM. Ga je bij een tekst 
bestand naar edit met FS, dan kan je 
tekst veranderen en als je stopt wordt 
automatisch de tekst file weer 
ingepakt. Wat PMM moet doen bij een 
bepaalde anex hangt af van de instellin- 
gen in het .CFG file, net als bij MM. Dan 
kom ik nu weer bij het grappigste stukje 
waar hij het over Japanse onleesbare 
teksten heeft, terwijl op MCCM disk de 
door mij (“Oh stoute jongen") met Ned- 
erlandse voorziene versie met uitge- 
breide DOC file, want ik ontdekte nog 
wat opties bij het inzetten van de Ned- 
erlandse teksten. "Oh jee”, heb ik weer 
een P.D, programma ver…., maar wel 
op de MCCM disk??? 


Kom ik bij Screensaver, Leuk hoor, heb 
ik met Hi-C voor de eerste keer een pro- 
gramma gemaakt, want daar heeft hij 
het hierover, blijkt hij ook nog blind te 
zijn, want de tekst Multi-Mente met de 
datum en tijd + Press a key die steeds 
in een gekleurd vak in een andere op een 
andere plaats op het scherm staat, is 
hem niet opgevallen. Ik maakte deze 
scrsaver als ode aan MM omdat ik MM 
zo goed vond en er geen bij zat. 


Verder vermeld ik nog dat ik ook 
KID.COM (een ASC. Editor) van een 
Nederlandse handleiding heb voorzien. 
Dit heb ik ook gedaan voor de nieuwste 
LHARC en LHEXT welke trouwens sneller 
werken en de .LZH files kleiner maken 
als de „PMA files. 


Wart ik probeer te bereiken in de MSX 
wereld is samenwerking en niet steeds 
andermans werk kleineren, als je het 
beter kan doe het dan beter maar zeur 
niet over andermans werk. Arjan ik ben 
+/- 10,00 uur bezig geweest, valt echt 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


niet mee hoor om voor het eerst in “C! 
te programmeren maar als je dan zo 
over die scrsaver schrijft ga je toch 
denken “waar doe je het voor!" En dat 
geld voor bijna alles in de MSX wereld, 
de een roept MCCM is waardeloos de 
ander roept die demo disk van die of die 
is waardeloos, die interface van die en 
die is waardeloos, waarom worden die 
printen zonder kastje geleverd? Die 
BES van (Sure Die E-mail die 
gaat niet goed, ik begin zelf wel een an- 
der (Niet ff de koppen bijelkaar om de 
neuzen in de zelfde richting te krijgen.) 
Wanneer houd dat eens op en gaan we 
op een leukere manier met elkaar om, 
met meer respect voor elkaar en voor 
wat we produceren, iedereen die nu nog 
met MSX bezig is heeft een hart voor 
MSX en de Semi-Profesionals ook an- 
der zaten ze allang aan de PC. Dus 
MSX ers van Nederland, willen jullie dat 
er mensen voor MSX aan de gang blijven 
houd dan eens op met die negativiteit 
en ga SAMEN lekker MSXEN. 

Groeten van Tom Emmelot, 


Beste Tom, 

je oproep aan het eind is mij uit het 
hart gegrepen, maar dat betekent 
nog niet dat alles maar klakkeloos 
geslikt hoeft te worden en dat elke 
fout maar geaccepteerd dient te 
worden. Een opmerking van jou als 
‘blijkt hij nog blind ook’ kan ik ook 
niet plaatsen onder de aardige op- 
merkingen. Maar goed, je kon je ei 
even kwijt, zullen we maar zeggen. 
Nog even een opmerking over pd 
software. Public domain betekent 
dat je het mag verspreiden op de 
voorwaarden van de maker, meest- 
al tegen geen of geringe vergoeding. 
Veranderen mag als de auteur daar 
toestemming voor gegeven heeft! 
Alleen bij zogenaamde freeware 
mag je alles naar hartelust veran- 
deren, bij pd in principe niet. Het 
mag meestal alleen samen met de 
oorspronkelijke documentatie ver- 
spreid worden. Soms verplicht in 
een ARJ-file. Wel mag je er bijna al- 
tijd hulpprogramma's bij doen. Je 
hebt gezien aan de reacties op jouw 
veranderwerk hoe dat soms niet 
wordt gewaardeerd. En terecht! 
Verwarring zaaien, is nooit een ver- 
betering. m) 


Pacnac 


Het eerste spel voor de Gfx9000 is af! De programmeur 
heeft een net stukje werk afgeleverd. Dit spel laat goed 
zien wat de mogelijkheden zijn van de P1 mode van de 

V9990 chip. En hoewel het spel simpel is gehouden, 
werkt het wel degelijk verslavend. Om het nog leuker te 
maken, heeft de programmeur twee extra’s bijgevoegd: 
een eenvoudige editor om zelf velden te ontwerpen, en, 
voor de programmeurs onder ons, de source van het 
spel. Ontspannend en leerzaam dus, dit Pacnac. 


Björn Lammers 


Een Gfx9000 is uiteraard vereist 
voor het spelen van dit spel. Ook 
een MSX 2 of hoger met een mem- 
ory mapper van minstens 128 kB is 
nodig. Muziek wordt via de MSX 
Audio, de Music Module, afge- 
speeld, geluidseffecten via de MSX 
Music. De laatste twee zijn natuur- 
lijk niet verplicht. Het spel werkt 
echter niet sarmen met de Mapper 
Support routines van MSX Dos 2. 
Als je toch een computer met Dos 2 
hebt, zijn er twee oplossingen mo- 
gelijk. Je kunt natuurlijk de car- 
tridge tijdelijk verwijderen, of, bij 
een MSX turbo R, met ‘1’ ingedrukt 
starten. Maar je kunt ook het pro- 
gramma MAP.COM gebruiken, of, 
als je een SCSl-interface met de No- 
vaxis ROM hebt, het Basic com- 
mando MAP. Dan worden de 
Mapper Support routines voorlopig 
buiten werking gesteld. 


Het spel wordt automatisch geladen 
door de computer te starten met de 
disk in de drive. Er verschijnt dan 
een introductiescherm waarin ge- 
kozen kan worden voor besturing 
met cursortoetsen of joystick. Als je 
gebruik maakt van _MAP of 
MAP.COM, kun je het spel inladen 
door in Basic de file AUTOEXEC.BAS 
zelf te starten. 


Spel 

Het spel deed mij denken aan een 
kruising tussen twee klassiekers: 
PacMan en Zanac. Vandaar dat wij 


Eerste spel voor Gfx9000 


er de naam Pacnac voor kozen. Je 
bestuurt een soort happertje, dat 
zoveel mogelijk diamanten moet 
verzamelen, terwijl het scherm lang- 
zaam naar beneden scrollt. Hele- 
maal onder in het beeld staat een 
monstertje klaar om de onfortuinlij- 
ke speler die zich te dicht bij de on- 
derrand van het scherm waagt, te 
verzwelgen. Natuurlijk zijn er ook 
de nodige obstakels. Zo zitten er 
gaten in de grond waar je omheen 
moet, magneten waar je aan vast 
blijft zitten en muren waar je om- 
heen of soms doorheen moet. Ook 
de nodige hulpmiddelen ontbreken 
niet. Er zijn muntjes om de magne- 
ten buiten werking te stellen en gele 
en paarse kogels om door één of 
meer muren heen te schieten. De ko- 
gels kun je in het veld oppikken, 
maar je krijgt er ook één als je dui- 
zend punten haalt en op dat mo- 
ment geen kogel bezit. Wanneer je 
bij de finish bent aangekomen, 
spreekt voor zich. Daar kun je niet 
omheen. 


1. AUTOEXEC.BAS Om op te starten zonder MSX 
Dos 2. Stop de disk in-de drive er start de computer, 
of run het programma vanuit Basic. 

2. NOVAXIS LDR Als je-Dos 2 en een SCSI interface 
met Novaxis ROM hebt kan je het spel opstarten 
door dit programma vanuit Basic: te runnen. 


3. SCR_DOS2.BAT Als je wel Dos 2: hebt, maar geen 
Novaxis ROM, start dan deze batch file vanuit Dos 2: 
Deze loader maakt gebruik van het externe Dos 
commando. MAP.COM, dat ook op de disk staat. Zorg 
er daarom voor dat dit programma in de huidige di- 
rectory staat of inhet PATH is opgenomen! 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


In het veld 


Je start linksboven; onder in beeld 
staat het monstertje, boven je score. 
Linksonder vind je het aantal 
muntjes, rechtsonder het aantal ko- 
gels. Met vuurknop A of de spatie- 
balk schiet je een gele kogel. Een 
paarse kogel wordt afgeschoten 
door vuurknop B of de SHIFT-toets 
in te drukken. 


Editor 
De editor kan, in Basic, als volgt op- 
gestart worden: 


LOAD “AUTOEXEC.BAS” 
RUN 640 


Met de joystick bestuur je een deel 
van het ‘monstertje’. Met vuurknop 
A plaats je het geselecteerde item 
op de aangegeven plaats. Met 
vuurknop B ga je naar de item list 
om een item te kiezen. Door op 
Erni] & (sroP] te drukken, wordt het 
level dat je hebt getekend gesaved 
als het eerste level van het spel. Het 
oude level wordt dan overschreven! 


Pluim 

Ondanks het feit dat het spel niet 
perfect is afgewerkt, denk ik dat 
onze programmeur /tekenaar Klaas 
Wassenaar een zeer grote pluim 
verdient. Hij heeft een leuk idee 
omgezet in een goed werkend en 
verslavend spel. Dit project laat 
zien wat er met relatief weinig 
moeite al op Gfx9000 is te bereiken 
is. Om het spel dan samen met een 
editor en de source beschikbaar te 
stellen voor het diskabonnement is 
pure klasse. Bedankt Klaas. mn 


59 


Mega guide 


Allereerst een heel gelukkig 1996 en natuurlijk een goed produktief 
MSX jaar. Deze keer is de guide als vanouds goed gevuld. Hopelijk 
kan deze trend voortgezet gezet worden. Het is deze keer weer een 
normale aflevering, maar de kans bestaat natuurlijk dat ik weer eens 
een hele aflevering aan iemand ga besteden. We zullen zien! 


Marc Hofland 


Veel lees- en speelplezier. 


Akin, Parallax 
(MSX 2, 2*2DD, STEREO) 


Chapter Title Password 
1 The Awakening 
2 Witness Chakri 
3 The Hunt Phuket 
4 Sleep Well Chedi 
5 Flower of Death Baht 
6 Avon Sukhothai 
vi Virtual Freedom Visikha 
8 Evolution Makha 
9 Fire Works Asalha 
10 Nice Outfit Viharn 
11 Irr'zai Kulcharee 

Laurens Holst 
Bussum 


Playhouse Strippoker, Eurosoft 
(MSX 1, 1DD) 
Cheatmaster adres: $402C 
Tik dit adres in en je kan haar geld 
verminderen, zodat ze zich moet 
gaan uitkleden. 

Jeffrey Schaaf 

Deventer 


The A.T.P., Pigeon Soft 
(MSX 2, 2DD, MUSIC) 
Passwords 

1. BGM 

2. End demos are cool 

3. MSX CODE sucks 

4. Where is the tnt 

5. Goddamned 

6. ATP tastes good 


10 


Giana Sisters, MGF 
(MSX 2, 1DD, MUSIC) 
Het wijst zich vanzelf: tik het pro- 
gramma onder aan de pagina in en 
je zal de einddemo te zien krijgen. 
Het is zo eenvoudig dat wij niet de 
moeite namen het op het diskabon- 
nement te plaatsen. 

Jeffrey Schaaf 

Deventer 


Akin, Parallax 

(MSX 2, 2*2DD, STEREO) 
Oplossing 

1. Ga naar links en zoek ID level 1. 
Als je deze hebt gevonden, moet je 
tergugaan naar de Soulkeeper en 
daar aangekomen ga je naar rechts. 
In deze kamer moet je de liftkaart 
zoeken. Na de liftkaart gevonden te 
hebben, moet je op zoek naar de lift 
en ga de lift in. 


2. Ga in de liftschachtnaar 
rechtsboven en pak hier het doosje 
dat voor de Stargate ligt. 


3. Loop via de platformpjes door de 
middelste deur en pak het doosje. 
Beweeg jezelf naar het laborato- 
rium, deze vind je rechtsmidden in 
de liftschacht. Praat hier met profes- 
sor Nisar. Je kan nu, vanuit de lift, 
naar rechtsonder, doe dit. Ga in de 
eerste kuil en volg de weg. Als je 
een deur ziet dan loop je daar naar 
toe. 


Einddemo Giana sisters loader 


Valentijnseditie 


4, Ga terug naar het begin van deze 
kamer en spring over de kuil waar 
je net uitkwam. Volg de weg. Bij 
een splitsing moet je naar links. Ga 
voor het plantje staan. 


5. Je moet nu zonder Gwendolyn 
verder. Haal eerst de vlammenwer- 
per. Deze ligt in de bovenste deur 
in de kamer waar je de Stargate 
vond. Nu snel je je naar de Soul- 
keeper en ga daar aangekomen 
naar links. Loop door tot je een 
soort trap tegenkomt (drie plateaut- 
jes). Maar klim hier niet op. Ga 
tegen de zwarte muur staan en 
spring naar linksboven. Als het 
goed is verdwijn je nu in de muur. 


Loop een stukje verder en je vindt 
een energie capsule. Ga uit het gat 
en loop naar links. Versla de grote 
spin. Na de spin verslagen te heb- 
ben loop je naar buiten en laat je je 
vallen. Loop naar rechts en zoek 
hier twee dingen die liggen onder 
een hangend lijk. Terug naar de lift 
en volg de weg naar rechtsonder 
richting het plantje. Maar bij de 
splitsing moet je naar rechts gaan. 
Spring zonodig in het lava. Je moet 
er wel gelijk weer uitgaan. Bij de re- 
bellen moet je met iedereen praten. 


6. Loop naar het laboratorium en 
praat met Enfield. Met de kaart die 
je nu krijgt moet je naar de Soul- 
keeper gaan. Je mag nu met Avon 
verder. Loop weer naar buiten en 
ga naar het gat in de muur. 


7. Zoek in het laboratorium naar 
een nieuw gedeelte. Hier moet je 
Harry opzoeken. Je vind hem door 
de weg te volgen en als de weg 
doodloopt moet je tegen de muur 
gaan staan. Nadat je met hem 
gepraat hebt zoek je professor Ni- 
sar op. Van hem krijg je nu mijnen. 


7. Pigeonsoft 20 
8. Pigeonsoft ltd ‘30 ’ Door Jeffrey Schaaf 
9. Ydwine ‘40 
10. I like this '50 SCREEN O:CLS:KEY OFF:LOCATE 0,0,0 
11. IT wanna save 60 PRINT “Doe de spel-disk in de drive en druk op een toets”; 
12. Give me a hint ‘70 A$=INPUTS (1) 
JVermulm _ 80 NMS$=CHR$ (127) :BLOAD NMS ,R 
Bergschenhoek 


60 MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


Zoek Harry weer op en je krijgt je 
ID level 5. Je bent meteen bij het vol- 
gende gedeelte. 


8. Ga naar de kamer waar de Star- 
gate stond en neem hier de onder- 
ste deur. Praat daar met de man die 
je ziet. Loop naar het plantje in het 
Alien gedeelte (linksonder vanuit 
de lift). Zoek de rebellen op en 
praat met de leider. 


9. Neem nu een nieuw gedeelte on- 
der handen (links in het midden 
vanuit de lift). Zoek hier vijf bomon- 
derdelen. Als je ze allemaal gevon- 
den hebt dan zoek je de rebellen 
leider weer op. Hierna ga je naar 
professor Odel. Verdoof hem en je 
krijgt de bomplannen. Ga met deze 
bomplannen terug naar de rebellen 
leider. 


10. Loop nu naar links en versla 
Gwendolyn. Veel succes! 


11. Plaats de bom voor de Stargate. 
Ga nu terug naar de rebellenleider 
en je krijgt een tweede bom. Ga nu 
naar professor Nisar voor ID level 
8. Plaats nu de tweede bom linkson- 
der in de lift. En je hebt het spel uit- 
gespeeld. 

Arjan Westveld 

Musselkanaal 


Eggbert, Fony 
(MSX 2, 2DD, STEREO) 
Cheatmaster adressen 
$15B2 - Aantal minuten 
51888 - Aantal eieren 

(nooit nul maken!!!) 
$188C - Aantal items 1 
$188D - Aantal items II 
$188E - Aantal items III 


Basic Listing 


|19 ’ PIXESCHT.ASC 


39 ‘ End Demo Loader 


'47 ’ By Karel Brotur (kB) 
'5Z SCREEN g: DEFUSR=&HCG 97 


7P FOR A=g TO 39 


‘99 NEXT A 


149 AS=INPUTS (1) : A=USR(4) 


MAAR SOMMIGEN OVER- 


PROT. 
KERK 


KEN ) 


ANN 


ZONDAG, COMPUTER - 
DAG. 


DRIJVEND 

Je kan ook de .DAT files op de disk Waarde Effect Veld 
aanpassen. 0 Geen item Alle 
<Naam wereld><Nummer veld > 1 _ Transporter Alle 
en dan natuurlijk „DAT. 2 __Materializer Alle 
Naam wereld : Forest, Slime, Chips, 3 Egg/Bubzooka Forest /Bubble 
Bubble 4 Bubble Bubble 
Nummer veld : 0 tot en met 9 5 Clone Slim 

15 Attractor Chip 


Byte Effect 
5 Aantal eieren 
6 Soort item I 
7 Soort iter II 
8 Soort item III 
9 Aantal items I 

0 Aantal items II 
1 Aantal items III 


29 ' Pixess, 1995 (c) Compjoetania 


69 PRINT “Stop de 'Pixess' demo disk in drive Al” 
'87 READ A$: POKE &HCOZZ+A,VAL (”&H”+A5) 


109 POKE &HC9g1,1 ’ Z=AUDIO, 1=MUSIC, 2=STEREO 
|119 ' Start bij audio en stereo wel eerst de begindemo op, 
129 ' om de juiste drumkit in het SampleRAM te krijgen. 
139 PRINT “Druk op een toets...” 


(159 DATA 3E,92,32,8E,F8,11,08,D6,JE,1A 
168 DATA CD,7D,F3,11,99,91,21,98,01, JE 
179 DATA 2F,3E,F5,32,80,F2,CD,7D,F3,EE 
189 DATA 9j,CA,BB,D6,CD,CH,PJ,C9,FF,45 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


Het suck item en de electrocuter 
heb ik nog niet opgezocht. Zodra ik 
er iets meer over weet, komt daar 
een melding over. Gebruik de items 
alleen waar ze thuishoren, want an- 
ders krijg je zeer vreemde effecten 
en bestaat de kans dat je het veld 
niet kunt uitspelen. 

Waldo Ruiterman 

Appingedam 


Pixess, Compjoetania 
(MSX 2, 2DD, STEREO) 
Een cheatprogrammaatje voor dit 
spel staat hiernaast. Eenvoudigweg 
intikken of van het diskabonne- 
ment halen. En dan natuurlijk nog 
runnen. 

Karel Brotur 

Den Bosch 


Scramble formation, Taito 
(MSX 2, 1TMB ROM) 

Als je een bepaald geluid hoort en 
er verschijnen bolletjes op het 
scherm, ga dan onmiddelijk naar 
links. Je moet wel ongeveer in het 
midden vliegen. Zorg dat je op 
grondaanval mode staat. Een van je 
vliegtuigjes wordt geraakt, maar je 


61 


verliest nu geen leven. Als je bij het 
eerste grote monster komt, moet je 
de vliegtuigjes op hem afschieten 
(spacel & [ererl) en hem daarna on- 
middelijk op grondaanvalmode 
aanvallen. Als de drie rode gevallen 
weggeschoten zijn, heb je hem 
verslagen. 

Kobert Wilting 

Hoogeveen 


Bubbles, MGF 
(MSX 2, 2DD, MUSIC) 
Als je de zelfgemaakte velden 
speelt, kun je met '+' een level ver- 
der. Dit geld ook voor de editer 
waarbij je veld 2 enzovoort kunt 
maken doormiddel van het indruk- 
ken van de +. 

Kobert Wilting 

Hoogeveen 


Bet your life, Hegega 
(MSX 2, 2*1 DD, STEREO/PCM) 


Hoe de eindmonsters te verslaan. 


1. Metal mariner 

e Geen taktiek. Gewoon domweg 
aanvallen. 

2. Hel helie 

e Als hij een duikvlucht maakt, 
schiet je hem verrot. Door naast 
hem te gaan staan en hem kapot 
te schieten met kogels. 

3. Horrible hovercraft 

e In een van de hoeken gaan staan 
en je ventje vastzetten met graph. 
Hij kan jou nu niet raken, maar jij 
kunt hem wel raken. Kijk wel uit 
voor de kleine vijanden. Ik weet 
er zijn snellere methodes, maar 
met deze kun je hem verslaan 
zonder ook maar een leven te ver- 
liezen. 

4. Dirty devil 

* Zorg dat je minimaal zeven 
levens hebt en heavy bullets. 
Loop op hem af en blijf staan 
schieten. Hij zal jou vermoorden 
en je begint weer opnieuw. Her-, 
haal dit en hij zal vrij snel 
doodgaan. 


Tip: 
Gebruik geen granaten en lasers 
tegen een eindboss, omdat het hem 
niet meer power kost dan een kogel. 
Robert Wilting 
Hoogeveen 


Twinkle star, MSX FAN 

(MSX 2, 2DD, MUSIC) 

Hoe versla je de eindmonsters. Het 
vierde is er wel, maar wegens 
problemen met de cursor kon ik 
hem niet nog een keer halen. 
Daarom ontbreekt die nu. 


62 


1. Vleermuisman 

- Blijf voor hem vliegen en schieten. 

2. Vogel die veren schiet 

- Voor hem blijven vliegen en 

schieten. 

3. Messengooier 

- Volgen en schieten (ontwijk wel 

de messen maar ga niet 

te ver naar achteren of je gaat dood). 

4. zie inleiding 

5. Draak 1 

- Draai met hem mee en schiet hem 

verrot 

6. Bubbelmeisje 

- Volg haar en als ze naar beneden 

komt, blijf dan de hele tijd 1 cm 

voor haar vliegen en schieten. 

Ontwijk de bubbels. 

7.Draak 2 

- Zie draak 1 

8. IJzerman 

- Ga altijd boven of onder langs en 

schiet hem dan met je bliksem- 

stralen kapot. 

9. Bliksemgooier 

- Zie bubbelmeisje 

10. Lp 

- Draai met hem mee en schiet hem. 

Let wel op dat hij op een bepaald 

moment de andere kant opdraait. 

11. Ster 

- Zie bubbelmeisje 

12. Duivel 

- Ga naar rechts en blijf staan 

schieten als hij dan voor de derde 

keer langskomt is hij wel dood. 
Robert Wilting 

Hoogeveen 


Street Fighter Il, Tiax 

(MSX 2, 1DD, MUSIC) 

Tips: 

1. Zet de vijand in een van de 
hoeken klem en trap hem of doe de 
special move met X en C en down. 
2. Je kunt bij alle vijanden snel over 
hen heen springen en hun snel 
weer aanvallen. Dit geldt echter 
niet voor Chunglie. 

3. Gebukt kun je niet geraakt wor- 
den door de speciale trappen van 
Ruy, Ken en Ghuile. 

4. Verdedigen doe je door de 
tegengestelde richting in te druk- 
ken. 

5. Elk persoon kan hoge en lage 
trappen en slagen doen. Ook kan 
elk persoon springend slaan en 
schoppen. 


slaan = C 

trappen = X 

bukken = cursor down (cd) 
springen = cursor up (cu) 
links = cursor left (cl) 
rechts = cursor right (cr) 
‚= achter elkaar 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


+ = tegelijk 
Onderstreept betekent ingedrukt 
houden 


Voor iedereen 
zwaardere slag C + X 
zwaardere trap cd, C + X 


Ryu +Ken 

Vuurbal = cd, C + er vijand rechts 
bij links wordt cr cl. 

Snelle Vuurbal = cd, C+X + er vijn ' 


test rn or 


Toltrap = cd, X + cl vijand rechts bij 
links wordt cl cr 

Lange Afstand Toltrap = cd, 
X+C+cl vijand rechts. Bij links 
wordt cl cr. 

Drakenstoot =cd+cr+C (vaker 
proberen lukt niet altijd!) 

Super Drakenstoot =cd+cr+C+X 
(zie hiervoor) 

Glijtrap= cr, cd+cr+X 


Guile 

Flitstrap = cd, cu+X 

Super Flitstrap =cd, cu+X+C 
Vuurring = cd? 

Super Vuurring= cd ? 


Chunglie 
Speciale Trap =c, cc, cc 
22222222 


Dhalsim 
Vuurbal= ed+cu+C 
Super Vuurbal= cd+cu+C+X 
Robert Wilting 
Hoogeveen 


Pumpkin Adventure II, Umax 
(MSX 2,3*2DD, STEREO) 

Hier volgt dan de echte complete 
oplossing. Jammer genoeg hebben 
we niet genoeg ruimte voor de ge- 
hele oplossing deze keer, dus zul je 
voor de rest tot MCCM 82 moeten 
wachten. Eerst wat algemene tips 
en dan deel 1 van de oplossing. 


Tips 

- Spreek altijd iedereen aan, men 
kan soms nuttige informatie geven. 
- Ga bij alle huizen en holen in een 
dorp naar binnen. 

- Koop zo gauw je kunt de duurste 
wapens, schilden en harnassen. 
Hoe duurder, hoe beter. 

- Doorzoek elk doolhof zeer goed. 

- Open alle kisten die je tegenkomt, 
hierin zitten meestal bruikbare 
items. 

Zorg dat je altijd voldoende heal- 
potion bij je hebt. Dit is nodig om je 
power tussentijds aan te vullen. 

- Save de spelstand vaak weg, beter 
een keer te vaak dan te weinig. Het 


is erg vervelend als je na een vast- 
loper — dat had ik een keer of vier 
— een heel stuk opnieuw moet spe- 
len. 


Complete oplossing (deel 1) 
Voordat je erop uitgestuurd wordt, 
krijg je je eerste item mee, van Sep- 
ertron. Het is een teleport-crosier. 
Hiermee kun je met een druk op 
[RETURN] jezelf terug teleporteren 
naar het dorp Nelusco. Ga rechts 
het dorpje uit en vecht daar tot je 
op level 7 of 8 zit. Koop van het 
goud wat je hebt verdient, wapens 
en dergelijke. Ga weer rechts het 
dorpje uit. Ergens in dit bos kun je 
de eerste demon 'Binah' vinden. 
Versla hem en de eerste sleutel is 
verdiend. Als je nu de boom onder- 
zoekt waar Binah tegenaan stond, 
ontdek je dat de boom hol is. Maar 
met deze ontdekking schiet je nog 
niet veel op want je kunt niet 

naar binnen. 


Ga naar de grot Bracaval. Voor het 
geval je deze nog niet gevonden 
had. De ingang is ergens rechts 
bovenin het Forest. Je vind hier er- 
gens een deur, maar ook hier kun je 
niet naar binnen. Zoek verder naar 
een uitgang zodat je uitkomt in een 
deel van het bos, waar je nog niet 
eerder was. In dit gedeelte van het 
bos staat huis nummer 16. Hier 
woont de Farmer, die je vertelt dat 
Bracaval ergens nog een vierde in- 
gang heeft, maar dat hij deze nog 
nooit gevonden heeft. Open eerst 
de kist naast het huisje, hierin zit 
een houweel. Zoek nu naar de 
vierde ingang van grot Bracaval. 
Deze zit ergens in het Forest, ver- 
borgen achter een waterval. In de 
kist die hier staat zit een rubberboot 
plus de peddels. 


Ga nu terug naar de holle boom en 
gebruik je houweel. Er verschijnt 
een laddertje, klim naar beneden en 
je komt in de Sewage terecht. Selec- 
teer het bootje en doorzoek het 
riool (zorg dat Steve is geselecteerd, 
want Damien en The Bishop kun- 
nen beiden niet roeien). In de Sew- 
age vind je een teleport-crosier, wat 
goud, een gesloten deur en een 
paar bonen. Met het crosier dat je 
gevonden hebt, krijg je een stuk 
meer teleportatie mogelijkheden. 
Ga naar de item-info in het dorpje. 
Selecteer nu de bonen, er wordt je 
dan verteld dat de Farmer je meer 
informatie kan geven. Ga daar naar- 
toe via teleportatie (dat kan nu). Ga 
naar binnen als je. de bonen weer 


hebt geselecteerd. De Farmer zegt 
dat hij de ‘turbo bonen’ in het 
weiland zal planten en dat je de vol- 
gende dag weer moet komen. Op 
naar Nelusco om te gaan slapen. 
Als je geslapen hebt moet je weer 
terug naar de Farmer. Deze stuurt 
je naar het weiland toe, om te kij- 
ken hoe de bonen zijn gegroeid. In 
het weiland staat een gigantische 
bonestaak. Klim omhoog en je komt 
hoog boven de wolken uit, waar 
Kether, de tweede demon op je te 
wachten staat. Als je Kether hebt 
verslagen is ook de tweede sleutel 
in jouw bezit. In de ene kist vind je 
heal-potion, de andere kist is nog 
onbereikbaar. 


Ga weer naar beneden en ga naar 
Bracaval. De deur die eerst gesloten 
was is nu open. Ga naar binnen en 
zoek als eerste een kist waarin een 
rode steen zit. Hiermee kun je tele- 
porteren via de rode sterren die in 
dit gedeelte van grot Bracaval te 
vinden zijn. Zoek nu de kist met de 
groene steen, voor de groene ster- 
ren. Plunder de hele grot. Ergens in 
de grot zit een Wizard die aan je 
vraagt of je de rode en de groene 
steen wilt ruilen tegen een blauwe. 
Antwoord op deze vraag met JA, 
want met deze steen kun je over 
rode, groene én blauwe sterren tele- 
porteren. Als je de grot hebt leegge- 
haald, heb je de volgende dingen 
gevonden: een ladder, wat goud, 
een sleutel en heal-potion. 


In één van de kisten wordt ook een 
kaart getoond waarop je kunt zien 
dat er een geheime kamer in de grot 
is. Zoek deze kamer. In deze kamer 
staat een kist met daarin een em- 
mer. Als je al deze dingen gevon- 
den hebt moet je terug naar de 
bonestaak. Klim weer omhoog en 
gebruik de ladder om bij de kist te 
komen, hierin vind je een groene 
parel. Nu moet je naar Nelusco om 
daar super poison te kopen. Ga 
terug naar Bracaval en zoek het be- 


Deze rubriek geeft tips voor MSX games. Daarvoor 
„moeten de tips natuurlijk wel binnenkomen. Als je 
‘voor een of ander spel een bruikbare tip hebt, stuur 


‘die dan naar: 


| Marc Hofland 

| Kraaiheide 55 

3069 LC Rotterdam 

‘Beloning: Voor een geplaatste tip krijgt de inzender 
‘een gepaste beloning. Bel voor de beloning na de 
publicatie op maandag tot en met donderdag tussen 
19:00 en 20:00, telefoon (010) 420 77 94. 


MSX Computer & Club Magazine 


nummer 81 — februari 1996 


| 
| 


gin van de lava-stroom. Gebruik de 
emmer en Damien zal aanbieden 
om te gaan varen. Vaar naar de an- 
dere kant van de grot. Hier ligt een 
stervende man, Freddie M.… 


Hij vertelt met horten en stoten dat 
hij is aangevallen door een demon 
in het Magical Labyrinth, een dool- 
hof met onzichtbare muren. Het 
labyrinth bevindt zich achter de 
linkerdeur en kan alleen geopend 
worden door twee parels in de kan- 
delaren te zetten… aldus Freddie. 
Als Freddie gestorven is en je hem 
nog eens benadert, rolt Damien z'n 
portemonnee met daarin $300 gold. 
Foei ! De rechterdeur kan geopend 
worden met de sleutel die je in de 
grot gevonden hebt. Hierachter 
blijkt een stukje Forest te zitten. 
Zoek tot je een zieke boom hebt 
gevonden en gebruik hier de super 
poison. Zoek verder in dit bos tot je 
bij Manfred komt. Deze geeft je wat 
informatie over het labyrinth. Ga 
nu terug naar de plaats van de 
zieke boom en je ziet dat de boom 
weg is. Ga door de opening naar 
boven. 


Hier staat een kist, open het en je 
vind een rode parel.Ga terug naar 
Bracaval (als je teleporteert, Bra- 
caval 2) en zet de parels in de kan- 
delaars. Nu is de linkerdeur ook 
open. Ga naar binnen en open de 
kist die rechtsboven in het laby- 
rinth staat, hierin zit een bril. Ge- 
bruik de bril. Je kunt nu de muren 
af en toe zien flitsen. Zoek de weg 
naar boven. Hier vind je Chock- 
mah, de derde demon. Versla hem 
en de derde sleutel is ook binnen. 
Nog maar vier te gaan… 


Besluit 

En hier moeten we het voor deze 
keer bij laten. Dennis Lardenoije 
slaat een keer over, want er zijn 
veel verzoeken binnen gekomen 
om het tekstbestand dat de vorige 
keer op het diskabonnement stond 
voor het verhaal van Cytron, ook 
op papier te laten verschijnen. Ook 
raakte men regelmatig de lijst met 
codes kwijt als men die nodig had. 
Wij besloten daarom, nu Dennis net 
een verhaal had afgerond, eerst het 
verhaal van Cytron te vertellen. 
Heb je geen diskabonnement en 
raak je alsnog geïnterresseerd, kun 
je altijd Cytron bij MSX Computer 
Club Gouda bestellen of bij MCCM 
het diskabonnement bij #80. m 


63 


Cytron 


Het verhaal 

In de warmte van de zomernamid- 
dag zit Kohn Dirfield in zijn clis op 
de veranda van de halve-bolwo- 
ning; de twee zonnen die de 
planeet Dratex rijk is, zijn allebei 
over hun hoogste punt; een embie, 
een soort metalen vogel, zoeft door 
de lucht. Wreed uit zijn dommel- 
slaapje gewekt door de telefoon 
staat Kohn op en loopt naar het 
communicatiescherm, een druk op 
’n toets en iemand in legeruniform 
verschijnt op het scherm. Na een 
paar minuten is het gesprek beëin- 
digd en loopt Kohn in versnelde 
pas naar zijn luchtcyclette, hij 
neemt plaats op de bestuurderszit 
en in enkele secondes is hij uit het 
zicht verdwenen. 


Kohn Dirfield is gevechts- en test- 
piloot van de interstellaire ruimte- 
politie, ook wel de IRP genaamd. Al 
een aantal jaren is hij nu bezig met 


Besturing 


Het spel wordt gespeeld met de cursortoetsen of een 
joystick in poort 1 of 2. De besturing van de Cytron 
‘wijst zich vanzelf, alleen in Case 4 is er de mogelijk- 
‘heid om van niveau te verspringen door de joystick 
‘naar beneden te bewegen. Dit is alleen mogelijk in 
‘de buurt van een paaltje waarop met een pijl de 
‘richting van verspringen is aangegeven. Het spel 
{bevat ook een pauze-optie; deze kan worden op- 
‘geroepen met functietoets 1. Om verder te gaan is 
teen druk op de vuurknop/spatiebalk voldoende, 


‚In sommige cases is het mogelijk om energy refills te | 
‘sparen. Deze zijn te verkrijgen door bepaalde vijan- : 
‚den te vernietigen. De energy refills worden automa- 
‘tisch gebruikt. Het aantal resterende refills wordt 
‘rechtsboven in de statusbalk onderaan het scherm 
weergegeven. Ook het aantal energy pods dat nog 


Dratex 8071 SY 1 


het project Cytron. De Cytron is een 
half-bolvormig paars voertuig met 
dubbele straalaandrijving. Het voer- 
tuig is uitgevoerd met een korte 
afstandslaser met zeer hoge energie- 
dichtheid en een protectieschild dat 
wordt gevoed door vijfentwintig en- 
ergypods. Zodra ze leeg zijn, wor- 
den ze bijgevuld vanuit de ‘energy 
refill tanks’. De Cytron zal als alles 
goed verloopt, tot de standaarduit- 
rusting van de IRP gaan behoren. 
De Cytron is tot nu toe alleen nog 

in laboratoria en op oefenterreinen 
getest en oké bevonden, maar nu is 
dan eindelijk de tijd aangebroken 
om ook eens te kijken hoe het in 
werkelijkheid verloopt. 


De oproep aan Kohn is nu wel dui- 
delijk. Het is zijn taak om vijf zaken 
op te lossen op de planeet RITAX- 
362, een vrijwel geheel geroboti- 
seerde planeet, waar hij de Cytron 
in de praktijk zal gaan toetsen. Een 
niet ongevaarlijke onderneming, 
waarbij ik hem veel succes toewens. 


Langzaam sluit de paarse capsule 
zich; Kohn drukt op een aantal toet- 
sen op het controlepaneel en de 
Cytron zweeft het laadruim van de 
carrier uit. Hij bevindt zich nu op 
RITAX-362. Door de twee ramen aan 
de voorzijde van de Cytron ziet 
Kohn het laadruim van de carrier 
dichtgaan en enkele seconden later 
is hij uit het zicht verdwenen. De 
open plek waar Kohn is afgezet 
beschouwt hij vanaf nu maar als 
zijn thuisbasis. Kohn staat op en 
loopt, door het toch niet al te ruime 
voertuig, naar een computer. Hij 
tikt een codewoord in en legt zijn 
hand op de handader-herken- 
ningsplaat. Op het scherm ver- 
schijnt de informatie over de vijf 


met een korte afstand plasma-laser 
en een stasisveld, een soort bescher- 
mend schild. De Cytron zal vrijwel 
gelijk ontploffen als hij in het stasis- 
veld van de DAS-NX-02 komt. 
Theoretisch is het mogenlijk om 
met de Cytron het legervoertuig te 
verslaan, het is vooral zaak veel ‘en- 
ergy refills’ in voorraad te hebben. 


Er zijn eergisteren bij een routine- 
controle in een opslagloods drie 
douanebeambten van de IRP 
beschoten nog voordat zij het ge- 
bouw betraden. Na een grondig on- 
derzoek bleek dat de vuursalvo's 
afkomstig waren uit een plasma-la- 
ser. Dit deed vermoeden dat de 
DAS-NX-02 zich in dit gebouw 
bevindt. Met een Vartox — soort 
diepradar die computeractiviteit 
kan registreren door middel van 
hoogfrequente magneetvelden — is 
daarna vastgesteld dat de drie 
gestolen computers zich in ieder 
geval in het gebouw bevinden. Na 
overleg met de HB, de minister van 
justitie, is besloten om de Cytron in 
te zetten bij deze zaak. 


Case 2 

Al enige jaren hield de IRP een 
groep ruimtepiraten in het oog die 
werd verdacht van slavenhandel. 
De piraten zijn onlangs opgepakt 
en veroordeeld waarbij een van de 
verdachten bekend heeft dat er zich 
op RITAX-362 in een bos een zeven 
kooien bevinden waarin zij Ecco’s 
hadden gevangen om ze daarna te 
transporteren naar hun thuisbasis. 
De Ecco's zijn een inheems ras van 
RITAX-362. Ze leven hoog in de 
lucht en bewegen zich op een vrij 
ongewone manier voort, ze zijn 
geel-oranje van kleur en kunnen 
niet worden gedood met laserstra- 
len. Bij eerdere contacten met de 
Ecco's is gebleken dat het een zeer 
sociaal ras is en dat je hun raad 
beter goed in je oren kunt knopen. 
De verdachte kon alleen informatie 


tvol is, wordt in de statusbalk weergegeven: een volle © zaken. Kohn gaat er eens rustig 
{pod is oranje-geel een lege is donkerpaars. |_voor zitten en neemt zijn missie 
nogmaals door. 


geven over waar het bos zich 
bevindt, helaas niet over de plaats 
van de kooien, De kooien zijn 
voorzien van electronische sloten 
waarvan de code onbekend is. Het 


Als er teksten op het scherm verschijnen, wordt het 
‚spel automatich in pauzemode geschakeld. Om het «Case 1 
ispel na het lezen van de tekst te continueren, iseen «Ruim drie maanden geleden zijn 


‘druk op de vuurknop/spatiebalk voldoende. vanuit een legerbasis op de planeet is de bedoeling dat de Ecco's uit 

Ayion een zeer belangrijk legervoer- deze kooien worden bevrijd. Het 
In verband met eventueel bijladen van data en het «tuigen drie hypermoderne comput- _ spreekt voor zich dat daarbij een 
wegschrijven van de spelsituatie, is het nodig datde « ers ontvreemd, de computers zoektocht door het bos niet uitge- 

spelschijf continu in drive A: aanwezig is. Alsereen | _ bevatten veel geheime informatie sloten kan worden. 

disk error optreedt door bijvoorbeeld een verkeerde ; en zullen derhalve moeten worden 


schijf of een write-protect error, zal er gewacht wor- vernietigd. Hetlegervoertuigisvan Case 3 

den op een druk op de spatiebalk. Daarna zal de £_het type DAS-NX-02, en isin afmetin- Dit is een zeer moeilijke en tevens 

lees/schrijf—actie alsnog worden uitgevoerd. mn, \__gen bijna vier maal zo groot als de belangrijke opdracht. Een grote ge- 
£_Cytron. De DAS-NX-02 is uitgerust organiseerde bende heeft een leger 


MSX Computer & Club Magazine 
64 nummer 81 — februari 1996 


gevormd van volautomatische ge- 
vechtsrobots. Volgens onze under 
cover agent binnen deze organisatie 
zal dit leger binnen enkele maan- 
den een inval plegen op een rand- 
planeet. Het leger wordt geleid 
door tien configuratie-robots. Door 
deze tien robots, die te herkennen 
zijn als een bol op hoge poten, te 
elimineren zal het leger doelloos 
worden en dus geen inval kunnen 
plegen. Het leger bestaat op het mo- 
ment voornamelijk uit grote tanks, 
die bewapend zijn met automati- 
sche raketten en piranha-achtige 
voertuigen. 


Case 4 

Sinds een dag of twee wordt er in 
de omgeving van een opslagloods 
voor elektronische componenten, 
house muziek gehoord door de om- 
wonenden. Aangezien dit veel over- 
last veroorzaakt, is het de bedoeling 
dat die muziek uitgezet wordt. Er is 
niet duidelijk wie voor de overlast 


aansprakelijk is en ook de geluids- 
bron is onbekend. De taak aan jou 
om dat uit te zoeken. Op zich klinkt 
dit mischien simpel, maar vergis je 
niet: de loods wordt bewoond door 
Draadlijders, en naar verluidt zul- 
len deze je het wel eens moeilijk 
kunnen maken. Ook zullen de in- 
vloeden van de muziek je op den 
duur mischien parten gaan spelen 
aangezien de Cytron niet geheel 
geluidsdicht is. Meer informatie 
over de Draadlijders dan het feit 
dat ze aan videodrugs verslaafd 
zijn, is niet bekend. 


Case 5 

Al jarenlang bestaat er een onenig- 
heid tussen de op RITAX levende 
monniken van de Solar Federatie en 
de IRP Tot voor kort bleven deze 
ruzies beperkt tot woordenwisselin- 
gen, maar gisteren hebben de mon- 
niken Cytronella, de dochter van de 
ontwerper van Cytron gekidnapt. 
Het is nu jou taak om haar zo snel 


als mogelijk levend te bevrijden. De 
monniken hebben gedreigd dat als 

de IRP niet toegeeft, Cytronella bin- 
nen twee dagen zal sterven. 


Opstarten 

Dit spel staat op een enkelzijdige 
diskette. Daar het spel een automa- 
tische wegschrijf-optie bevat moet 
de schijf niet-schrijfbeveiligd in 
diskettestation A worden geplaatst. 
Hierna kunt u de computer aanzet- 
ten en het spel start vanzelf op. Als 
eerste komt er nu een intro; deze 
kan met een druk op de spatiebalk 
worden beëindigd. Dan wordt er 
een beveiligingsvraag gesteld. U 
wordt verzocht om een ‘acces code’ 
in te toetsen, in het kader staan de 
juiste codes vermeld. 


Voorbeeld 


Op het scherm verschijnt: 


PLEASE ENTER ACCES CODE 


Ol 


ACCES 
CODE 

TABEL 
TABEL 
TABEL 
TABEL 
TABEL 


CODES CASE 1 

NR 001 002 003 
O1 MOG LYF KYE 
02 KYD JOG IYB 
03 IYE HYD 
04 GEB FGÁ 
05 EEC DAB 


ACCES 
CODE 

TABEL 
TABEL 
TABEL 
TABEL 
TABEL 


CODES CASE 2 
NR 001 002 
O1 LKD MGC 
02 JGG KEF 
03 HGF IGE 
04 FCA GMP 
05 DCP EOO 


ACCES 
GODE 

TABEL 
TABEL 
TABEL 
TABEL 
TABEL 


CODES CASE 3 
NR 001 002 
O1 KAE NMD 
02 IMF LCE 
03 GMG JMF 
04 EIP HKO 
05 CIA FUP 


ACCES 
CODE 

TABEL 
TABEL 
TABEL 
TABEL 
TABEL 


CODES CASE 4 
NR OO1 002 
Ol JOB GKA 
02 HKA EIP 
03 FKP CKO 
O4 DWG AQF 
05 BWF OSE 


ACCES 
CODE 

TABEL 
TABEL 
TABEL 
TABEL 
TABEL 


CODES CASE 5 
NR OO1 002 
01 IUC HQB 
02 GQP FWO 
03 EQA DQP 
04 COF BOE 
05 AOG BYF 


004 
NOP 
LOM 
JYN 
HSC 
FOD 


009 
EMO 
CIL 
AIM 
OUJ 
OUK 


009 
DKL 
BWO 
BWN 
NSI 
NSX 


009 
CQM 
AON 
OOO 


016 
NOX 
NOU 


010 
BÁJ 
NGW 
NAX 
ZOM 
XIN 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


CASE 
CODE 
TABLE 


13 
05 


U zoekt dan in deze handleiding 
naar de beschrijving van Case 1 en 
uit tabel 5, code 13. In dit geval dus 
UW’. Deze code tikt u dan in op 
het toetsenbord. Het programma 
kijkt of uw code juist is. Zo ja, dan 
wordt het volgende onderdeel 
geladen; zo nee dan wordt om een 
andere ‘acces code’ gevraagd. 


Na het correct intoetsen van de 
code zal een menu worden geladen 
waarbij u kunt kiezen of u verder 
wilt spelen vanuit de vorige situatie 
of aan een nieuw spel wilt begin- 
nen. Als u uw keuze heeft bepaald 
en geselecteerd door middel van de 
cursortoetsen en spatiebalk, wordt 
gevraagd welke opdracht u wilt 
gaan vervullen. Ook dit kunt u 
weer met de cursortoetsen en de 
spatiebalk bepalen. Hierna wordt 
de desbetreffende opdracht geladen 
en gestart. 


Als u er niet in slaagt een opdracht 
te vervullen en Kohn een moedige 
dood laat sterven, komt u terug in 
het menu. Als u een opdracht vol- 
brengt, keert u ook terug naar het 
menu, maar de zojuist volbrachte 
opdracht zal niet meer op het 
scherm staan. Ook zal dan deze 
spelsituatie worden gesavet, zodat 
u een volgende keer niet weer die 
missie hoeft te vervullen. 


65 


MCCM'’s lezersservice 


Voorraad beperkt 


MCCM kent een Lezersservice waar- MC … losse nummers MSX Club Magazine 

bij u een, sinds MCCM 78 beperkt, leverbaar zijn nog: 26, 31-37, 39-44 

aantal produkten kunt bestellen, En MX. losse nummers MSX Computer Magazine 

als vorige nummers en/of diskettes leverbaar zijn nog: 3, 8-10, 14-19, 21, 22, 24-57 
en een paar programma s. MX. losse nummers MSX Computer & Club Magazine 


De eigen producten die voor sep- leverbaar zijn nog: 58-69, 71-81 


f_7,50/150 BF 
f_7,50/150 BF 


f_ 7,50/150 BF 


tember 1995 bij de LezersService 


verkrijgbaar waren, zijn nu alleen DC .… diskettes diskabonnement MSX Club Magazine, 20-44 
nog te bestellen via de redactie in DY … diskette bij MSX Computer Magazine, 1-56 
Rotterdam. Dit laatste alleen na tele- DX. diskettes diskabonnement MCCM, 58-81 

fonisch overleg vooraf. Bel hiervoor MIDX index inhoudsopgave MCM 1 tot en met 50 

naar de redactie MCCM, telefoon MQTS Quintus, tekenprogramma voor scherm 5 

(010) 425 42 75. MEMU ___MSX4PC — MSX2 emulator voor PC 


Producten van andere producenten, 
die vroeger werden aangeboden, 
zijn vanaf MCCM 78 niet meer via 
MCCM leverbaar. 


Oude nummers 

Reeds eerder verschenen nummers 
van MSX Club Magazine, MSX Com- 
puter Magazine en MSX Computer 
& Club Magazine kunnen worden 
nabesteld. Ze zijn echter niet alle- 
maal meer op voorraad. De num- 
mers die nog verkrijgbaar zijn, wor- 


f 12,50 / 250 BF 
f_7,50/150 BF 
f 12,50/250 BF 
f 10,00/ 200 BF 
f 35,00 / 700 BF 
f 25,00 / 500 BF 


De genoemde prijzen zijn exclusief de verzendkosten, Reken f 5, bij een bestelling tot en 
met f 50,-, f 10,- bij een bestelling tot en met f 500,— en niets daarboven. m 


mer en de pagina's op in de bestel- 
lijst. U kunt zich hierbij laten assiste- 
ren door Jan van der Meer, telefoon 
(050) 541 72 66. We sturen u dan 
fotokopieën van de desbetreffende 
artikelen. Hiervoor wordt 

f 5, per artikel berekend. 


en adres te vermelden. U ontvangt 
uw bestelling zo spoedig mogelijk 
per post. Voor informatie over be- 
stellingen kunt u ons dinsdag, 
woensdag en donderdag tussen 
9:00 en 15:00 bereiken op nummer 
(020) 639 00 50. 


den genoemd in het kader. Het Bestellen Betalingen 
bestelnummer bestaat uit een code Bestellen doet u door het verschul- Voor Nederland: 
van twee letters, gevolgd door het digde bedrag, verhoogd met Postgiro 6172462 ten name van 
nummer van het blad. f 7,50/200 BF voor de verzendkos- Aktu Publications BV te 
ten, over te maken op een van dere- Amsterdam. 
Naast het bestellen van complete keningen van Aktu Publications BV, Voor België: 


nummers, is het ook mogelijk om 
artikelen uit de verschenen, ook de 
niet meer leverbare, magazines na 
te bestellen. Geef het magazinenum- 


onder vermelding van de bestel- 
nummers van de producten die u 
wilt ontvangen. Vergeet daarbij, als 
u met Girotel werkt, niet uw naam 


bankrekening 172-130-6052-21 van 
de Rabobank Antwerpen ten name 
van Aktu Publications BV. 


RENE WE REE REE CD 


| Ja, ik neem tot wederopzegging een 


Naam: 


Adres: 


| * Ik wacht met betalen tot ik een acceptgiro van u ontvang. 


(bij minderjarigheid handtekening één der ouders/verzorgers) 


Stuur deze bon (of een fotokopie daarvan) naar: 
Aktu Publications BV 

Antwoordnummer 10237 (geen postzegel!) 
1000 PA Amsterdam 


abonnement op MSX Computer & Club Magazine, zes nummers per jaar voor * f 60,- / 1 200 BE, 
omzetting van een gewoon abonnement naar een diskabonnement voor * f 15, / 225 BF per nummer 
diskabonnement op MSX Computer & Club Magazine, zes nummers per jaar voor * f 149, / 3 000 BE, 

Ik ontvang als welkomstgeschenk een gratis MSX Computer Magazine Listingboek en de Listingboekdiskette. 


MSX Computer & Club Magazine 
nummer 81 — februari 1996 


66 


Vraag daarom een abonne- 


n en later nog 


iets opzoeke 


beeld voe 


pr je 


ag. En wat dacht je 


van de schitterende Compu- 


ad 


Kids pet die je dan 


krijgt? 


alle nummers | bew va- 


DO 


Ja, ik wil een abonnement - tot wederopzegging - op CompuKids en: 
betaal f 49,50 / 990 BF en krijg als welkomstcadeautje de CompuKids baseball pet.* 
betaal het eerste jaar slechts f 42,-/ 840 BF in plaats van f 49,50 / 990 BF* 


Het abonnement is voor: 


Naam 


Adres 


Postcode/Plaats 


Handtekening (ouder/verzorger) 


na ontvangst van de betaling gaat het abonnement in 
*kruis je keuze aan 


De acceptgiro moet naar: 


Naam 


Adres 


Postcode/Plaats 


MCCM81 


In nummer 2 lees je over:* 
L_ Te gekke uitnodigingen 
L__Freddi Fish en de verdwenen zeewierzaadjes 
Werkstukken maken op de computer 
Op stap met de NS-Reisplanner 
De Cyberzone-boeken van Kluitman 
Het interactief tekenfilmboek: 
De Leeuwenkoning 
en natuurlijk de vaste rubrieken: 
1 Addo Stuur 
De'computer in de klas 
Spel van de maand 
en nog veel meer… 


voorlopige inhaud CompukKids 2 onder voorbehoud 


hf,